De facto leader Suu Kyi gives cause for real hope (Bangkok Post)

De facto leader Suu Kyi gives cause for real hope: About six months into power, Myanmar's de factor leader Aung San Suu Kyi has proven that, with strong political will, she is able to handle daunting challenges, many inherited from the previous military regime.

New Era Dawns in Myanmar, CSIS

The author in front of the Union Parliament building, March 30, 2016. Source: Aung Din’s photo, all rights reserved, used with permission.

New Era Dawns in Myanmar

By Aung Din, April 1, 2016
http://cogitasia.com/new-era-dawns-in-myanmar/

 

It was March 30, a beautiful but extremely hot summer day in Myanmar. The sky above Naypyitaw, the secluded capital, was clear. The enormous parliament compound was filled with thousands of people and I was one of them. I had flown thousands of miles to witness the inauguration of U Htin Kyaw, the first elected civilian president of Myanmar in 54 years.

Thanks to Mann Win Khaing Than, the new speaker of the Union Parliament, I got a seat in the observation gallery of the Union Parliament meeting hall, where the inauguration was held. Thousands of people, who traveled from all over the country to attend this historic event, were sent to the dining hall next door to watch the event on a large screen TV. Millions of people were glued to TV screens at their homes and other public places. The people of Myanmar had waited for this day for a long time. We might be in different places witnessing this inauguration, but we all had the same feelings, honoring this day with great pleasure and missing our loved ones who had died during the long journey to democracy and human rights with great sadness.

The event was only an hour long. In the first session, President U Htin Kyaw and his two vice-presidents were sworn in before the Union Parliament speaker. Then the president left the room. It was the time for his cabinet ministers, including Aung San Suu Kyi, members of the Constitutional Court, and members of the Union Election Commission, who all were nominated by the President and approved by the Union Parliament last week, to be sworn in by the speaker.

Then President U Htin Kyaw came back and delivered his first presidential speech, which lasted about three minutes and in which he outlined the three policy priorities of his government: national reconciliation, internal peace, and the emergence of a constitution that will make the country a democratic federal union. After the speech, the president left to go to the Presidential Palace to officially accept power from outgoing president U Thein Sein, who refused to come to the parliament buildings. Then a nationwide celebration began.

I was one of the student leaders who organized the popular democracy uprising in Myanmar in 1988. I was also one of the thousands of political prisoners, arrested, tortured and imprisoned by the military regime for simply demanding human rights and freedom for the peoples. I fled the country when I was released from the prison, but I never stop working to support my colleagues back home. During the long and tortuous intervening years — which were filled with brutal oppression by the military regime, courageous and peaceful defiance by the people of Myanmar against tyranny, and tireless efforts by people in exile campaigning to increase international pressure on the military junta – I sometimes felt depressed and lost hope. Sometimes, I had a feeling that we were fighting a war that we could not win.

However, the situation in Myanmar has dramatically changed since 2011. The military regime has given up power, hundreds of political prisoners have been released, the “iron curtain” that isolated the country from the international community has been lifted, and restrictions have been relaxed.

The victory of the opposition party, the National League for Democracy (NLD), in the November 2015 election, had encouraged us to believe that the permanent ending of authoritarian rule in Myanmar was possible. In February, I had seen my colleagues, veteran democracy activists who spent years behind bars for their commitment to the non-violence democracy movement, take their seats in parliament for the first time in 27 years. From March 30, the new civilian government, led by President U Htin Kyaw and under the guidance of Aung San Suu Kyi, has assumed power for five years. A new era in Myanmar has begun.

The new government still faces great challenges ahead. The military is still powerful and has authority to get involved in governing, law making, and defending the 2008 constitution. The country’s judicial system is still weak, unjust and corrupt, and the new president is not able to replace incumbent judges because the constitution allows them to serve more than one presidential term. The country’s economy is still controlled by the military’s economic enterprises and “crony” business tycoons.

Corruption is deeply rooted within the bureaucracy. The number of religious extremists and ultra-nationalists are on the rise. The use of illicit drugs among young people and narcotics trafficking are out of control. Although some ethnic armed groups signed the nationwide ceasefire agreement last October, many others refused to sign and armed clashes are continuing in some ethnic states, leaving thousands of peoples homeless. Yet the expectations of people about the new government are sky high.

To add into these challenges, the beginning of the new civilian government has not been perfect. The election of some parliamentary leaders, cabinet ministers, and a vice president raised concerns among the public due to their controversial backgrounds. The newly appointed ministers are old and fragile, 65 years and above. Relatively young, well-educated, and qualified party loyalists were left out of the government and parliamentary leadership positions. The influence of former speaker Shwe Mann in the selection of people appointed to high ranking positions is visible and disappointing to many. And many peoples are wondering how Aung San Suu Kyi will manage her four ministerial posts: foreign affairs, electric power and energy, education, and minister in the president’s office.

It is reasonable for Myanmar watchers to worry about the future of the country. However, I have a belief that my colleagues will be able to overcome these challenges with the spirit of national reconciliation and with the help of friends in the international community. They are seasoned soldiers of the democracy movement. They have already endured the burden of torture and imprisonment. They may not have governing experience, but they have a strong will to serve their best for their country. They also have a strong desire to improve their capabilities.

The people likely will not see economic and social development of the country right away, but they have already started to see some differences. The new government is much smaller than the previous one, and therefore will save millions of dollars for the country every year. The new leaders have refused to accept excessive privileges of office, such as several luxury cars, several assistants, several large houses, and several body guards, which normally come with their newly appointed positions. They donate significant amounts of their salaries to their party and for the victims of natural disasters.

