Burma's Parliament Watch Part Three

(ျပည္သူ႕ေခတ္ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၃၊ အမွတ္ ၁၂၆၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၈၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၇၊ ၂၀၁၂)

ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ကို အနီးၾကည့္အေ၀းၾကည့္

ေအာင္ဒင္

အပိုင္း (၃) ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ၾကီးမားျခင္း

၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၁၁ နဲ႕ ၁၄၃ မ်ားအရ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ဥကၠဌ နဲ႕ ဒု- ဥကၠဌ  မ်ားကို သက္ဆိုင္ရာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားထဲက ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ရျပီး အဆိုပါ  ဥကၠဌ နဲ႕ ဒု  ဥကၠဌ မ်ားဟာ သက္ဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္မ်ားရဲ့ အၾကီးအကဲမ်ားျဖစ္လာပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္သက္တမ္း တေလွ်ာက္လုံးမွာ လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားအတြက္ ေပးအပ္ထားတဲ့ အာဏာမ်ားက ၾကီးမား က်ယ္ျပန္႕လွတာမို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ဟာ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္မ်ား စုေပါင္းတာဝန္ယူျခင္း၊ စုေပါင္း ေခါင္းေဆာင္ျခင္း ဆိုတဲ့အသြင္မေဆာင္ပဲ ဥကၠဌမ်ား ဦးေဆာင္တဲ့ ဗဟိုဦးစီး စနစ္နဲ႕ ေမာင္းႏွင္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္၊ 

လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ မ်ားဟာ သူတို႕ ၾကိဳက္ႏွစ္သက္ တဲ့အခ်ိန္မွာ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမ်ား ေခၚယူႏိုင္ျပီး သူတို႕ၾကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ့အခ်ိန္မွာ အစည္းအေဝးမ်ားကို ရပ္ဆိုင္းႏိုင္ပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမ်ားက်င္းပခ်ိန္မွာလဲ အစည္းအေဝးမ်ားကို ၾကီးၾကပ္ကြပ္ကဲပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္ ရဲ့ အျမဲတမ္းေကာ္မီတီ ေလးရပ္ ျဖစ္တဲ့ ဥပေဒၾကမ္းေကာ္မီတီ၊ ျပည္သူ႕ေငြစာရင္းေကာ္မီတီ၊ လႊတ္ေတာ္အခြင့္အေရးေကာ္မီတီ နဲ႕ အစိုးရ၏ အာမခံခ်က္မ်ား၊ ကတိမ်ား ႏွင့္ တာဝန္ခံခ်က္မ်ား စီစစ္ေရးေကာ္မီတီ မ်ားကို သူတို႕ စိတ္တိုင္းက် ကိုယ္စားလွယ္မ်ား နဲ႕ စိတ္ၾကိဳက္ဖြဲ႕စည္းတာဝန္ ေပးခြင့္ရွိပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္ ေရးရာေကာ္မီတီမ်ားကိုလဲ သူတို႕ စိတ္တိုင္းက် ကိုယ္စားလွယ္မ်ား နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းျပီး သက္တမ္းသတ္မွတ္ ေပးႏိုင္၊ သက္တမ္းတိုးျမႇင့္ေပးႏိုင္ပါတယ္၊ အဲဒါအျပင္ လႊတ္ေတာ္ ေကာ္မရွင္မ်ား၊ အဖြဲ႕မ်ားကိုလဲ ၎တို႕ စိတ္တိုင္းက် ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မဟုတ္သူမ်ား နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းျပီး သက္တမ္းသတ္မွတ္တာဝန္ေပးႏိုင္၊ လိုအပ္သလို သက္တမ္းတိုးျမႇင့္ေပးႏိုင္ပါတယ္၊ တခါ အစိုးရအဖြဲ႕က တာဝန္ရွိပုဂိၢဳလ္မ်ားကိုလဲ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးကို တက္ေရာက္ျပီး ႒ာနဆိုင္ရာ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ကို ရွင္းလင္းတင္ျပဖို႕ နဲ႕ ေမးခြန္းမ်ားကို ေျဖၾကားဖို႕ ဆင့္ေခၚႏိုင္ပါတယ္၊

လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ ႏွစ္ဦး (ဦးေရႊမန္း နဲ႕ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္) ဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအရ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ အျမင့္ဆုံး အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္တဲ့ "အမ်ိဳးသား ကာကြယ္ေရး ႏွင့္ လံုျခဳံေရးေကာင္စီ" ရဲ့ အဖြဲ႕ဝင္ ၁၁ ဦးမွာ ပါဝင္တာမို႕ ဥပေဒျပဳေရးမွာ အျမင့္ဆုံးအာဏာေတြ ရထားတဲ့အျပင္ အျမင့္ဆုံး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာေတြကိုလဲ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရွိတာ ေတြ႕ရပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒မ်ားကို ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုက ေပးအပ္ထားတဲ့ အာဏာေတြဟာ ဥပေဒျပဳေရးမွာေရာ၊အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာပါ မ်ားျပားလြန္းလွတာ ေတြ႕ရပါတယ္၊

အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္မွာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒တာဝန္မ်ားကို လူမ်ားစုအႏိုင္ရပါတီ ရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ (Majority Leader) က ရရွိပါတယ္၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကို လူမ်ားစုပါတီေခါင္းေဆာင္က Speaker of the House  ရာထူးနဲ႕  ဦးေဆာင္ပါတယ္၊ အထက္လႊတ္ေတာ္ ရဲ့ တရားဝင္ ဥကၠ႒က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ရဲ့ ဒုတိယ သမၼတ ျဖစ္ပါတယ္၊ ဒုတိယ သမၼတ က အထက္လႊတ္ေတာ္ မွာ အေရးၾကီးတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းေတြကို မဲခြဲရာမွာ ေထာက္ခံ မဲ နဲ႕ ကန္႕ကြက္မဲ ညီမွ်ေနရင္ အဆုံးအျဖတ္မဲ ေပးႏိုင္ဖို႕သာျဖစ္ျပီး က်န္တဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ လူမ်ားစုပါတီေခါင္းေဆာင္က တာဝန္ေပးတဲ့ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ တစ္ေယာက္က ဥကၠ႒ (President Pro Tempore) အျဖစ္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ရဲ့ အၾကီးအကဲက လူမ်ားစုပါတီေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ပါတယ္၊ ဒါေပမည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ရဲ့ လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံက လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ားလို အႂကြင္းမဲ့ အာဏာမရွိၾကပါ၊ သူတို႕ဟာ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝး အခ်ိန္ဇယား ေရးဆြဲရာမွာ လူနည္းစုပါတီေခါင္းေဆာင္ (Minority Leader) မ်ားနဲ႕ ညွိႏိႈင္းေရးဆြဲရပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္ယနၱရား ၾကီးကို ေမာင္းႏွင္ရာမွာလဲ လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားရဲ့ ေအာက္မွာ အဆင့္ဆင့္ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို သက္ဆိုင္ရာပါတီအလိုက္ ေရြးခ်ယ္ျပီး စုေပါင္းေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႕ ေမာင္းႏွင္ၾကတာပါ၊

လူမ်ားစုေခါင္းေဆာင္၊ လူနည္းစုေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ့ ေအာက္မွာ Whip လို႕ ေခၚတဲ့ ဒုတိယေခါင္းေဆာင္မ်ား ရွိျပီး အဲဒီ    Majority Whip နဲ႕ Minority Whip မ်ားက လႊတ္ေတာ္အလုပ္လုပ္ခ်ိန္ ရက္မ်ား (Congress in Session) အတြင္း ဥပေဒၾကမ္းမ်ားကို မဲခြဲမည့္ အခ်ိန္ဇယား (Floor Voting Schedule) ကို တာဝန္ခံ ျပင္ဆင္ၾကရတာပါ၊ သူတို႕ရဲ့ေအာက္မွာ တတိယအဆင့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ပါတီမူဝါဒေရးရာေကာ္မီတီ ဥကၠ႒မ်ား (Policy Committee Chairs) နဲ႕ စတုတၳအဆင့္ေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ပါတီ စံုညီအစည္းအေဝး ဥကၠ႒မ်ား (Conference Chairs) ရွိၾကပါတယ္၊ဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲ မ်ားက လႊတ္ေတာ္ယနၲရား မွန္မွန္လည္ပါတ္ႏိုင္ေအာင္ လိုအပ္တဲ့ လမ္းညႊန္မႈ ကိုပဲ ေပးျပီး လႊတ္ေတာ္ယနၲရားၾကီး တစ္ခုလုံးရဲ့ ေန႕စဥ္လုပ္ငန္းမ်ားကိုေတာ့ အဆင့္ဆင့္ေသာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အေသးစိတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကတာပါ၊ 

ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ေရးရာေကာ္မီတီ (Committee ) ေပါင္း ၂၁ ခုရွိျပီး ဆပ္ေကာ္မီတီ (Sub Committee) ေပါင္း ၁၀၄ ခု ရွိပါတယ္၊ အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ ေရးရာေကာ္မီတီေပါင္း ၂၀ နဲ႕ ဆပ္ေကာ္မီတီ ၇၃ ခု ရွိပါတယ္၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ နဲ႕အထက္လႊတ္ေတာ္ ပူးတြဲေကာ္မီတီ (Joint Committee) ၄ ခု ရွိပါတယ္၊အဲဒီ ေကာ္မီတီ ေတြ၊ ဆပ္ေကာ္မီတီ ေတြမွာ လူမ်ားစုပါတီ  နဲ႕ လူနည္းစုပါတီမ်ားက လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ား အခ်ိဳးက်ပါဝင္ၾကပါတယ္၊ လူမ်ားစုပါတီ က ေရြးခ်ယ္တာဝန္ေပးခံရသူက ေကာ္မီတီ၊ ဆပ္ေကာ္မီတီ ဥကၠ႒မ်ား (Chairperson) အျဖစ္ တာဝန္ယူၾကျပီး လူနည္းစုပါတီက လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ (Ranking Member) နဲ႕ တိုင္ပင္ျပီး ေကာ္မီတီ လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ၾကပါတယ္၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ သက္တမ္းမကုန္ဆုံးခင္ ႏႈတ္ထြက္သြားရင္၊ ေသဆုံးသြားရင္ ရာထူးဆက္ခံရမည့္ အစီအစဥ္ (U.S. Presidential Line of Succession) မွာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ က နံပါတ္ ၂ နဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ က နံပါတ္ ၃ မွာ ရွိတာကလြဲရင္ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ (Executive Power) မရွိပါ၊

အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္မွာ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္ေပါင္းအစည္းအေဝး (Joint Session of Congress ) ကို ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတရဲ့ က်မ္းသစၥာက်ိမ္ဆိုပြဲ (Inauguration) နဲ႕ တစ္ႏွစ္ တစ္ခါ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတ ရဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္၏အေျခအေန (State of the Union) အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းရာမွာ၊ ျပည္ပက ထင္ရွားတဲ့ ပုဂိၢဳလ္မ်ားကို ဖိတ္ၾကားဂုဏ္ျပဳရာမွာပဲ က်င္းပေလ့ ရွိပါတယ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝး ဆိုျပီး မၾကာခဏက်င္းပတာမ်ိဳး မရွိပါ၊ ဥပေဒၾကမ္း တစ္ခုကို အတည္ျပဳရာမွာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ သီးျခားဆီ မဲခြဲဆုံးျဖတ္ၾကျပီး မတူညီမႈ၊ ကြဲျပားမႈေတြ ရွိရင္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္က ကိုယ္စားလွယ္အေရအတြက္ အတူတူပါဝင္တဲ့ ပူးတြဲေကာ္မီတီ တစ္ရပ္ (Conference Committee) ကို ဖြဲ႕စည္းျပီး မတူညီမႈေတြကို ညွိႏိႈင္းေျဖရွင္းၾကပါတယ္၊ ပူးတြဲေကာ္မီတီ ရဲ့ ညွိႏိႈင္းမႈနဲ႕ အားလုံးသေဘာတူတဲ့ အေျခအေနေရာက္ျပီဆိုရင္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္မွာ ျပင္ဆင္ထားတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္း တစ္ခုထဲကို ျပန္လည္ မဲခြဲျပီး အမ်ားစုေထာက္ခံမဲ ရရင္ သမၼတစီ ေပးပို႕ပါတယ္၊

လႊတ္ေတာ္ တခုခ်င္းရဲ့ အစည္းအေဝးေတြ (Floor Meeting) ကိုလဲ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလို ေန႕တိုင္းေခၚယူက်င္းပေနတာ မဟုတ္ပါ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားရဲ့ အဓိက တာဝန္ျဖစ္တဲ့ ဥပေဒၾကမ္းမ်ား ေရး ဆြဲ ေရး၊ အစိုးရ႒ာနမ်ားရဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ေဝဘန္ေရး နဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ ႏွစ္စဥ္အသုံးစားရိတ္ ခြဲေဝသတ္မွတ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ ကို သက္ဆိုင္ရာ ေရးရာ ေကာ္မီတီ မ်ားမွာပဲ စတင္အေျချပဳ ေဆာင္ရြက္ၾကရတာပါ၊ အစိုးရက တင္သြင္းတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္ မ်ားက တင္သြင္းတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အားလုံးေသာ ဥပေဒမူၾကမ္းမ်ားကို ေကာ္မီတီ အဆင့္မွာ စတင္ ေဆြးေႏြး၊ ျငင္းခုန္ ၾကတာပါ၊ ေကာ္မီတီ အဆင့္မွာ အေၾကအလည္ ေဆြးေႏြးျပီး မဲခြဲလို႕ အႏိုင္ရတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းမွပဲ လႊတ္ေတာ္ တစ္ရပ္လုံးက ဝိုင္းဝန္းေဆြးေႏြး၊ မဲခြဲ ႏိုင္တဲ့ အဆင့္ (Floor Debate and Voting) ကို ေရာက္တာပါ၊ ေကာ္မီတီအဆင့္မွာ အေရးနိမ့္သြားတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းမ်ားဟာ လႊတ္ေတာ္တစ္ခုလုံး မဲခြဲရမည့္အဆင့္ကို ေရာက္မလာေတာ့ပါ၊

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ား က အစစအရာရာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာမို႕ လႊတ္ေတာ္ေကာ္မီတီ မ်ားရဲ့ အခန္းကဏၰဟာ အင္မတန္အားနည္းပါတယ္၊ အျမဲတမ္းေကာ္မီတီမ်ားကလဲ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ေလးခုသာ ဖြဲ႕ခြင့္ရွိျပီး က်န္တဲ့ ေကာ္မီတီမ်ား၊ ေကာ္မရွင္မ်ား၊ အဖြဲ႕မ်ားဟာ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ား က စိတ္တိုင္းက် သက္တမ္းသတ္မွတ္ျပီး ဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ ကန္႕သတ္ခြင့္၊ ဖ်က္သိမ္းခြင့္၊ရွိတဲ့ ယာယီေကာ္မီတီ မ်ားသာ ျဖစ္ၾကပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏႈတ္ထြက္သြားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ဆိုင္ရာခံုရုံး က အဲဒီ ယာယီ ေကာ္မီတီမ်ား၊ ေကာ္မရွင္မ်ား၊ အဖြဲ႕မ်ားဟာ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ အဖြဲ႕မ်ားမဟုတ္ၾကဘူးလို႕ ဆုံးျဖတ္ခဲ့တာပါ၊ ေကာ္မီတီမ်ားကို စနစ္တက် တာဝန္ခြဲေဝ မေပးထားတာေၾကာင့္ မလိုအပ္ပဲ စံုညီအစည္းအေဝးေတြကို ေန႕စဥ္ေခၚယူေနရတာ တိုင္းျပည္အတြက္ ကုန္က်စားရိတ္ေတြ ၾကီးမားလွပါတယ္၊

ဒါေပမည့္လဲ ဒီေလာက္ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒  မ်ားကို ဩဇာအာဏာေတြ အမ်ားၾကီးေပးထားျပီး မွ ကန္႕သတ္ထားေတြလဲ ရွိပါတယ္၊ အဲဒါကေတာ႕လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒မ်ားဟာ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ေတြအေပၚမွာ လုံးဝ ဩဇာ သက္ေရာက္မႈ မရွိတာပါပဲ၊လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ မ်ားဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ အျမဲတမ္းေကာ္မီတီေတြ၊ အျခားေကာ္မီတီေတြ၊ ေကာ္မရွင္ေတြကို သူတို႕ စိတ္တိုင္းက် ဖြဲ႕စည္းတာဝန္ေပးခြင့္ရွိေပမည့္  ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၁၅ (ခ) နဲ႕ ၁၄၇ (ခ) အရ ကာကြယ္ေရး နဲ႕ လံုျခံုေရးရာ ကိစၥမ်ား၊ တပ္မေတာ္ဆိုင္ရာ ကိစၥမ်ားနဲ႕ ပါတ္သက္ရင္ ကာကြယ္ေရးႏွင့္ လံုျခံုေရးရာေကာ္မီတီ ကို တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ သာ ဖြဲ႕စည္းတာဝန္ေပးရမွာပါ၊ လုပ္ငန္းလိုအပ္ခ်က္မ်ားအရ တပ္မေတာ္သားမဟုတ္ေသာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကိုလဲ ထည့္သြင္း ဖြဲ႕စည္းႏိုင္သည္လို႕ ဆိုထားေပမည့္ လက္ေတြ႕မွာ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္မ်ားက လက္ခံလိမ့္မယ္ မထင္ပါ၊ ႏွစ္ႏွစ္တာ သက္တမ္းအတြင္း လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္မွာ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အျမဲတမ္းေကာ္မီ တီ ေတြ၊ အျခားေကာ္မီတီေတြ၊ ေကာ္မရွင္ ေတြကို ၾကည့္ေတာ့လဲ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္မွ မပါဝင္ပါ၊ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒မ်ား ကတမင္တကာ မထည့္တာလဲ မျဖစ္ႏိုင္ပါ၊ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က သေဘာမတူလို႕ပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္၊ ဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္စလုံးမွာ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ ဘယ္ေရးရာေကာ္မီတီ မွာမွမပါပဲ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒မ်ား ထိေတြ႕ခြင့္မရွိတဲ့ သီးျခားအင္အားစုမ်ားအျဖစ္ ရပ္တည္ေနတာ အထင္အရွားျဖစ္ပါတယ္၊

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လႊတ္ေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံုက လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ားကို အာဏာအလြန္အမင္းေပးထားျပီး အထက္ကေအာက္ ကို (Top-down) စီးဆင္းတဲ့ ဗဟိုဦးစီးစနစ္ (Centralization) ျဖစ္ေနပါတယ္၊ အဲဒီ စနစ္ကို ပယ္ဖ်က္ျပီး လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ားရဲ့ အာဏာကို အတိုင္းအတာတစ္ခုထိ ေလွ်ာ႔ခ်၊ ေရးရာေကာ္မီတီမ်ားကို လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြပိုေပးျပီး ေအာက္က အထက္ ကို (Bottom-up) ျပန္လည္ စီးဆင္းေစမွပဲ လႊတ္ေတာ္ဟာ အမွန္တကယ္ကို က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့ လူထုအက်ိဳးျပဳ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္၊

ေလးစားစြာ၊

ေအာင္ဒင္
ဒီဇင္ဘာ ၁၊ ၂၀၁၂

Burma's Parliament Watch, Part Two

  ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကိုအနီးၾကည့္ အေဝးၾကည့္

ေအာင္ဒင္

အပိုင္း (၂) အျပည့္အဝ ကိုယ္စားျပဳခြင့္မရျခင္း ၊ အလြန္အကြၽံကိုယ္စားျပဳျခင္း

(ျပည္သူ႕ေခတ္ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၃၊ အမွတ္ ၁၂၅၊ ဒီဇင္ဘာ ၂၀၊ ၂၀၁၂၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၈၊ ၃၂)

ဥပေဒျပဳ လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ လႊတ္ေတာ္ တစ္ခုက လူဦးေရ အခ်ိဳးအစားအလိုက္ ကိုယ္စားျပဳ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ၾကျပီး ေနာက္လႊတ္ေတာ္ တစ္ခုကေတာ့ ေဒသအလိုက္ ကိုယ္စားျပဳေရြးခ်ယ္တာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ႏိုင္ငံအၾကီးအကဲက ခန္႕အပ္တာဝန္ေပးတာ မ်ိဳးရွိၾကပါတယ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလဲ ၂၀၀၈ ခု ဖြဲ႕စည္းပံုအရ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ရယ္လို႕ ေပၚေပါက္လာျပီး ႏွစ္ခုေပါင္းကို ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္လို႕ ေခၚပါတယ္၊ အဲဒီမွာ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ဟာ လူဦးေရ (သို႕မဟုတ္) ျမိဳ႕နယ္ကို အေျခခံ  ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းတာျဖစ္ျပီး အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္က တိုင္းေဒသၾကီးမ်ား နဲ႕ ျပည္နယ္မ်ားက ဦးေရ တူညီစြာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းတာျဖစ္ပါတယ္၊  တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က အမည္စာရင္းတင္သြင္းတဲ့ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္မွာ ၁၁၀ ဦးနဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ၅၆ ဦး ပါဝင္ၾကပါတယ္၊ အဲဒီလို ျပဌန္းဖြဲ႕စည္းမႈေၾကာင့္ တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳျခင္း (Equal Represenattion) ဆိုတာ မရွိေတာ့ပါ၊ အျပည့္အဝ ကိုယ္စားျပဳခြင့္မရျခင္း (Under Representation) နဲ႕ အလြန္အကြၽံကိုယ္စားျပဳျခင္း (Over Representation) ေတြနဲ႕ ျပည္သူလူထု ကို တန္းတူညီမွ်ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕အစည္း မဟုတ္ႏိုင္ေတာ့ပါ၊