The new leaders welcome constituents to meet with them without creating walls with gate keepers. They have traveled all over their constituencies and listened to the voices of their citizens. The people of Myanmar will be happy that those they have elected are not living in ivory towers, but living among them. The people clearly see major differences of morality and humanity between the previous power holders and the new ones. I believe they will not mind accepting the fact that their expectations will not be met immediately, as long as they are being treated as the masters of the country, for the first time in their lives.

Mr. Aung Din is a former political prisoner in Burma and currently lives in the United States. He serves as a consultant for Moemaka Multimedia, based in San Francisco, and as senior adviser to the Open Myanmar Initiative (OMI), a non-profit organization based in Yangon that promotes the right to information and education. See more information about OMI here.

The author speaking with U U Hla Saw, member of parliament from the Arakan National Party on March 30, 2016. Source: Aung Din’s photo, all rights reserved, used with permission.

အစိုးရသစ္ႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး

(7 Day Daily ေန႕စဥ္သတင္းစာ၊ ဇန္နဝါရီလ ၂၆ ရက္၊ ၂၀၁၆၊ http://www.7daydaily.com/story/56522)

အစိုးရသစ္ႏွင့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး

ေအာင္ဒင္

အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ အစိုးရသစ္ဟာ သမၼတဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္မွာ စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့တဲ့ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကို ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလမွာ ျပီးဆုံးခဲ့တဲ့ "ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ" ပထမအၾကိမ္အစည္းအေဝးကေတာ့ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားေကာင္းမြန္ေပမယ္႕ အခ်ိန္တိုအတြင္း တက္သုတ္႐ိုက္က်င္းပတာ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရွိတာ၊ အရပ္ဘက္ လူထုအဖြဲ႕အစည္းကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႕ အသိပညာရွင္၊ အတတ္ပညာရွင္မ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပါဝင္မႈနည္းပါးတာေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လုံးကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ညီလာခံမဟုတ္ပဲ လက္နက္နဲ႕ အာဏာရွိသူမ်ားက ဦးေဆာင္လႊမ္းမိုးထားတဲ့ ညီလာခံသာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

# သမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ထက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မႈ လုပ္ငန္းစဥ္အက်ဥ္းခ်ဳပ္

၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္ စတင္တာဝန္ထမ္းေဆာင္စဥ္ကတည္းက ျမန္မာႏိုင္ငံ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ဖို႕နဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀ နီးပါးရွိျပီျဖစ္တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ၾကီးကို အဆုံးသတ္ဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း ဝန္ခံခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို နားလည္မႈနဲ႕ သမၼတဦးသိန္းစိန္က ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လ ၁၈ ရက္ေန႕မွာ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားထံ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးဖို႕ ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ျမန္မာအစိုးရနဲ႕ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား သီးျခားစီေသာ္လည္းေကာင္း၊ တပ္ေပါင္းစု ဖြဲ႕စည္း၍လည္းေကာင္း အၾကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးၾကျပီး ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊  ဩဂုတ္လ ၇ ရက္ေန႕မွာ NCA လို႕ အတိုေကာက္ေခၚၾကတဲ့ "တစ္ႏိုင္ငံလုံးပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္" (Nationwide Ceasefire Agreement)     ေနာက္ဆုံးမူကို ေဆြးေႏြးဖက္မ်ားအားလုံးက အတည္ျပဳႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ 

ဒါေပမယ္႔လည္း ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁၅ ရက္ေန႕မွာ ေနျပည္ေတာ္မွာ အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္၊ တပ္မေတာ္နဲ႕ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား NCA ကို လက္မွတ္ေရးထိုးၾကတဲ့အခါ ေဆြးေႏြးဖက္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းအားလုံး ပါဝင္လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္း မရွိခဲ့ပါ။ ထိုင္း-ျမန္မာနယ္စပ္ေဒသအေျခစိုက္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားထဲက အင္အားအၾကီးမားဆုံးျဖစ္တဲ့ ေကအန္ယူ ေခၚ ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအရုံးအပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ ၈ ဖြဲ႕သာ ပါဝင္လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ပါတယ္။ တရုတ္-ျမန္မာနယ္စပ္ေဒသအေျခစိုက္ အင္အားၾကီးမားတဲ့ ေကအိုင္ေအ ေခၚ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕နဲ႕ UWSP ေခၚ “ဝ” ျပည္ ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးပါတီ အပါအဝင္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အေတာ္မ်ားမ်ားက လက္မွတ္မေရးထိုးၾကပါ။ NCA  ကို ဒီဇင္ဘာလအတြင္းမွာ က်င္းပတဲ့ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳေပးခဲ့ပါတယ္။ ေခတ္သစ္ျမန္မာ့သမိုင္းမွာ အခုလို ျပည္တြင္းစစ္ၾကီးမွာ ပါဝင္တိုက္ခိုက္ေနတဲ့ စစ္ျပိဳင္အင္အားစုမ်ားအားလုံး နီးပါး ပါဝင္ေဆြးေႏြးျပီး သေဘာတူၾကတဲ့ "တစ္ႏိုင္ငံလုံး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္" ေပၚေပါက္လာတာ အင္မတန္ ဝမ္းသာစရာေကာင္းေပမယ္႕ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အင္အားစုအားလုံး ပါဝင္လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္းမရွိတာကေတာ့ ဝမ္းနည္းစရာေကာင္းလွပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးျပီးတဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁၅ ရက္ေန႕က စလို႕ စာခ်ဳပ္က အသက္ဝင္လာျပီျဖစ္တာမို႕ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရက စာခ်ဳပ္ပါ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကို စာခ်ဳပ္ပါ အခ်ိန္ဇယားအတိုင္း ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့ အေနနဲ႕ ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံကို ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁၂ ရက္ကေန ၁၆ ရက္ေန႕အထိ က်င္းပခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

#ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ၏ အားနည္းခ်က္မ်ား

(၁) မူေဘာင္ေရးဆြဲရာတြင္ သက္ဆိုင္သူအားလုံးပါဝင္ခြင့္မရွိျခင္း

တစ္ႏိုင္ငံလုံး ပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ကို ရရွိဖို႕ စစ္မက္ျဖစ္ပြါးေနတဲ့ အစိုးရနဲ႕ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား အစုအဖြဲ႕ ႏွစ္ဖြဲ႕ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရ အစုအဖြဲ႕မွာ အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္နဲ႕ တပ္မေတာ္တို႕ ပါဝင္ၾကပါတယ္။ NCA ကို လက္မွတ္ေရးထိုးျပီးတဲ့ေနာက္ ရက္ေပါင္း ၃၀ အတြင္းျဖစ္တဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလအတြင္းမွာ က်င္းပတဲ့ "NCA အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈဆိုင္ရာ ညွိႏိႈင္းအစည္းအေဝး" ကေန "ျပည္ေထာင္စု ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဖာ္ေဆာင္မႈ ပူးတြဲေကာ္မတီ"  (Union Peace Dialogue Joint Committee- UPDJC)     ကို ဖြဲ႕စည္းတဲ့အခါ အစိုးရ အစုအဖြဲ႕နဲ႕ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားအစုအဖြဲ႕အျပင္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားပါ အစုအဖြဲ႕တစ္စုအေနနဲ႕ ပါဝင္လာျပီး UPDJC ကို  အစုအဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕စီက ကိုယ္စားလွယ္ ၁၆ ဦးစီ၊ စုစုေပါင္း အဖြဲ႕ဝင္ ၄၈ ဦးနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ UPDJC က ဦးေဆာင္ျပီး ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈဆိုင္ရာ မူေဘာင္မ်ားေရးဆြဲေရး  ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၁၄-၁၅ ရက္ေန႕မွာ UPDJC က "ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈဆိုင္ရာ မူေဘာင္မ်ား" ကို အျပီးသတ္ေရးဆြဲအတည္ျပဳျပီး ဒီဇင္ဘာလ ၁၆ ရက္ေန႕မွာ သမၼတဦးသိန္းစိန္ထံ လႊဲေျပာင္းေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတက ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁၂ ရက္ေန႕မွာ ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံကို စတင္က်င္းပဖို႕ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။

အဆိုပါ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈဆိုင္ရာ မူေဘာင္မ်ားကို ေရးဆြဲၾကရာမွာ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ လက္နက္မဲ့တိုင္းရင္းသားမ်ားနဲ႕ တတ္သိပညာရွင္မ်ား ပါဝင္ေဆြးေႏြးခြင့္မရခဲ့ပါ။ အစိုးရ၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားဆိုတဲ့ အစုအဖြဲ႕ သုံးဖြဲ႕ကပဲ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈဆိုင္ရာ မူေဘာင္မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ ပါဝင္ရမည့္ အခန္းက႑မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၊ ပါဝင္သင့္ပါဝင္သင့္သူအေရအတြက္နဲ႕ အခ်ိဳးအစားေတြကို ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

(၂) ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရွိျခင္း

ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈမ်ားဆိုင္ရာ မူေဘာင္မ်ားကို ေရးဆြဲအတည္ျပဳျပီးျပီဆိုေပမယ္႕ အဲဒီ မူေဘာင္ေတြကို အခုအခ်ိန္အထိ အမ်ားျပည္သူ သိခြင့္မရပါ။ UPDJC က ဦးေဆာင္က်င္းပတဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမ်ားမွာလည္း မူေဘာင္မ်ားကို အေသးစိတ္ရွင္းျပျခင္း၊ မူေဘာင္အျပည့္အစံုကို သတင္းစာဆရာမ်ားထံ ျဖန္႕ေဝျခင္း၊ အစိုးရသတင္းစာမ်ားမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပျခင္းမရွိပဲ ေယဘူယ်အခ်က္အလက္မ်ားကိုသာ ထုတ္ျပန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမ်ားက တဆင့္ အမ်ားျပည္သူသိခြင့္ရတာက အခ်က္ ႏွစ္ခ်က္ပဲ ရွိပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ေတြက (၁) ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေရး ၊ လူမႈေရး ၊ စီးပြါးေရး ၊ လံုျခံုေရး ၊ ေျမယာႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ မူဝါဒကိစၥရပ္မ်ား ၊ အေထြေထြ စတဲ့ က႑ ၆ ခုကို ေဆြးေႏြးၾကမယ္။ (၂) ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံကို အစိုးရကိုယ္စားလွယ္ ၇၅ ဦး၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၇၅ ဦး၊ တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ၁၅၀ ဦး၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္ ၁၅၀ ဦး၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္ ၁၅၀ ဦး၊ တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ ၅၀ ဦး နဲ႕ အျခားပါဝင္သင့္ ပါဝင္ထိုက္သူ ၅၀ ဦး၊ စုစုေပါင္း ကိုယ္စားလွယ္ ၇၀၀ ဦးျဖင့္ က်င္းပမယ္ ဆိုတာေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန႕အထိ နိဒါန္း နဲ႕ အခန္းေပါင္း ၁၀ ခန္း၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၅ မ်က္ႏွာရွိတဲ့ "ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈဆိုင္ရာ မူေဘာင္" ဟာ သက္ဆိုင္သူမ်ားအတြက္သာ အကန္႕အသတ္နဲ႕ ျဖန္႕ခ်ိျပီး အမ်ားျပည္သူသိေအာင္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာျခင္းမရွိတဲ့ လွ်ိဳ႕ဝွက္အစီရင္ခံစာတစ္ခု ျဖစ္ေနပါတယ္။

ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံကို ႏိုင္ငံတကာအစိုးရကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ အထူးဧည့္သည္ေတာ္မ်ားပါ ဖိတ္ၾကားျပီး ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ ခန္းခန္းနားနား က်င္းပခဲ့ေပမယ္႔ ကိုယ္စားလွယ္ ၇၀၀ ဦးရဲ့ အမည္စာရင္းကို ညီလာခံမက်င္းပခင္မွာေရာ၊ အခုအခ်ိန္အထိေရာ တရားဝင္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာျခင္း မျပဳပါ။ ညီလာခံမွာ အဖြဲအစည္းအသီးသီး၊ ကိုယ္စားလွယ္အသီးသီးရဲ့ ေဆြးေႏြးတင္ျပခ်က္မ်ားကိုလည္း ညီလာခံက်င္းပေနစဥ္မွာ အမ်ားျပည္သူ သိေအာင္ အျပည့္အစံုေဖာ္ျပျခင္း မရွိပါ။ ျမန္မာျငိမ္းခ်မ္းေရးဗဟို႒ာန (MPC) ရဲ့  Face Book စာမ်က္ႏွာမွာ ညီလာခံေနာက္ဆုံးေန႕မွာ အစုအဖြဲ႕အလိုက္တင္ျပတဲ့ က႑အလိုက္ ေဆြးေႏြးမႈအက်ဥ္းခ်ဳပ္ေတြကို ေဖာ္ျပေပမယ္႕ လံုေလာက္တဲ့ သတင္းထုတ္ျပန္မႈ၊ ျပည့္စံုတဲ့ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ မဟုတ္ပါ။ ညီလာခံအတြင္း ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြကို စုစည္းျပီး စာအုပ္အျဖစ္ထုတ္ေဝျဖန္႕ခ်ီမယ္လို႕ ဆိုေပမယ္႕ တိုင္းျပည္ရဲ့ ကံၾကမၼာအတြက္ ဒီကိုယ္စားလွယ္ ၇၀၀ ရဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြကို ေနာက္လအေတာ္ၾကာမွ ျပည္သူလူထုက သိခြင့္ရရမယ္႔အစား ညီလာခံက်င္းပေနစဥ္မွာပဲ အခ်ိန္နဲ႕ တေျပးညီ အစိုးရသတင္းစာမ်ားမွာ အခ်ပ္ပိုနဲ႕ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပတာမ်ိဳး ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ညီလာခံတက္ေရာက္ခြင့္ရတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လူပုဂိၢဳလ္မ်ားကလည္း ၎တို႕ရဲ့ ေဆြးေႏြးတင္ျပခ်က္မ်ား၊ ရပ္တည္ခ်က္မ်ားကို အမ်ားျပည္သူသိရွိေအာင္ သီးျခားစီ ထုတ္ျပန္ေၾကညာျခင္း၊ ျပန္လည္ရွင္းျပျခင္း မရွိၾကတာလည္း အံ့ဩစရာတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။

(၃) ကိုယ္စားလွယ္အေရအတြက္ သတ္မွတ္မႈ မမွ်တျခင္း

ညီလာခံကိုယ္စားလွယ္အေရအတြက္ကို သတ္မွတ္ရာမွာလည္း အစိုးရ အစုအဖြဲ႕အတြက္ ၁၅၀ ဦး (အစိုးရ ၇၅ ဦး၊ လႊတ္ေတာ္ ၇၅ ဦး)၊ တပ္မေတာ္ အစုအဖြဲ႕အတြက္ ၁၅၀ ဦး၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ား အစုအဖြဲ႕အတြက္ ၁၅၀ ဦး၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား အစုအဖြဲ႕အတြက္ ၁၅၀ ဦး သတ္မွတ္ျပီး လက္နက္မဲ့တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္အေရအတြက္ကို ၅၀ ဦးပဲ သတ္မွတ္တာ၊ အျခားပါဝင္သင့္ပါဝင္ထိုက္သူမ်ားအေရအတြက္ကို ၅၀ ဦးပဲ သတ္မွတ္တာ လုံးဝမမွ်တပါ။ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားဟာ ႏိုင္ငံသားအားလုံးနဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့၊ ႏိုင္ငံေတာ္တစ္ခုလုံးရဲ့ ကံၾကမၼာနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ျဖစ္တာေၾကာင့္ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လက္နက္မဲ့တိုင္းရင္းသားမ်ားနဲ႕ တတ္သိပညာရွင္မ်ားဟာ လက္နက္၊ အာဏာရွိသူမ်ားနဲ႕ တန္းတူပါဝင္ခြင့္ရရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(၄) ကိုယ္စားလွယ္ေရြးခ်ယ္မႈ မမွ်တျခင္း