မဆလ အစိုးရ လက္ထက္က လႊတ္ေတာ္ တစ္ခုထဲ ရွိျပီး အဲဒီ လႊတ္ေတာ္က လူဦးေရကို အေျခခံျပီး ေရြးခ်ယ္ဖြဲ႕စည္းပါတယ္၊ လူဦးေရ တစ္သိန္းအထိကို ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္၊ တစ္သိန္းအထက္ကေန ႏွစ္သိန္းအထိကို ကိုယ္စားလွယ္ ႏွစ္ေယာက္၊ ႏွစ္သိန္းအထက္ကေန သုံးသိန္းအထိကို ကိုယ္စားလွယ္ သုံးေယာက္ စသျဖင့္ မဲဆနၡနယ္မ်ား သတ္မွတ္ေရြးခ်ယ္ပါတယ္၊ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကိုလဲ အဲဒီ ပံုစံအတိုင္း က်င္းပခဲ့တာမို႕ လူဦးရ သုံးသိန္း နီးပါးရွိတဲ့ ကရင္ျပည္နယ္က ဖားအံျမိဳ႕ မွာ မဲဆနၵနယ္ သုံးခု၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ သုံးေယာက္ ရွိခဲ့ပါတယ္၊ ဆိုေတာ့ လႊတ္ေတာ္မဲဆနၵနယ္ တစ္ခု၊ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္ဟာ ျပည္သူ တစ္သိန္းအထိကို ကိုယ္စားျပဳ တဲ့ သေဘာပါ၊ လူဦးေရ တစ္သိန္းရွိတိုင္း ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္ ရွိတယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာပါ၊

အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုမွာလဲ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ ရွိျပီး ေအာက္လႊတ္ေတာ္ (House of Representatives) က ႏိုင္ငံတဝွမ္းက ျပည္သူမ်ားကို လူဦးေရ အခ်ိဳးအစားအလိုက္ တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳေရြးခ်ယ္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၄၃၅၊ ျမိဳ႕ေတာ္ ဝါရွင္တန္ဒီစီ နဲ႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ အေစာင့္အေရွာက္ခံ ပစိဖိတ္ သမုဒၵရာထဲက ကြၽန္းစု ေဒသ ၅ ခု (အေမရိကန္ ဆာမိုဝါ၊ ဂူအမ္ကြၽန္း၊ ေျမာက္ပိုင္းမရီနာ ကြၽန္းစု၊ ဗာဂ်င္ကြၽန္းစုမ်ား၊ ပူအာတိုရီကို) က သက္ဆိုင္ရာေဒသအလိုက္ တစ္ေယာက္က်စီ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္တဲ့ မဲေပးခြင့္အျပည့္အဝမရွိတဲ့ကိုယ္စားလွယ္ ၆ ေယာက္၊ စုစုေပါင္း ၄၄၁ ေယာက္ နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပါတယ္၊ အေမရိကန္ ျပည္မၾကီးက ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္အေရအတြက္ကို အတိအက် ၄၃၅ လို႕သတ္မွတ္ထားတာမို႕ မဲဆနၵနယ္ေပါင္း ၄၃၅ ကို ႏိုင္ငံတဝွမ္းမွာ လူဦးေရအခ်ိဳးအစားအလိုက္ အညီအမွ် ခြဲေဝ သတ္မွတ္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ လႊတ္ေတာ္မဲဆနၵနယ္မ်ား (Congressional Districts) ဟာ ျပည္နယ္မ်ား၊ ေကာင္တီ (County) မ်ား နယ္နမိတ္သတ္မွတ္ခ်က္နဲ႕ အတိအက် မတူညီပါ၊ ျမိဳ႕ တခုထဲမွာတင္ တစိတ္တပိုင္းက မဲဆနၵနယ္ တစ္ခုမွာပါျပီး က်န္တဲ့ အစိတ္အပိုင္းက အျခားမဲဆနၵနယ္ မွာပါေနတတ္ပါတယ္၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ၁၀ ႏွစ္ တခါ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူျပီး တိုးပြါးလာတဲ့ လူဦးေရအလိုက္၊ ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ ေဒသအလိုက္စုစည္းေနထိုင္မႈအလိုက္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မဲဆနၵနယ္မ်ားကို ျပည္နယ္အလိုက္ ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းပါေသးတယ္၊ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္က ႏိုင္ငံသားအားလုံးကို အခ်ိဳးက်က် တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ဖို႕ပါ၊

ျမန္မာႏိုင္ငံ ရဲ့ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၀၉ (က) မွာ "ျမိဳ႕နယ္ကို အေျခခံ၍လည္းေကာင္း၊ လူဦးေရကိုအေျခခံ၍လည္းေကာင္း၊ ျမိဳ႕နယ္ ၃၃၀ ထက္ပိုမိုလာပါက အသစ္ဖြဲ႕စည္းသည့္ ျမိဳ႕နယ္ကို တဆက္တစပ္တည္းျဖစ္ေသာ သင့္ေလ်ာ္သည့္ ျမိဳ႕နယ္ တစ္ခုခုႏွင့္ ပူးေပါင္း၍လည္းေကာင္း ဥပေဒႏွင့္အညီ မဲဆနၵနယ္ သတ္မွတ္၍ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္သည့္ ၃၃၀ ဦးထက္မပိုေသာ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊" ပုဒ္မ ၁၀၉ (ခ) မွာ "တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က ဥပေဒႏွင့္အညီ အမည္စာရင္းတင္သြင္းသည့္ ၁၁၀ ဦးထက္မပိုေသာ တပ္မေတာ္သား ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား"။ စုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ ၄၄၀ ဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းရမည္လို႕ ျပဌန္းထားပါတယ္၊ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ မွာ ျမိဳ႕နယ္ကိုအေျခခံျပီး ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခဲ့ပါတယ္၊ ျမိဳ႕နယ္ ၃၃၀ မျပည့္လို႕ ေနျပည္ေတာ္ တဝိုက္မွာ ျမိဳ႕နယ္အသစ္ေတြ တိုးခ်ဲ႕ဖြဲ႕စည္းခဲ့ရပါတယ္၊ ဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၃၃၀ ဟာျမိဳ႕နယ္ တစ္ခုဆီကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္၊ အဲဒီ ျမိဳ႕နယ္ေတြအားလုံးမွာ လူဦးေရ အညီအမွ်ရွိၾကတာ မဟုတ္ပါဘူး၊ ေနျပည္ေတာ္တဝိုက္က အေရးေပၚဖြဲ႕စည္းတဲ့ ျမိဳ႕သစ္ေတြမွာ လူဦးေရ ေသာင္း ဂဏန္းသာရွိပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ ျမိဳ႕နယ္တစ္ခုမွာ လူဦးေရ ေသာင္းဂဏန္းပဲ ရွိရွိ၊ တစ္သိန္းေက်ာ္ရွိရွိ၊ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ ရွိရွိ ျမိဳ႕နယ္ အားလုံးဟာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္စီ ရွိၾကတာပါ၊ ဒါဟာ လူဦးေရအခ်ိဳးအစားအလိုက္ အညီအမွ် ကိုယ္စားျပဳတာ မဟုတ္ပါ၊ တခ်ိဳ႕ျမိဳ႕နယ္မ်ားမွာ ကိုယ္စားျပဳခြင့္အျပည့္အဝ မရရွိၾကပဲ တခ်ိဳ႕ျမိဳ႕နယ္မ်ားက အလြန္အကြၽံ ကိုယ္စားျပဳခြင့္ ရေနပါတယ္၊

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ရဲ့ အထက္လႊတ္ေတာ္ (Senate) ကို ျပည္နယ္ ၅၀ က ကိုယ္စားလွယ္ ႏွစ္ေယာက္ စီနဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၁၀၀ နဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားပါ၊ ျပည္နယ္ ၅၀ ဟာ လူဦးေရ၊ အက်ယ္အဝန္း ေတြ တူညီၾကတာ မဟုတ္ပါ၊ လူဦးေရ သိန္းဂဏန္းပဲ ရွိတဲ့ ျပည္နယ္ ေသးေသးေလးေတြ ရွိသလို လူဦးေရ သန္းေပါင္းမ်ားစြာရွိတဲ့ ျပည္နယ္အၾကီးၾကီးေတြလဲ ရွိၾကေပမည့္ ျပည္နယ္အားလုံးကို တန္းတူရည္တူ သတ္မွတ္ပါတယ္၊ ျပည္နယ္ ေသးေသး၊ ၾကီးၾကီး ကိုယ္စားလွယ္ ႏွစ္ေယာက္ စီ အထက္လႊတ္ေတာ္ကို ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ၾကပါတယ္၊ အဲဒီမွာလဲ ဝါရွင္တန္ဒီစီ က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ ျမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေပမည့္ ျပည္နယ္အဆင့္ သတ္မွတ္မခံရပါဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကို ကိုယ္စားလွယ္တစ္ေယာက္ တင္ေျမႇာက္ခြင့္ရွိေပမည့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ကိုေတာ့ ကိုယ္စားလွယ္ တင္ေျမႇာက္ခြင့္မရပါဘူး၊ ဝါရွင္တန္ဒီစီ (District of Columbia) ျပည္သူမ်ားက သူတို႕ေတြလဲ အျခားျပည္နယ္မ်ားက ျပည္သူမ်ားလို ျပည္ေထာင္စုအစိုးရကို အခြန္ေပးေဆာင္ေနၾကရတာမို႕ သူတို႕ ေဒသကလဲ အထက္လႊတ္ေတာ္ကို ကိုယ္စားလွယ္ေစလႊတ္ခြင့္ရရွိေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ (Taxation without Representation Campaign) ျပဳလုပ္ေနတာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာျမင့္ခဲ့ပါျပီ၊ ေအာင္ျမင္မႈေတာ့ မရေသးပါ၊

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ အထက္လႊတ္ေတာ္လို႕ ေျပာရမည့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၄၁ (က) နဲ႕ (ခ) အရ "တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္ တစ္ခုစီအတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ ၁၂ဦးက်စီ တူညီစြာျဖင့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္သည့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၁၆၈ ဦး" နဲ႕ "တိုင္းေဒသၾကီး သို႕မဟုတ္ ျပည္နယ္ တစ္ခုစီအတြက္ ကိုယ္စားလွယ္ ၄ ဦးက်စီျဖင့္ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က အမည္စာရင္းတင္သြင္းသည့္ တပ္မေတာ္သား အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၅၆ ဦး"၊ စုစုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ ၂၂၄ ဦးနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားပါတယ္၊ အဲဒီမွာလဲ တိုင္းေဒသၾကီး ၇ ခုဟာ ဗမာလူမ်ားစု စုေဝးေနထိုင္ရာ ျပည္မေဒသမ်ားျဖစ္တာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ပင္မတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု ၈ စုမွာ ဗမာလူမ်ိဳးစုက အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၈၄ ဦး ကိုယ္စားျပဳခြင့္ရျပီး က်န္တဲ့ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကယား၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ခ်င္း တိုင္းရင္းသားမ်ားက လူမ်ိဳးစုတစ္စုကို အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၁၂ ဦးစီသာ ကိုယ္စားျပဳခြင့္ရတာမို႕ တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳရမည့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္လကၡဏာ ပ်က္ျပယ္သြားပါတယ္၊

တခါ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္မွာ ပါဝင္တဲ့ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ ၁၁၀ ဦး နဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာ ပါဝင္တဲ့ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ ၅၆ ဦး၊ စုစုေပါင္း ၁၆၆ ဦးဟာ ဘယ္သူ႕ကို ကိုယ္စားျပဳပါသလဲ၊ လက္ရွိ တပ္မေတာ္မွာ အင္အား သုံးသိန္းေက်ာ္ေလာက္ ရွိျပီး အိမ္ေထာင္သည္မိသားစုမ်ားပါရင္ တပ္မေတာ္ မိသားစုမွာ လူ တစ္သန္းေက်ာ္ေလာက္ ရွိမယ္ထင္ပါတယ္၊ ဒါဆို ဒီ ၁၆၆ ဦးဟာ တပ္မေတာ္မိသားစု လူဦးေရ တစ္သန္းေက်ာ္ကို ကိုယ္စားျပဳသလားလို႕ ဆန္းစစ္ၾကည့္ေတာ့လဲ မဟုတ္ႏိုင္တာ ေတြ႕ရပါတယ္၊ ျပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲေရာ၊ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာပါ တပ္မေတာ္သားေတြ နဲ႕ သူတို႕ရဲ့ မိသားစုေတြဟာ ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ အတြက္ သက္ဆိုင္ရာ မဲဆနၵနယ္ေတြမွာ မဲေပးၾကရတာပါ၊ ဒါေၾကာင့္ တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က အမည္စာရင္းတင္သြင္းတဲ့ တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၁၆၆ဦးဟာ အျခားဘယ္သူ႕ကိုမွ ကိုယ္စားမျပဳပဲ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဒု-ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးၾကီး မင္းေအာင္လိႈင္ တစ္ေယာက္ထဲကိုပဲ ကိုယ္စားျပဳတယ္ဆိုတာ အံ့ဩေလာက္ေအာင္ နားလည္လိုက္ရပါတယ္၊ ေရွ႕မွာ တင္ျပခဲ့တဲ့ ျမိဳ႕နယ္မ်ားအၾကား မညီမွ်တဲ့ ကိုယ္စားျပဳမႈ၊ ဗမာလူမ်ားစု နဲ႕ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ားအၾကား မညီမွ်တဲ့ ကိုယ္စားျပဳမႈ ေတြထက္ အမ်ားၾကီး၊ အမ်ားၾကီး ဆိုးရြားပါတယ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ သန္း ၆၀ ေက်ာ္ေသာ ျပည္သူမ်ားက ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ့ ၇၅ % ကိုသာ ကိုယ္စားျပဳခြင့္ရျပီး တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ တစ္ေယာက္တည္းက ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ့ ၂၅% ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဆုပ္ကိုင္ထားတာပါ၊

၂၀၁၄ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံလုံးမွာ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ မယ္လို႕ သိရပါတယ္၊ အဲဒီကေန ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လူဦးေရ၊ ေဒသအလိုက္၊ ျမိဳ႕နယ္အလိုက္ စုေဝးေနထိုင္သူဦးေရ၊ လူမ်ိဳးစုတစုခ်င္းစီ ရဲ့အေရအတြက္၊ ဘာသာတရားတခုခ်င္းစီရဲ့ ကိုးကြယ္သူအေရအတြက္၊မဲဆနၵေပးခြင့္ရွိသူအေရအတြက္ စတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြ အတိအက်ထြက္ေပၚလာပါလိမ့္မယ္၊ ဒီကိန္းဂဏန္းေတြ၊ အေတြ႕အၾကဳံေတြ ကိုအေျခခံျပီး ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုလဲ လူဦးေရေပၚအေျခခံျပီး အခ်ိဳးက် ကိုယ္စားျပဳႏိုင္ေအာင္၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မွာရွိေနတဲ့ ဗမာလူမ်ားစု နဲ႕ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားအၾကား ကိုယ္စားျပဳမႈပမာဏ မညီမမွ်ျဖစ္ေနတာကို တန္းတူညီမွ်သြားေအာင္၊ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ တစ္ေယာက္ထဲက ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ့ ၂၅% ရာခိုင္ႏႈံးကို ကိုယ္စားျပဳထားတာကို ဖ်က္သိမ္းႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားႏိုင္မွ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲကေန ျဖစ္ေပၚလာမည့္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ဟာ အမွန္တကယ္ ျပည္သူလူထု နဲ႕ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားအားလုံးကို တန္းတူညီမွ် ကိုယ္စားျပဳႏိုင္မွာပါ၊

ေလးစားစြာ

ေအာင္ဒင္
ႏိုဝင္ဘာ ၂၉၊ ၂၀၁၂

Burma's Parliament Watch, Part One

(ျပည္သူ႕ေခတ္ ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၃၊ အမွတ္ ၁၂၄၊ ၁၃ ဒီဇင္ဘာ ၂၀၁၂)
ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကို အနီးၾကည့္ အေဝးၾကည့္

ေအာင္ဒင္

အပိုင္း (၁)

နိဒါန္း၊

က်ေနာ္တို႕ ၾကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ၊ မၾကိဳက္သည္ ျဖစ္ေစ၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ က ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကတဆင့္ အသက္ဝင္ ရွင္သန္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္၊ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲျပီးတဲ့ ေနာက္ ဖြဲ႕စည္းပံုအသစ္အရ တည္ေထာင္ဖြဲ႕စည္းၾကတဲ့ အာဏာ ယနၲရားၾကီး မ်ားလဲ ေရြ႕လ်ားေမာင္းႏွင္ေနၾကျပီ ျဖစ္ပါတယ္၊ အစိုးရအဖြဲ႕၊ ျပည္ေထာင ္စု လႊတ္ေတာ္၊ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ စသျဖင့္၊ အဲဒီ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ထဲမွာ လႊတ္ေတာ္ ရဲ့ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈမ်ားက ဒီ တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ အတြင္းမွာ အမ်ားျပည္သူ စိတ္ဝင္စားစရာ၊ ႏိုင္ငံတကာက ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူမ်ား အထူးအာ႐ံုစိုက္စရာ ျဖစ္ေနပါတယ္၊ အထူးသျဖင္႕ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအၾကား အျပန္အလွန္ထိန္းေက်ာင္းပဲ့ျပင္ေရး (Check and Balance) ဆိုတာကို တြင္တြင္ေျပာျပီး လႊတ္ေတာ္ကေန အစိုးရ အာဏာကိုေရာ၊ တရားစီရင္ေရးအာဏာကိုေရာ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ဖို႕ၾကိဳးစားတာ၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ခုံရုံးရဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို မလိုက္နာတဲ့ အျပင္ ခံုရုံးရဲ့ တရားသူၾကီးမ်ားကိုပါ စြပ္္စြဲျပစ္တင္တာ၊ အခုေနာက္ဆုံး ျပည္ေထာင္စုစာရင္းစစ္ခ်ဳပ္ဥပေဒ ကို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲျပီး  ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ရဲ့ လက္ေအာက္ခံဝန္ထမ္းတစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ျပည္ေထာင္စု စာရင္းစစ္ခ်ဳပ္အေပၚမွာ လႊတ္ေတာ္ရဲ့ အာဏာ သက္ေရာက္ဖို႕ ၾကိဳးစားေနတာေတြက ပိုျပီး စိတ္ဝင္စားစရာ ျဖစ္လာပါတယ္၊ 

တကယ္ကိုပဲ ျပည္သူ႕ဆနၵ၊ ျပည္သူ႕အသံေတြကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ လႊတ္ေတာ္ျဖစ္ေအာင္ တည္ေဆာက္ေနတာလား၊ တခ်ိန္က တဖြဲ႕တစည္းထဲမွာ ယူနီေဖာင္းအတူတူ ရွိခဲ့ရာကေန အခုမွအစိုးရ ျဖစ္သြားသူေတြကို အာဃာတနဲ႕ အားျပိဳင္ေနတာလား၊ ၂၀၁၅ မွာ သမၼတ ျဖစ္စရာ ငါမွတပါး အျခားမရွိလို႕ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ပြဲထုတ္ေနတာလား၊ ေမးခြန္းထုတ္စရာေတြ ရွိလာပါတယ္၊

တခ်ိန္တည္းမွာပဲ လႊတ္ေတာ္ကေန အျခားအာဏာယနၱရား ႏွစ္ခုကို ပဲ့ျပင္ထိန္းေၾကာင္းဖို႕ အျပင္းအထန္ၾကိဳးစားေနခ်ိန္မွာ လႊတ္ေတာ္တြင္းမွာေတာ့ လႊတ္ေတာ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား နဲ႕ လူမ်ားစုပါတီ (အာဏာရပါတီ) ကို ထိန္းေၾကာင္းပဲ့ျပင္တဲ့ အတိုက္အခံ မရွိေအာင္ ဖန္တီးထားတာကလဲ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းလွပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လက္ရွိ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ ရဲ့ ဖြဲ႕စည္းလႈပ္ရွားပံုေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာ ေဝဘန္သုံးသပ္ဖို႕ လိုအပ္လာပါတယ္၊ အဲဒီလို ေလ့လာသုံးသပ္ရာမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ အေျခခိုင္ျပီးသား အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ရဲ့ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ လႈပ္ရွားပံုမ်ားနဲ႕ ႏိႈင္းယွဥ္ သုံးသပ္ပါ႕မယ္။ အေမရိကန္ ရဲ့ စနစ္က ပိုေကာင္းတယ္လို႕ ေျပာတာမ်ိဳးမဟုတ္ပါ၊ အပ်ံသင္စ ငွက္တေကာင္ အဖို႕ ေကာင္းကင္မွာ မနားတမ္း ပ်ံသန္းႏိုင္တဲ့ အျခားငွက္ၾကီးမ်ားဆီက သင္ယူစရာေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနတယ္ဆိုတာ သိေစခ်င္လို႕ပါ၊