အစုအဖြဲ႕ငယ္မ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ ၅၀ ဦး နဲ႕ ပါဝင္သင့္ပါဝင္ထိုက္သူမ်ားကိုယ္စားလွယ္ ၅၀ ဦးကို ဘယ္လိုဘယ္ပံုေရြးခ်ယ္မလဲ ဆိုတာကို မူေဘာင္ထဲမွာ ပုဒ္မ ၄.၂.၁၀ အျဖစ္ ေရးဆြဲျပ႒ာန္းထားေပမယ္႕ တရားဝင္ထုတ္ျပန္ေၾကညာျခင္း မရွိပါ။ အဲဒီျပ႒ာန္းခ်က္အရ အဲဒီ ကိုယ္စားလွယ္ ၁၀၀ ဦးကို အစိုးရ၊ တပ္မေတာ္၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ဆိုတဲ့ အစုအဖြဲ႕ ၄ ဖြဲ႕က ခြဲတမ္းခ်ျပီး အဆိုျပဳ ေရြးခ်ယ္ၾကတယ္လို႕ သိရပါတယ္။ ဆိုလိုတာက အစုအဖြဲ႕ၾကီး ၄ ဖြဲ႕ရဲ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက တစ္စုတစ္ဖြဲ႕ကို ၂၅ ေယာက္ႏႈံး ခြဲတမ္းခ်ျပီး ၎တို႕နဲ႕ နီးစပ္ရာပုဂိၢဳလ္မ်ားကို လက္သိပ္ထိုးေရြးခ်ယ္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အရပ္ဘက္အဖြဲအစည္းမ်ားနဲ႕ တတ္သိပညာရွင္မ်ား၊ လက္နက္မဲ့တိုင္းရင္းသားမ်ားဟာ ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံမွာ တက္ေရာက္ေဆြးေႏြးမယ္႕ ကိုယ္စားလွယ္အနည္းငယ္ကိုေတာင္မွ ကိုယ္တိုင္ေရြးခ်ယ္ခြင့္ မရရွိၾကပါ။

# အစိုးရသစ္အတြက္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား

(က) အစိုးရသစ္အေနနဲ႕ ျပည္တြင္းျငိမ္းခ်မ္းေရးကိစၥမ်ားကို တာဝန္ခံေဆာင္ရြက္ရတဲ့အခါမွာ "ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈဆိုင္ရာ မူေဘာင္မ်ား" ကို ျပန္လည္သုံးသပ္ျပီး လိုအပ္သလို ျပင္ဆင္သင့္ပါတယ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရလက္ထက္မွာ ေရးဆြဲအတည္ျပဳထားတဲ့ မူေဘာင္မ်ားကို အမ်ားျပည္သူ သိရွိေအာင္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာျပီး ျပည္သူလူထုထံမွ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ့ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကို ဖိတ္ေခၚသင့္ပါတယ္။ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားနဲ႕ လိုအပ္သလို ျပင္ဆင္ေရးဆြဲထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈဆိုင္ရာ မူေဘာင္မ်ားကို အမ်ားျပည္သူသိရွိေအာင္ အစိုးရသတင္းစာမ်ားတြင္ အျပည့္အစံုေဖာ္ျပသင့္ပါတယ္။

(ခ) ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ ကိုယ္စားလွယ္အေရအတြက္ သတ္မွတ္ရာမွာ လက္နက္မဲ့ တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ဦးေရကို ၁၅၀ ဦးအထိ၊ ပါဝင္သင့္ပါဝင္ထိုက္သူမ်ားအစုအဖြဲ႕ကိုလည္း အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ပညာရွင္အဖြဲအစည္းမ်ား၊ စီးပြါးေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား၊ လယ္သမားသမဂၢမ်ား၊ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ သတင္းမီဒီယာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ ၁၅၀ ဦးအထိ တိုးျမႇင့္သင့္ပါတယ္။

(ဂ) တိုင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႕ ပါဝင္သင့္ပါဝင္ထိုက္သူမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ရာမွာ လက္ရွိမူေဘာင္မွာ ျပ႒ာန္းထားတဲ့ အစုအဖြဲ႕ ၄ ဖြဲ႕က အခ်ိဳးက်ေရြးခ်ယ္မႈကို ပယ္ဖ်က္ျပီး သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကိုယ္တိုင္က ေရြးခ်ယ္ေပးဖို႕ ျပ႒ာန္းသင့္ပါတယ္။ အဲဒီလို ေရြး ခ်ယ္ရာမွာလည္း အမ်ိဳးသမီးကိုယ္စားလွယ္မ်ား ပိုမိုေရြးခ်ယ္ေရး အားေပးတိုက္တြန္းသင့္ပါတယ္။

(ဃ) တစ္ႏိုင္ငံလုံးပစ္ခတ္တိုက္ခိုက္မႈရပ္စဲေရး သေဘာတူစာခ်ဳပ္မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္းမျပဳေသးတဲ့ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအားလုံးကိုလည္း ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံကို ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ တက္ေရာက္ေဆြးေႏြးဖို႕ ဖိတ္ၾကားသင့္ပါတယ္။ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရက ဖိတ္သလို ေလ့လာသူအဆင့္နဲ႕ မဟုတ္ပဲ တရားဝင္ ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္နဲ႕ပါ။ အဲဒီ ကိုယ္စားလွယ္အသစ္မ်ားအတြက္ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအစုအဖြဲ႕အတြက္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ၁၅၀ ဦးထဲမွာ ေနရာေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

(င) ညီလာခံနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ား၊ တင္ျပခ်က္မ်ားအားလုံးကို အခ်ိန္နဲ႕ တေျပးညီ အစိုးရသတင္းစာမ်ားမွာ အျပည့္အစံု ထုတ္ျပန္ေၾကညာသင့္ပါတယ္။ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအားလုံးရဲ့ အမည္စာရင္းကိုလည္း ထုတ္ျပန္ေၾကညာေပးသင့္ပါတယ္။