လႊတ္ေတာ္အခ်ိန္ဇယား နဲ႕ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားရဲ့ အလုပ္ခ်ိန္

အစဆုံးေျပာခ်င္တာကေတာ့ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမ်ားရဲ့ အခ်ိန္ဇယား သတ္မွတ္မႈပါပဲ၊ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာက်င္းပတဲ့ ပထမအၾကိမ္ လႊတ္ေတာ္ ပထမ အစည္းအေဝးက ဇန္နဝါရီ ၃၁ ရက္ေန႕ကေန မတ္လ ၂၃ ရက္ေန႕အထိ (ပိတ္ရက္မ်ားမပါ) ၁၄ ရက္ ၾကာခဲ့ျပီး ဒုတိယအစည္းအေဝးက ဩဂုတ္လ ၂၂ ရက္ေန႕ကေန ႏိုဝင္ဘာလ ၄ ရက္ေန႕အထိ ၄၆ ရက္ က်င္းပခဲ့တာမို႕ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမ်ား ၅၇ ရက္ က်င္းပခဲ့ပါတယ္၊ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာေတာ့ တတိယအၾကိမ္အစည္းအေဝး ကို ဇန္နဝါရီ ၉ရက္ေန႕ကေန ဇန္နဝါရီ ၁၂ ရက္ေန႕အထိ ၄ ရက္၊ စတုတၳအၾကိမ္အစည္းအေဝးကို ဇူလိုင္ ၄ ရက္ေန႕ကေန စက္တင္ဘာ ၆ရက္ေန႕အထိ ရက္ေပါင္း ၄၀၊ ပဥၥမအစည္းအေဝးကို ေအာက္တိုဘာ ၁၈ ရက္ကေန ႏိုဝင္ဘာ ၁၅ ရက္ေန႕အထိ ၁၃ရက္၊ စုစုေပါင္း ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝး ၅၇ ရက္ က်င္းပခဲ့ပါတယ္၊ ဆိုေတာ့ တစ္ႏွစ္ကို ပ်မ္းမွ် ရက္ ၆၀၊ ႏွစ္လ ေလာက္ လႊတ္ေတာ္ ရုံးထိုင္တယ္လို႕ ယူဆရမွာပါ၊ ရုံးပိတ္ရက္မ်ား နဲ႕ ေပါင္းရင္ တစ္ႏွစ္ကို လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ေယာက္ဟာ ေနျပည္ေတာ္မွာ ၃လေလာက္ ေနျပီး လႊတ္ေတာ္တက္ရပါတယ္၊ ဒါကို တခ်ိဳ႕ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားက လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝး ထိုင္ရတဲ့ ရက္ေတြ မ်ားလြန္းတယ္လို႕ ေျပာေတာ့ အံ့ဩမိပါတယ္၊

အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ ရဲ့ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ရုံးထိုင္အလုပ္လုပ္တဲ့ ေန႕ေပါင္းက ရက္ ၂၀၀ ရွိျပီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ ရက္ေပါင္း ၁၆၆ ရက္ ရွိခဲ့ပါတယ္၊ ပ်မ္းမွ်ျခင္းအားျဖင့္ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ဟာ တစ္ႏွစ္ကို ရက္ေပါင္း ၁၈၀ (၆လ) ေလာက္ ဝါရွင္တန္ဒီစီမွာ ရုံးထိုင္အလုပ္လုပ္ပါတယ္၊ က်န္တဲ့ရက္ေတြမွာေတာ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြဟာ သက္ဆိုင္ရာ မဲဆနၵနယ္မ်ားကို ျပန္ျပီး မဲဆနၵရွင္ျပည္သူမ်ားနဲ႕ ထိေတြ႕ဆက္ဆံၾကပါတယ္၊ လိုအပ္ရင္၊ သက္ဆိုင္ရာ ကြန္ဂရက္ ေကာ္မီတီ မ်ားက တာဝန္ေပးရင္ ျပည္ပႏိုင္ငံမ်ားကို ေလ့လာေရးခရီးေတြ ထြက္ၾကပါတယ္၊

အဓိက နားလည္ဖို႕က လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ လစာ နဲ႕ အေထာက္အပံ့ေတြ ကိုခံစားေနၾကတာမို႕ အျခားအျခားေသာ ႏိုင္ငံ့ဝန္ထမ္းမ်ားလိုပဲ စေန၊ တနဂၤေႏြ နဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ရုံးပိတ္ရက္မ်ားက လြဲရင္ က်န္တဲ့ ရက္ေတြအားလုံးမွာ အလုပ္တာဝန္ေတြ ရွိတယ္ဆိုတာပါပဲ၊
 

သူတို႕ရဲ့ အလုပ္တာဝန္ေတြကို ေလး ပိုင္း ပိုင္းျခားႏိုင္ပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးေတြမွာ တက္ေရာက္ျပီး ျပည္သူလူထုကိုယ္စားေဆြးေႏြးျပီး ဥပေဒေတြ ျပဌန္းတာ၊ သက္ဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္ေရးရာေကာ္မီတီ မ်ားရဲ့ တာဝန္ကို ထမ္းေဆာင္တာ၊ မဲဆနၵရွင္ျပည္သူမ်ားနဲ႕ ထိေတြ႕ဆက္ဆံျပီး သူတို႕ရဲ့ ျပႆနာေတြကို ကူညီေျဖရွင္းေပးတာ၊ နဲ႕ လိုအပ္တဲ့ ဥပေဒေတြ ျပဌန္းႏိုင္ေရး ဥပေဒၾကမ္းမ်ားျပင္ဆင္ေရးဆြဲတာေတြပါ၊ ဒီအေရးၾကီးတဲ့ တာဝန္ေတြကို တႏွစ္ပါတ္လုံးမွာ စနစ္တက် ထမ္းေဆာင္ႏိုင္ဖို႕အတြက္ အေမရိကန္ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္က ႏွစ္တစ္ႏွစ္ရဲ့ အစမွာပဲ တစ္ႏွစ္စာ အခ်ိန္ဇယားကို လူမ်ားစုပါတီ၊ လူနည္းစုပါတီ ေခါင္းေဆာင္မ်ား ညွိႏိႈင္းေဆြးေႏြးျပီး ထုတ္ျပန္ပါတယ္၊ အဲဒီအခ်ိန္ဇယားမွာ ဝါရွင္တန္ဒီစီ မွာ ေနထိုင္အလုပ္လုပ္ရမည့္ ရက္မ်ား၊ သက္ဆိုင္ရာ မဲဆနၵနယ္ မွာ အလုပ္လုပ္ရမည့္ ရက္မ်ား နဲ႕အနားယူခြင့္ရတဲ့ ရက္မ်ား ကို မွ်မွ်တတ ခြဲေဝသတ္မွတ္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္လဲ ၾကိဳတင္ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ တစ္ႏွစ္စာအခ်ိန္ဇယားအတိုင္း အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားဟာ သူတို႕ ရဲ့ အလုပ္လုပ္ခ်ိန္ကို တိုင္းျပည္အတြက္အက်ိဳးရွိေအာင္ စီမံခန္႕ခြဲႏိုင္ၾကပါတယ္၊

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၁၂၆ နဲ႕ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၄၊ ၃၅၊ ၃၆၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာဥပေဒ ပုဒ္မ ၃၄၊ ၃၅ ၃၆ မ်ားအရ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးကို ဥကၠဌ က တစ္ႏွစ္ကို အနည္းဆုံး တစ္ၾကိမ္ ေခၚယူဖို႕နဲ႕ တၾကိမ္ နဲ႕ တၾကိမ္အၾကား ၁၂လ ထက္ မကြာေစရ ဆိုတာပဲ ျပဌန္းထားတာမို႕ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးေခၚယူေရးဟာ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌမ်ားရဲ့ စိတ္သေဘာထားအေပၚမွာပဲ တည္မွီေနပါေတာ့တယ္၊ အစည္းအေဝးရက္မတိုင္ခင္ ၂၁ ရက္ၾကိဳျပီး အေၾကာင္းၾကားရင္လံုေလာက္ပါတယ္၊

ဒီေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံလႊတ္ေတာ္ရဲ့ အလုပ္လုပ္ခ်ိန္ဟာ တႏွစ္မွာ ရက္ ၆၀ ေလာက္ပဲရွိတာမို႕ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္အမတ္မ်ားရဲ့တႏွစ္တာအလုပ္လုပ္ခ်ိန္ (ရက္ေပါင္း ၁၈၀) နဲ႕ ႏိႈင္းယွဥ္ရင္ အမ်ားၾကီး နည္းေနပါေသးတယ္၊ ျပီးေတာ့ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ဥပေဒကင္းမဲ့ခဲ့တဲ့၊ သို႕မဟုတ္ တရားဥပေဒက အာဏာရွင္ရဲ့ လက္နက္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံကို ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတခုျဖစ္လာေအာင္ တည္ေဆာက္ဖို႕အတြက္ ဖ်က္သိမ္းရမည့္ ဥပေဒေဟာင္းေတြ အမ်ားၾကီး၊ ျပဌန္းရမည့္၊ ျပင္ဆင္ရမည့္ ဥပေဒေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနတာမို႕ ဒီထက္ပိုျပီး အလုပ္လုပ္ၾကရမွာပါ၊ အဓိက လိုအပ္တာက ျမန္မာလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအေနနဲ႕ ႏွစ္တစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ ဥပေဒျပဳလုပ္ငန္းေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႕၊ လႊတ္ေတာ္ေရးရာေကာ္မီတီမ်ားရဲ့ အထူးျပဳတာဝန္ေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႕၊ မဲဆနၵရွင္ျပည္သူမ်ားရဲ့ အသံကို စိတ္ရွည္လက္ရွည္ နားေထာင္ႏိုင္ဖို႕ နဲ႕ လိုအပ္တဲ့ ဥပေဒၾကမ္းေတြ လံုလံုေလာက္ေလာက္ ျပင္ဆင္ေရးဆြဲႏိုင္ဖို႕ လႊတ္ေတာ္ရဲ့ တႏွစ္စာအခ်ိန္ဇယားကို လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌမ်ားက ႏွစ္တႏွစ္ရဲ့ အစမွာ စနစ္တက် ေရးဆြဲျပဌန္းဖို႕ပါပဲ၊

ေလးစားစြာ၊ ေအာင္ဒင္

ႏိုဝင္ဘာ ၂၆၊ ၂၀၁၂

Interview with Kumudra Journal

ကုမုျဒာ သတင္းဂ်ာနယ္ ႏွင့္ အင္တာဗ်ဴး

ႏိုဝင္ဘာ ၂၀၊ ၂၀၁၂
စာမ်က္ႏွာ ၁၈ ႏွင့္ ၁၉

(၁) လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲဟာ ဘယ္လုိ အေျခအေနမွာေရာက္ေနတယ္လုိ႕ ဦးေအာင္ဒင္ သုံးသပ္ခ်င္ပါသလဲ။

လမ္းဆံုလမ္းခြ တခုမွာ ေရာက္ေနတယ္လို႕ သုံးသပ္ပါတယ္၊ လက္ရွိအစိုးရရဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္က စစ္တပ္ကို အာဏာအမ်ားအျပား အပ္ႏွင္းျပီး ဥပေဒရဲ့ အထက္ကေန သီးျခားရပ္တည္ခြင့္ေပးထား တဲ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုကို အသက္ဝင္ေအာင္၊ ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳေအာင္ ေလာက္ပဲ ေဆာင္ရြက္ေနတာမို႕ လက္ရွိအေျပာင္းအလဲ ေတြဟာ ဒီထက္ပိုျပီး ေရွ႕တိုးလိမ့္မယ္ မထင္ပါ၊ ဒါေပမည့္ ျပည္တြင္းက တက္ႂကြတဲ့ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ေက်ာင္းသားမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား နဲ႕ သတင္းမီဒီယာတို႕က ညီညီ ညြတ္ညြတ္ ၾကံ့ၾကံ့ခိုင္ခိုင္ နဲ႕ တဝက္တပ်က္ပြင့္ေနတဲ့ တံခါး ကို အျပည့္အဝပြင့္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ၾကလိမ့္မယ္လို႕ ယံုၾကည္ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္၊ နာရီကို ေနာက္ျပန္လွည့္ခ်င္သူေတြ နဲ႕ ေရွ႕တိုးဖို႕ တြန္႕ဆုတ္ေတြေဝေနသူေတြကို စိန္ေခၚရဲ၊ ရင္ဆိုင္ရဲရပါမယ္၊

(၂) US Campaign For Burma က ႏုိ၀င္ဘာ ၇ရက္ေန႕ ရက္စြဲ နဲ႕ သမၼတ ဘားရက္အုိးဘားမား ကုိေရးတဲ႕ စာထဲမွာ  ျမန္မာႏုိင္ငံ ကုိမလာဖုိ႕ အၾကံျပဳ ထား တာကုိေတြ႕ရပါတယ္။ သမၼတ အုိဘားမား ရဲ႕ ခရီးစဥ္ က ဘယ္လုိ အက်ဳိးသက္ေရာက္ မွု မ်ဳိးေတြ ျဖစ္ လာေစမယ္လုိ႕ ထင္ပါသလဲ။

အိုဘားမား ရဲ့ ခရီးစဥ္က "စည္းကမ္းျပည့္ဝေသာ ဒီမိုကေရစီ" ဆိုျပီး ဒီမိုကေရစီကို အကန္႕အသတ္နဲ႕ပဲ ေပးခ်င္တဲ့ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရနဲ႕ လူထုကို အၾကမ္းဖက္ ႏွိပ္စက္ျပီး တိုင္းျပည္ရဲ့ စီးပြါးေရး ကဏၰကို ခ်ဳပ္ကိုင္ထားတဲ့ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား နဲ႕ အလိုေတာ္ရိစီးပြါးေရးသမား မ်ားကိုသာ အက်ိဳးရွိပါလိမ့္မယ္၊ အိုဘားမား လာလို႕ ေျမသိမ္းခံ လယ္သမားေတြ သူတို႕ေျမျပန္ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး၊ အလုပ္သမားေတြ အလုပ္ရွင္ထံက ရသင့္တဲ့အခြင့္အေရးေတြ ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ ေထာင္ထဲက လြတ္မွာမဟုတ္ပါဘူး၊ ကခ်င္ျပည္နယ္က စစ္ပြဲေတြ ရပ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး၊ ရခိုင္ ျပည္နယ္က ပဋိပကၡေတြ ျငိမ္းေအးသြားမွာ မဟုတ္ပါဘူး၊ ဒါေပမည့္ အေမရိကန္ သမၼတရဲ့ အျမင့္မားဆုံး ေထာက္ခံမႈအေနနဲ႕ ဦးသိန္းစိန္ အတြက္ အမ်ားၾကီး အက်ိဳးရွိပါလိမ့္မယ္၊ ေတြေဝေန ဆဲျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳတ္ႏွံသူေတြလဲ ဒီခရီးစဥ္ကို အေမရိကန္ သမၼတရဲ့ အာမခံခ်က္လို႕ ယူဆျပီး အလုအယက္ေျပးဝင္လာပါလိမ့္မယ္၊

(၃) ျပည္ပ မွာေနခဲ႕တဲ႕ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ ျမန္မာျပည္ တြင္းကုိျပန္လာၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ေတြလက္ရွိ အစုိးရနဲ႕ လက္တြဲေဆာင္ရြက္ ၾကတာေတြရွိတယ္။ဦးေအာင္ဒင္ဘယ္လုိျမင္ပါသလဲ။

မွတ္ခ်က္ေပးစရာ မရွိပါ၊ တဖြဲ႕ခ်င္း၊ တဦးခ်င္း ရဲ့ ကိုယ္ပိုင္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ နဲ႕ ေရြးခ်ယ္မႈ သာျဖစ္ပါတယ္၊

(၄) လက္ရွိအစုိးရနဲ႕ ညွိႏူိင္းမွု တစ္စုံတစ္ရာ ရွိပါသလား။ လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံေရးမွာ US Campaign For Burma ရဲ႕ အခန္း က႑ဟာ ဘယ္လုိရွိပါသလဲ။

လက္ရွိအစိုးရနဲ႕ ညွိႏိႈင္းမႈ တစံုတရာ မရွိပါ၊

လက္ရွိအေျခအေနမွာ က်ေနာ္တို႕ ရဲ့ တာဝန္ေတြက ပိုျပီးမ်ားျပားလာပါတယ္၊ တခ်ိန္တုံးက သုံးပြင့္ဆိုင္ ေဆြးေႏြးပြဲ ကေန ဒီမိုကေရစီေရး နဲ႕ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးအေကာင္အထည္ ေဖာ္ဖို႕ တညီတညြတ္တည္း ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကတဲ့ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုၾကီးက ႏွစ္ပိုင္းကြဲသြားပါျပီ၊ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ နဲ႕ ျပည္တြင္း ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားက လႊတ္ေတာ္ထဲဝင္ျပီး အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေအာင္ၾကိဳးစားဖို႕၊ လႊတ္ေတာ္ ေဘာင္ထဲကေန ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုကို ျပင္ဖို႕ ဆိုတဲ့ လမ္းကို ေရြးခ်ယ္လိုက္ၾကပါျပီ၊ သူတို႕အတြက္ အဓိက စိန္ေခၚမႈက ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲပါ၊ အဲဒီေရြးေကာက္ပြဲကေန လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၇၅% ရဲ့ အမ်ားစုကို ရႏိုင္မယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့ အေျပာင္းအလဲမ်ား အတြက္ တစံုတရာေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရွိေနပါတယ္၊ တဖက္မွာေတာ့ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက အစိုးရရဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးအစီအစဥ္ကို အျပည့္အဝ လက္မခံပါဘူး၊ ညီညြတ္ေသာ တိုင္းရင္းသားမ်ား ဖက္ဒရယ္ေကာင္စီ ရဲ့ ဥကၠ႒ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး အန္ဘန္လ က သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ထံေပးပို႕တဲ့ စာမွာ အတိအလင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္၊ သူတို႕အေနနဲ႕ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးကို လက္ခံေပမဲ့  ဦးသိန္းစိန္ ေတာင္းဆိုသလို လက္နက္ေတြစြန္႕၊ ပါတီေထာင္၊ ေရြေကာက္ပြဲဝင္၊ ဖြဲ႕စည္းပံုကို လႊတ္ေတာ္ထဲေရာက္မွျပင္ ဆိုတာကို လက္မခံႏိုင္ပါဘူး၊ ထာဝရခိုင္ျမဲမဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို အမွန္တကယ္ လိုလားတယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ ေတြအရင္လုပ္ျပီး အားလုံးလက္ခံႏိုင္တဲ့ အေျဖကိုရွာၾကဖို႕၊ အဲဒီေဆြးေႏြးပြဲရလာဒ္ေတြက ေပၚထြက္လာမည့္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ားရဲ့ အေျခခံရပိုင္ခြင့္ေတြကို လက္ရွိလႊတ္ေတာ္က ျပင္ဆင္ျပဌန္းေပးဖို႕၊ အဲဒီေတာ့မွပဲ သူတို႕ တပ္ေတြဖ်က္သိမ္းျပီး ပါတီႏိုင္ငံေရး လုပ္မယ္ ဆိုျပီး အေၾကာင္းၾကားထားပါတယ္၊ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕က ႏွစ္ဘက္စလုံး ရဲ့ရည္မွန္းခ်က္ေတြေအာင္ျမင္ေရး ကူညီဖို႕ နဲ႕ ႏွစ္ဘက္ရဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို တေနရာရာမွာ ေပါင္းစံုႏိုင္ေအာင္ အားေပးဖို႕ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္၊ အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ တပ္ေပါင္းစုရဲ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုျပင္ဆင္ေရးေတာင္းဆိုခ်က္က ေျမေပၚ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားရဲ့ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲထက္ပိုျပီး နီးကပ္ ေနခ်ိန္မွာ ဒီတိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ့ အသံ နဲ႕ ေတာင္း ဆိုခ်က္ေတြကို အေမရိကန္အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရမ်ားက သိရွိဖို႕၊ နားလည္ဖို႕၊ သူတို႕ေတြနဲ႕ ထိေတြ႕ဆက္ဆံျပီး သူတို႕ရဲ့ တရားမွ်တတဲ့ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြကို ေထာက္ ခံအားေပးဖို႕ ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္၊ တခါ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ ေရွ႕ကို ဆက္လက္ ေရြ႕လ်ားျပီး က်ေနာ္တို႕အားလုံး ေမွ်ာ္လင့္ရာ ပန္းတိုင္ကိုေရာက္ဖို႕မွာ ျပည္တြင္းက လူထုအေျချပဳအ ဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ့ အခန္းကဏၰဟာ အင္မတန္အေရးၾကီးတာမို႕ ဒီအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေထာက္ပံ့ကူညီေနပါတယ္၊ တခါ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ ရင္းႏွီး ျမႇဳတ္ႏွံၾကမည့္ အေမရိကန္လုပ္ငန္းရွင္ေတြကိုလဲ သူတို႕ရဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳတ္ႏွံမႈေတြဟာ အာဏာရွင္ေတြ၊ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ အလိုေတာ္ရိစီးပြါးေရး သမားေတြ ရဲ့ အက်ိဳးစီးပြါးေတြမျဖစ္ေစဖို႕ နဲ႕ ျမန္မာျပည္သူလူထုအေပၚ အမွန္တကယ္အက်ိဳးရွိေစဖို႕ သတိေပးတာ၊ တိုက္တြန္းတာ၊ ေစာင့္ၾကည့္ ေဝဘန္တာေတြ လုပ္ေနပါတယ္၊