(စ) ညီလာခံနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားက်င္းပရာမွာ ပါဝင္ေဆြးေႏြးသူမ်ားအတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ႏိုင္ေအာင္ အခ်ိန္အလံုအေလာက္ ေပးသင့္ပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁၂ ရက္ေန႕မွာ  ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံစတင္က်င္းပဖို႕ သမၼတဦးသိန္းစိန္က ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေန႕မွာ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ အဖြဲ႕အစည္းအလိုက္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ေရြးခ်ယ္ဖို႕နဲ႕ ေဆြးေႏြးရန္မူဝါဒသေဘာထားမ်ား ျပင္ဆင္ဖို႕ အခ်ိန္ ၂၄ ရက္ပဲ ရွိပါတယ္။ မလံုေလာက္ပါ။ ေနာက္အစည္းအေဝးမ်ား က်င္းပမယ္အခ်ိန္ကို အနည္းဆုံး တစ္လေလာက္ ၾကိဳတင္ေၾကညာသင့္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္အစိုးရသစ္ဟာ ျပည္ေထာင္စုျငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွာ ပါဝင္သင့္ပါဝင္ထိုက္သူအားလုံးပါဝင္ျပီး ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ ဦးေဆာင္က်င္းပလို႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို အမွန္တကယ္ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္လိမ့္မယ္လို႕ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။

(ဇန္နဝါရီလ ၂၃ ရက္၊ ၂၀၁၆)

အစိုးရသစ္ႏွင့္ တရားစီရင္ေရး (၂)

(7 Day Daily ေန႕စဥ္သတင္းစာ၊ ဇန္နဝါရီလ ၂၄ ရက္၊ ၂၀၁၆, http://www.7daydaily.com/story/56398)

အစိုးရသစ္ႏွင့္ တရားစီရင္ေရး (၂)

ေအာင္ဒင္

# ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရန္လိုအပ္ျခင္း

အဂတိလိုက္စားမႈေတြ လႊမ္းမိုးေနဆဲျဖစ္တဲ့ တရားေရးမ႑ိဳင္ကို ေျဖာင့္မတ္ခိုင္မာေအာင္ ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းဖို႕အတြက္ အဓိကလိုအပ္ခ်က္က ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပါ သမၼတက အဆိုျပဳသူမ်ားကို သတ္မွတ္ထားတဲ့အရည္အခ်င္းမ်ားနဲ႕ ကိုက္ညီရင္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က ျငင္းပယ္ခြင့္မရွိတဲ့ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြကို ဖ်က္သိမ္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ သမၼတက ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ရာထူးမ်ားမွာ ခန္႕အပ္ဖို႕ အဆိုျပဳသူေတြကို အမ်ားျပည္သူ ေလ့လာသိရွိႏိုင္ေအာင္ အခ်က္အလက္ အျပည့္အစံု၊ ကိုယ္ေရးရာဇဝင္အျပည့္အစံုနဲ႕ ၾကိဳတင္ထုတ္ျပန္ေၾကျငာဖို႕၊ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကလည္း သက္ဆိုင္ရာ ေရးရာေကာ္မတီမ်ားကို သင့္ေတာ္တဲ့ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုအတြင္းမွာ အဆိုျပဳခံရသူရဲ့ ေနာက္ေၾကာင္းရာဇဝင္ကို စနစ္တက် စံုစမ္းစစ္ေဆးရန္ တာဝန္ေပးဖို႕၊ ျပည္သူလူထုရဲ့ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကို လက္ခံဖို႕၊ သတင္းမီဒီယာမ်ားရဲ့ ေဖာ္ထုတ္ခ်က္မ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕၊ အဆိုျပဳခံရသူကိုယ္တိုင္ရဲ့ ရွင္းလင္းခ်က္ကို ၾကားနာပြဲမ်ားမွ တဆင့္ နားေထာင္ဖို႕၊ ပထမ ေကာ္မတီအဆင့္၊ ဒုတိယ လႊတ္ေတာ္တစ္ခုလုံးအဆင့္ မဲခြဲဆုံးျဖတ္ဖို႕၊ စတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ထည့္သြင္းျပ႒ာန္းဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ဒါေပမယ္႕လည္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အားလုံး စိတ္တူကိုယ္တူ ျပင္ဆင္ႏိုင္ၾကဖို႕ အခ်ိန္တစ္ခု ေစာင့္ရဦးမယ္ ထင္ပါတယ္။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို မျပင္ဆင္ႏိုင္ေသးခင္မွာ တရားစီရင္ေရးစနစ္ကို လြတ္လပ္မွန္ကန္ေအာင္ တည္ေဆာက္ဖို႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒရဲ့ ေဘာင္ထဲကေန ေဆာင္ရြက္သင့္တာကေတာ့ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရုံးရဲ့ အခန္းက႑ကို တိုးျမႇင့္္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။  

# ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရုံး၏ တာဝန္ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား

တရားစီရင္ေရးစနစ္တစ္ခုကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ (က) တရားလို သို႕မဟုတ္ တရားစြဲအဖြဲ႕အစည္းနဲ႕ တရားလိုေရွ႕ေန၊ (ခ) တရားခံနဲ႕ တရားခံေရွ႕ေန၊ (ဂ) အဆုံးအျဖတ္ေပးမယ္႕ တရားသူၾကီး ဆိုျပီး သုံးပြင့္ဆိုင္ ပါဝင္ေနတာ ေတြ႕ရမွာပါ။ ကာယကံရွင္တစ္ဦး သို႕မဟုတ္ တစ္ဖြဲ႕က တရားစြဲဆိုတဲ့ အမႈမ်ားကလြဲရင္ က်န္တဲ့အမႈအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရက တရားလိုအျဖစ္ ပါဝင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္က တရားလိုျဖစ္တဲ့အမႈေတြမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ့ တရားစြဲအဖြဲ႕အစည္းမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ျပည္သူ႕ရဲတပ္ဖြဲ႕၊ အထူးစံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ဦးစီး႒ာန၊ အဂတိလိုက္စားမႈတိုက္ဖ်က္ေရးေကာ္မရွင္ စတဲ့ အစိုးရကိုယ္စားျပဳအဖြဲ႕မ်ားက တရားလိုမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီ အမႈေတြအတြက္ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရုံးနဲ႕အဆင့္ဆင့္ေသာ ဥပေဒရုံးမ်ားမွ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားက တရားလို ေရွ႕ေနမ်ားအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္က တရားခံျဖစ္ရင္လည္း အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားက ႏိုင္ငံေတာ္ဘက္က ခုခံကာကြယ္တဲ့ တရားခံေရွ႕ေနမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။