တခါ ကုလသမဂၢမွာ ဆိုရင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခအေနဟာ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေနျပီမို႕ ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးအေျခအေနကို ေဝဘန္သုံးသပ္တဲ့ အေထြေထြညီလာခံရဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ၊ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီ ရဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ မလိုအပ္ေတာ့ဘူး၊ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ရဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စား လွယ္၊ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီ ရဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ကိုယ္စားလွယ္ ေတြ ဆက္လက္ခန္႕အပ္ဖို႕ မလိုေတာ့ဘူး ဆိုျပီး ထိုင္းi အိနိၵယ စတဲ့ အာရွႏိုင္ငံအစိုးရမ်ားက လံႈ႕ေဆာ္ကန္႕ကြက္ေနတာ ရွိပါတယ္၊ ဒါကို က်ေနာ္တို႕ လက္မခံပါ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးအေျခအေနေတြဟာ စိုးရိမ္ေနရဆဲ အေျခအေနမွာ ရွိေနေသးတာ မို႕ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံ နဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီ ရဲ့ ဆက္လက္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္႐ႉမႈ လိုအပ္ေသးတယ္လို႕ က်ေနာ္တို႕ ယံုၾကည္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံ နဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီ ကေန ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လူ႕အခြင့္အေရးအေျခ အေနနဲ႕ ပါတ္သက္ျပီး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ဆက္လက္ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႕ ၾကိဳးစားေနပါတယ္၊ ဒီေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ အေျခအေနေတြ တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေနျပီမို႕ က်ေနာ္တို႕ အဖြဲ႕အစည္း ဆက္လက္တည္ရွိဖို႕ မလိုေတာ့ဘူးလို႕ တခ်ိဳ႕က ထင္ၾကေပမည့္ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ က်ေနာ္တို႕မွာ တာဝန္ေတြ ပိုေတာင္မ်ားလာပါတယ္၊ 
         

(၅) ဦးေအာင္ဒင္ အေနနဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႕ပတ္သတ္ တဲ႕ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးေပၚလစီ ကုိအခုခ်ိန္မွာ ဘယ္လုိ ျဖစ္ေစခ်င္ပါသလဲ။အၾကံေပးခြင္႕ ရရင္ဘယ္လုိ ေပးမလဲ။

က်ေနာ္တို႕က အေမရိကန္အစိုးရကို ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ မူဝါဒနဲ႕ ပါတ္သက္ျပီး တေလွ်ာက္လုံးအၾကံေပးေနတာပါ၊ ေအာင္ျမင္တာလဲ ရွိ၊ မေအာင္ျမင္တာလဲ ရွိတာေပါ့၊ အဓိက အၾကံေပးတာကေတာ့ ျမန္မာအစိုးရနဲ႕ တိုက္႐ိုက္ဆက္ဆံတာရယ္ ဖိအားေပးတာရယ္ ကို ေပါင္းစပ္က်င့္သုံးဖို႕ပါ၊ ဖိအားၾကီးပဲ ေပးေနလို႕လဲ အလုပ္မျဖစ္ပါဘူး၊ ဖိအားမေပးပဲ တဝက္တျပက္အေျပာင္းအလဲကို ဆုလာဒ္ေတြ ေပးျပီး ခ်ီးမြန္းေနရင္လဲ အလုပ္ျဖစ္မယ္ မထင္ပါ၊ ၰျပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲမ်ားကို ဖန္တီးရာ၊ ႏိုင္ငံေရး ျပႆနာမ်ားကို အေျဖရွာရာမွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားနဲ႕ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ့ အေရးပါမႈ အခန္းကဏၰကို အသိအမွတ္ျပဳဖို႕နဲ႕ သူတို႕ ရဲ့ အသံေတြကို ေလးေလးစားစားနားေထာင္ျပီး အေမရိကန္အစိုးရရဲ့ မူဝါဒခ်မွတ္ရာမွာ အေလးအနက္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ပါ၊

တခ်ိန္က အေမရိကန္အစိုးရက ဆီးရီးယား သမၼတ အာဆဒ္ ကို အေျပာင္းအလဲလုပ္မဲ့ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ေမွ်ာ္လင့္ ယံုၾကည္ခဲ့ဘူးပါတယ္၊ အဲဒီလို ထပ္မမွားေစခ်င္ပါ၊ အေမရိကန္မူဝါဒအမွားမွာ တကယ္ခံစားရမွာက ျမန္မာႏိုင္ငံက ျပည္သူေတြပါ၊ 
          

(၆) ၁၉၈၈ တုန္းက အတူလက္တြဲ တုိက္ပြဲ၀င္ခဲ႕တဲ႕ အခု ၈၈ မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ လက္ရွိ အခန္းက႑ ကုိဘယ္လုိျမင္ ပါသလဲ။ အနာဂတ္ မွာ သူတုိ႕ရဲ႕ အခန္းက႑ နဲ႕ပတ္သတ္လုိ႕ ဘယ္လုိျမင္ခ်င္ပါသလဲ။ တခ်ဳိ႕ကသူတုိ႕ကုိ ႏိုင္ငံေရး ပါတီတစ္ခု တည္ေထာင္ ေစခ်င္ၾက ပါတယ္။ ဘယ္လုိျမင္ပါသလဲ။

၈၈ မ်ိဳးဆက္ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ မ်ားဟာ တခ်ိန္က က်ေနာ္႔ရဲ့ ရဲေဘာ္ရဲဘက္၊ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ေပမည့္ အခုေတာ့ သူတို႕ဟာ က်ေနာ္႔ရဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြပါ၊ တိုင္းျပည္ရဲ့ အေျပာင္းအလဲအတြက္ က်ေနာ္ သူတို႕ကို အျပည့္အဝ အားကိုးပါတယ္၊ ယံုၾကည္ပါတယ္၊ ၂၄ ႏွစ္အတြင္း သူတို႕ရဲ့ လႈပ္ရွားမႈ၊ အနစ္နာခံမႈ၊ ျဖတ္သန္းမႈေတြက သူတို႕ဟာ ျပည္သူလူထုအေပၚ သစၥာရွိျပီး တိုင္းျပည္ကို ဦးေဆာင္ႏိုင္သူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျပေနပါျပီ၊ သူတို႕ကို က်ေနာ္တို႕ တိုင္းျပည္ရဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအျဖစ္ ျမင္ခ်င္ပါတယ္၊ က်ေနာ္႕ ဆနၵကို သူတို႕ကိုလဲ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာထားပါတယ္၊ တခ်ိန္က (၁၉၈၈ က) က်ေနာ္တို႕ ဗကသ မ်ားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ေျမေပၚတဝက္-ေျမေအာက္တဝက္ ဆက္လက္ရပ္တည္ျပီး ေျမေပၚလႈပ္ရွားမႈအတြက္ လူ႕ေဘာင္သစ္ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီ ေထာင္သလိုမ်ိဳးေပါ့၊ အခုလဲ ေပၚဦး (မင္းကိုႏိုင္) နဲ႕ သူ႕လိုပဲ လူမႈေရးလုပ္ငန္းစိတ္ဝင္စားသူမ်ားက ၈၈ မ်ိဳးဆက္ေက်ာင္းသားမ်ားအျဖစ္ ဆက္လက္ရပ္တည္ျပီး ကိုကိုၾကီး၊ ေဌးႂကြယ္ အပါအဝင္ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈ စိတ္ဝင္စားသူမ်ားက ႏိုင္ငံေရးပါတီ တခု တည္ေထာင္သင့္ပါတယ္၊

က်ေနာ္႕မွာ ခံယူခ်က္တခု ရွိပါတယ္၊ ၁၉၈၈ လူထုအေရးေတာ္ပံုၾကီးကို က်ေနာ္တို႕ ေက်ာင္းသားမ်ားက စတင္စည္းရုံးအေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့တာပါ၊ လူထုၾကီးကို သန္းနဲ႕ခ်ီျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတဝွမ္းက ျမိဳ႕ေတြရဲ့ လမ္းေတြေပၚ စည္းရုံးေခၚေဆာင္ျပီး ဒီမိုကေရစီ ေတာင္းဆိုခဲ့ေပမည့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး၊ အခုထိလဲ မေအာင္ျမင္ေသးပါဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႕အားလုံးမွာ ကိုယ္စခဲ့တဲ့ ဇာတ္ကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ အဆုံးသတ္ေပးႏိုင္ဖို႕ မျပီးျပတ္ေသးတဲ့ တာဝန္ေတြရွိေနပါတယ္၊ က်ေနာ္ကေတာ့ အေဝးကေန ဒီတာဝန္ကို ေက်ျပြန္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါဘူး၊ က်ေနာ္႕ သူငယ္ခ်င္းမ်ား၊ က်ေနာ္႕ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဒီ မျပီးျပတ္ေသး တဲ့တာဝန္ေတြ အျပီးသတ္ေပးႏိုင္လိမ့္မယ္လို႕ က်ေနာ္ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါတယ္၊

(၇) ဦးေအာင္ဒင္ အျမင္မွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ေတြကုိ အားသာခ်က္ ေတြနဲ႕ အားနည္းခ်က္ ႏွစ္မ်ဳိးစလုံးကုိ ေ၀ဖန္ျပပါဦး။

အားသာခ်က္လို႕ ေျပာႏိုင္တာကေတာ့ ႐ိုးသားမႈေပါ့၊ ႏွစ္ ၂၀ ေက်ာ္တိုင္းျပည္ကိုေရာ ကမ႓ာကိုေရာ တိုင္းျပည္ၾကီး ျငိမ္းခ်မ္းသာယာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေနပါတယ္လို႕ လိမ္လည္လွည့္ဖ်ားေနၾက အစဥ္အလာကေန ေဖာက္ထြက္ျပီး တိုင္းျပည္ရဲ့စီးပြါးေရးၾကပ္တီးမႈ၊ ခတ္ေနာက္က်က်န္ခဲ့မႈေတြကို ဝန္ခံတာ၊ ျပည္တြင္းစစ္ ရွိေၾကာင္းဝန္ခံျပီး ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရး မရမခ်င္း တိုင္းျပည္မတိုးတက္ႏိုင္ဘူးလို႕ အသိအမွတ္ျပဳတာ၊ အစိုးရယနၱရားတခုလုံးကို လိႈက္စားေနတဲ့ အက်င့္ပ်က္မႈ၊ လာဒ္စားမႈေတြ ရွိေၾကာင္း ဝန္ခံတာ၊ အတိုက္အခံေတြနဲ႕ အတိုင္းအတာတခုအထိ လက္တြဲလုပ္ရမယ္လို႕ နားလည္တာ ေတြက ႐ိုးသားပြင့္လင္းတယ္လို႕ အသိအမွတ္ျပဳရမွာပါ၊

အားနည္းခ်က္ကေတာ့ ဒီျပႆနာၾကီးေတြကို ေျဖရွင္းဖို႕ ၾကိဳးစားရာမွာ ေတြေဝတြန္႕ဆုတ္တာ၊ မျပတ္သားတာ၊ ရဲရင့္မႈ မရွိတာေတြပါပဲ၊

ဆိုပါေတာ့၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြကို လႊတ္ေပးတယ္၊ အကုန္မဟုတ္ဘူး၊ ခ်န္ထားေသးတယ္၊ ျပီးေတာ့ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားရွိတယ္လို႕ ဘယ္တုန္းကမွ ဝန္မခံဘူး၊ ျမစ္ဆံုဆည္စီမံကိန္းကို သူ႕သက္တမ္းအတြင္းမွာ ရပ္ဆိုင္းတယ္၊ အျပီးတိုင္မဖ်က္သိမ္းရဲဘူး၊ ျမစ္ဆံုဆည္လိုပဲ အေရးၾကီးတဲ့၊ တႏိုင္ငံလုံးကအၾကီးအက်ယ္ ကန္႕ကြက္ေနတဲ့ လက္ပန္းေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီစီမံကိန္း ကိုေတာ့ ဝင္မပါတ္သက္ရဲဘူး၊ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ အဲဒီ စီမံကိန္းက စစ္တပ္ ရဲ့ ဦးပိုင္ က ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းမို႕လို႕။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ျပႆနာေတြဟာ သူ႕ရဲ့ ဦးေဆာင္မႈ ညံ့ျဖင္းမႈေၾကာင့္ပိုျပီး ၾကီးမားလာတယ္လို႕ က်ေနာ္ ယူဆတယ္၊ သူ႕မွာ အတိုင္ပင္ခံေတြ အမ်ားၾကီး ခန္႕ထားတယ္၊ ဒါေပမည့္ အဲဒီ အၾကံေပးေတြကို အုပ္စုအမ်ိဳးမ်ိဳးခြဲထားျပီး သူကေတာ့ နီးစပ္ရာလူ အၾကံေပးတာကို လိုက္လုပ္တယ္၊အဲဒီမွာတင္ လြဲတာေတြ အမ်ားၾကီးပဲ၊

အေမရိကန္ သမၼတမွာလဲ အၾကံေပးေတြအမ်ားၾကီးရွိတယ္၊ ဒါေပမည့္ အုပ္စုေတြ ကြဲမေနဘူး၊ ခြဲမထားဘူး၊ အေၾကာင္းအရာတခုကို သမၼတ နဲ႕ သူ႕အၾကံေပးအားလုံး တျပိဳင္တဲ ေဆြးေႏြးၾကတယ္၊ ညင္းခုန္        ၾကတယ္၊ ကိစၥတခုအေပၚမွာ ေကာင္းတဲ့ ဘက္ကေရာ၊ ဆိုးတဲ့ ဘက္ကေရာ တင္ျပတာေတြကို သမၼတက အေၾကအလည္ နားေထာင္ျပီးမွ အေကာင္းဆုံးကို ေရြးခ်ယ္ ဆုံးျဖတ္တယ္၊ သမၼတက ဆုံးျဖတ္ျပီးရင္လဲ လက္ေအာက္ခံအဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕ပဲ၊ အခု ျမန္မာ သမၼတ ျဖစ္ေနတာက ဦးသိန္းစိန္ စိတ္ဝင္စား တဲ့ ကိစၥတခု၊ ေျဖရွင္းရမည့္ျပႆနာ တခုရွိရင္ အၾကံေပးေတြ အမ်ားၾကီး ရွိတဲ့ အထဲက သူစိတ္ကူးတည့္ရာ ႏွစ္ေယာက္၊ သုံးေယာက္ကို ေခၚတယ္၊ သူတို႕ေျပာတာနားေထာင္ တယ္၊ သူ ၾကိဳက္ရင္ အမိန္႕ ျဖစ္လာတယ္၊ တခါ တခါ အၾကံေပး တေယာက္မွေတာင္ မေခၚပဲနဲ႕ သူ႕ရုံးက ညႊန္ၾကားေရးမႉးအဆင့္ေလာက္နဲ႕ တိုင္ပင္ဆုံးျဖတ္တယ္၊ဒါေပမည့္ သက္ဆိုင္ရာ ႒ာနမ်ား၊ ျပည္နယ္၊ ေဒသၾကီး အစိုးရမ်ားကဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ အတိအက် လိုက္နာမႉမရွိဘူး၊

(၈) ျပီးခဲ႕တဲ႕ ႏွစ္ ၂၀ေက်ာ္ကာလ အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံေရး အတုိက္အခံအင္အားစု ေတြ ရဲ႕ တုိက္ပြဲလမ္းေၾကာင္း ကုိျပန္သုံးသပ္ ရင္ဘယ္ေနရာ ေတြမွာအားနည္း ခဲ႕တယ္လုိ႕ ဦးေအာင္ဒင္ သုံးသပ္မလဲ။

အဲဒီ အေၾကာင္းေတြကို စာအုပ္တအုပ္ေရးဖို႕ ၾကိဳးစားေနပါတယ္၊ ဒီေနရာမွာေတာ့ မေျပာခ်င္ပါ၊

(၉) ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ႏုိင္ ေခ်ရွိတဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံေရး ကုိၾကဳိတင္သုံးသပ္ ျပေစခ်င္ပါတယ္။

အခုျဖစ္ေနတဲ့ အေျပာင္းအလဲ ေတြဟာ တိုးတက္မႈ မရွိရင္ေတာင္ ၂၀၁၃ နဲ႕ ၂၀၁၄ အထိ ေနာက္ျပန္မလွဲ႕ေလာက္ပါ၊ ၂၀၁၃ မွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွအားကစားျပိဳင္ပြဲ နဲ႕ ကမၻာ႕စီးပြါးေရးညီလာခံ ရွိပါတယ္၊ ၂၀၁၄ မွာ အာဆီယံ ဥကၠ႒တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ဖို႕ရွိပါတယ္၊ ၂၀၁၅ မွာေတာ့ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္၊ အဲဒီအခ်ိန္ေလာက္မွာ ႏိုင္ငံတကာ ဖိအားေပးမႈ၊ ဆန္ရွင္မ်ားအားလုံး အျပီးတိုင္ ရုတ္သိမ္းျပီးေလာက္ပါျပီ၊ ႏိုင္ငံတကာ စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းမ်ားလဲ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းမွာ ခိုင္ခိုင္မာမာ အေျခခ်ျပီး ျဖစ္ေနေလာက္ပါျပီ၊ အဲဒီ အခ်ိန္မွာ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲက လာပါျပီ၊ အဲဒီ ေရြးေကာက္ပြဲကို ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲလိုပဲ ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႕ ေမွ်ာ္လင့္လို႕မရပါ၊ အဲဒီ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ နဲ႕ မဟာမိတ္ပါတီမ်ားက လႊတ္ေတာ္ ႏွစ္ရပ္စလုံးမွာ အေရြးခ်ယ္ခံ ကိုယ္စားလွယ္ ၇၅ % ရဲ့ အမ်ားစုကို အႏိုင္ရရင္ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ နဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ရဲ့ ဥကၠ႒ ေနရာမ်ား၊ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ ရဲ့ နာယက ေနရာမ်ားရမွာ ျဖစ္တဲ့ အျပင္ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ားဘက္က သမၼတေလာင္း ႏွစ္ေယာက္ တင္သြင္းခြင့္ရမွာပါ၊ တေယာက္က သမၼတ ျဖစ္လာျပီး အစိုးရအဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္လို႕ ေနာက္တေယာက္က ဒုသမၼတ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္၊ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးကို စစ္တပ္ နဲ႕ ၾကံ့ဖြံ႕ က ခြင့္ျပဳလိမ့္မယ္မထင္ပါ၊ ဒီေတာ့ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲကေန ၾကံ့ဖြံ႕ရဲ့ အာဏာ မထိပါးေအာင္ အသဲအသန္ ၾကိဳးစားၾကမွာပါ၊ အဲဒီလို ၾကိဳးစားရာမွာ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ သန္႕သန္႕ရွင္းရွင္း ယွဥ္ျပိဳင္ဖို႕ ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ပါ၊ညစ္ပါတ္တဲ့ နည္းေပါင္းစံုနဲ႕ ၾကံ့ဖြံ႕အႏိုင္ရေရး ၾကိဳးစားပါလိမ့္မယ္၊ စစ္တပ္ကလဲ ရခိုင္ ပဋိပကၡလ ိုလူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးပဋိပကၡ ကိုအေၾကာင္းျပဴျပီး ေရြးေကာက္ပြဲကို ဖ်က္တာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ေရြးေကာက္ပြဲရလာဒ္ကို ညင္းပယ္တာမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၁၅ ဟာ အင္မတန္ စိုးရိမ္စရာေကာင္းတဲ့ ကာလတခု ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႕ ထင္ပါ တယ္၊

(၁၀) ဘယ္လုိ အေျခအေနမ်ဳိး မွာ ျမန္မာျပည္တြင္းကုိ ျပန္လာျဖစ္မယ္လုိ႕ ဆုံးျဖတ္ထားပါသလဲ။

ေလာေလာဆယ္ေတာ့ ျပန္လာဖို႕မရွိေသးပါ၊ ျပန္လာႏိုင္ဖို႕ လံုေလာက္တဲ့ အေျခအေနေကာင္းမ်ား ရွိလာပါေစလို႕ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္၊