ဒီတရားစီရင္ေရးစနစ္မွာ တရားစြဲဆိုတဲ့ သို႕မဟုတ္ တရားစြဲခံရတဲ့ အစိုးရ႒ာနမ်ားနဲ႕ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအရ သမၼတက ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ့ သေဘာတူညီမႈနဲ႕ ခန္႕အပ္တာဝန္ေပးျပီး ဒုတိယေရွ႕ေနခ်ဳပ္ကိုေတာ႔ သမၼတက ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကို တင္ျပစရာမလိုပဲ စိတ္ၾကိဳက္ခန္႕အပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ဟာ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရ အဖြဲ႕ဝင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို တာဝန္ခံပါတယ္။ သမၼတသက္တမ္းအတိုင္း တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စုတရားသူၾကီးခ်ဳပ္ကို တာဝန္မခံပါ။ အလားတူပဲ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရုံး လက္ေအာက္ခံ အဆင့္ဆင့္ေသာ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားဟာ တရားသူၾကီးမ်ားရဲ့ လက္ေအာက္ခံဝန္ထမ္းမ်ား မဟုတ္ၾကပါ။ တရားစီရင္ေရးကိစၥေတြမွာ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ား၊ ဥပေဒဝန္ထမ္းမ်ားဟာ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ကို ကိုယ္စားျပဳပါတယ္။ တာဝန္ခံပါတယ္။ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္က တဆင့္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို တာဝန္ခံရပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လက္ရွိ တရားစီရင္ေရးစနစ္မွာေတာ့ အဆင့္ဆင့္ေသာ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားဟာ တစ္ခါတစ္ရံမွာ အဆင့္ဆင့္ေသာ တရားသူၾကီးမ်ားရဲ့ လက္ေအာက္ခံမ်ားသဖြယ္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။ တရားသူၾကီးမ်ားရဲ့ မေတာ္မတရားမႈမ်ားကို ေထာက္ျပေဝဘန္ရဲျခင္း မရွိပဲ တရားသူၾကီးမ်ားနဲ႕ ပူးေပါင္းျပီး အက်ိဳးစီးပြါးရွာေနၾကသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဦးေနဝင္းရဲ့ မဆလပါတီအစိုးရလက္ထက္မွာ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားဟာ တရားသူၾကီးမ်ားကို အၾကံေပးရတဲ့ ဥပေဒဝန္ထမ္းမ်ားအျဖစ္သာ အဆင့္ေလွ်ာ့ခ်ခံခဲ့ရတဲ့ ဘဝကေန အခုထိ မလြတ္ေျမာက္ၾကေသးသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ တရားစီရင္ေရးစနစ္မွာလည္း တရားလိုနဲ႕ တရားလိုေရွ႕ေန၊ တရားခံနဲ႕ တရားခံေရွ႕ေန၊ တရားသူၾကီး ဆိုတဲ့ သုံးပြင့္ဆိုင္ပံုသ႑န္ကို ေတြ႕ရမွာပါ။ ႏိုင္ငံေတာ္က ျပည္သူ႕ကိုယ္စား တရားစြဲဆိုတဲ့ အမႈေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာ ရဲတပ္ဖြဲ႕က တရားလို ျဖစ္ျပီး သက္ဆိုင္ရာအစိုးရေရွ႕ေနမ်ားက ျပည္သူဘက္က လိုက္တဲ့ ေရွ႕ေနမ်ား ျဖစ္ၾကတာလည္း အတူတူပါပဲ။

မတူတာက အေမရိကန္အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားဟာ သူတို႕ရဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို အျပည့္အဝအသုံးခ်ျပီး အေထာက္အထားမခိုင္လုံတဲ့ အမႈမ်ား၊ သက္ေသမျပည့္စံုတဲ့အမႈမ်ား၊ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္လို႕ ေျဖာင့္ခ်က္ေပးရတဲ့အမႈမ်ား၊ မေတာ္မတရား လုပ္ၾကံဖန္တီးတဲ့အမႈမ်ား၊ ရဲမ်ားက က်င့္ဝတ္နဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ခ်ိဳးေဖာက္ျပီး ဖန္တီးတည္ေဆာက္တဲ့အမႈမ်ားကို တရားရုံးကို တင္ခြင့္မေပးပဲ ပယ္ခ်ရဲၾကတာပါ။ တရားခံအျဖစ္ အစြပ္စြဲခံရသူကိုလည္း သံသယအက်ိဳးအျပည့္အဝ ခံစားခြင့္ျပဳၾကပါတယ္။ တရားခံမွာ အျပစ္ရွိေၾကာင္း သက္ေသခိုင္လုံတာေတာင္မွ က်ဴးလြန္တဲ့ ျပစ္မႈဟာ မေျပာပေလာက္တဲ့ အမႈ၊ တိုင္းျပည္အက်ိဳးစီးပြါးနဲ႕ယွဥ္ျပီး ၾကီးမားတာမ်ိဳး မဟုတ္ရင္လည္း တရားရုံးတင္ဖို႕ သေဘာမတူၾကပါ။ တရားဆြဲခ်င္တဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႕က ဘယ္ေလာက္ပဲ အတိုက္အခံျပဳျပီး ေတာင္းဆိုပေစ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားဟာ သူတို႕ရဲ့ အမိန္႕အာဏာနဲ႕ အမႈအေတာ္မ်ားမ်ားကို ပယ္ခ်ရဲၾကပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ဥပေဒမွာလည္း အလားတူ တာဝန္နဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြကို ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၁၂ (စ) မွာ "ျပစ္မႈဆိုင္ရာအမႈမ်ားကို တရားရုံးသို႕ ဥပေဒႏွင့္အညီ တရားစြဲဆို တင္ပို႕ရမည္" ဆိုျပီး ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။ ဒီျပ႒ာန္းခ်က္အရ ရဲတပ္ဖြဲ႕ သို႕မဟုတ္ အစိုးရ႒ာနတစ္ခုခုက တရားစြဲဆိုဖို႕ ျပင္ဆင္တင္ျပလာတဲ့ ျပစ္မႈဆိုင္ရာအမႈေတြကို ဥပေဒနဲ႕ ညီ၊မညီ စစ္ေဆးဖို႕၊ တရားရုံးသို႕ တင္သင့္၊ မတင္သင့္ ဆုံးျဖတ္ဖို႕ဆိုတာ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္နဲ႕ အဆင့္ဆင့္ေသာ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားရဲ့ တာဝန္ျဖစ္ပါတယ္။ ပုဒ္မ ၁၃ (ခ) မွာ "တရားရုံးတြင္ တရားစြဲဆိုထားေသာ ျပစ္မႈဆိုင္ရာအမႈတြင္ အမႈတစ္ရပ္လုံးကို ျဖစ္ေစ၊ စြဲခ်က္တစ္ရပ္ရပ္ကို ျဖစ္ေစ၊ တရားခံတစ္ဦးဦးကို ျဖစ္ေစ ရုပ္သိမ္းရန္လိုအပ္ပါက ဥပေဒႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ရမည္" လို႕ ျပ႒ာန္းထားပါတယ္။ ပုဒ္မ ၁၃ (ဂ) မွာ “တရားစြဲဆိုတင္ပို႕ျခင္းမျပဳႏိုင္ေသာ ျပစ္မႈဆိုင္ရာအမႈမ်ားႏွင့္ စပ္လ်င္း၍ ပိတ္သိမ္းရန္ ဆုံးျဖတ္ရမည္" လို႕ ျပ႒ာန္းထားပါေသးတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံက အစိုးရေရွ႕ေနေတြ အဲဒီ တာဝန္နဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို အမွန္တကယ္ ေက်ေက်ပြန္ပြန္ထမ္းေဆာင္ၾကမယ္ဆိုရင္ အခုေတြ႕ျမင္ေနရတဲ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူမ်ားကို အစိုးရက တရားလိုအျဖစ္နဲ႕ အၾကိမ္ၾကိမ္ အခါခါ တရားစြဲဆိုျပီး ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္တာေတြ၊ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေလးေတြကို ပုဒ္မေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာနဲ႕ တရားစြဲဆိုထားတာေတြ ရွိမွာမဟုတ္ပါ။ အလားတူပဲ တရားစြဲအဖြဲ႕မ်ားက မထိမေတြ႕ရဲလို႕ မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေနတတ္ၾကတဲ့၊ ဒါမွမဟုတ္ ဝတၱရားေက် အဖမ္းျပျပီး သက္ေသမခိုင္လံုလို႕ဆိုျပီး ျပန္လႊတ္ေပးတတ္ၾကတဲ့ မ်က္ႏွာၾကီးရာဇဝတ္မႈေတြကို တရားရုံးသို႕ မပို႕ပဲ ထိန္ခ်န္ထားၾကတာလဲ ရွိမွာမဟုတ္ပါ။ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရုံးနဲ႕ အဆင့္ဆင့္ေသာအစိုးရေရွ႕ေနမ်ားကသာ အမႈဖြင့္ဖမ္းဆီးတဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႕နဲ႕ ျပစ္ဒဏ္စီရင္ခ်က္ခ်မယ္႕ တရားသူၾကီးတို႕ရဲ့ ၾကားက မိမိတို႕ရဲ့ အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑၊ တာဝန္နဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြကို ျပတ္ျပတ္သားသား ရဲရဲရင့္ရင့္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကမယ္ဆိုရင္ တရားစီရင္ေရးစနစ္ဟာ အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ ေျဖာင့္မတ္လာႏိုင္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္အစိုးရသစ္ဟာ ျပည္ေထာင္စုတရားသူၾကီးခ်ဳပ္နဲ႕ တရားသူၾကီးမ်ားကို အစားထိုးခန္႕အပ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ေပမယ္႕ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ကိုေတာ့ အသစ္ခန္႕အပ္ျပီး ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရုံးနဲ႕ ဥပေဒရုံးအဆင့္ဆင့္ကို အသစ္ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အစိုးရသစ္အေနနဲ႕ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ေကာ္မတီရဲ့ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာမွာ အစိုးရကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ဥပေဒဝန္ထမ္းအဆင့္ဆင့္မွာလည္း ကြင္းဆက္ေတြရွိေနျပီး နားလည္မႈျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကေၾကာင္း ေထာက္ျပေဝဘန္တာကို သတိျပဳသင့္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို အထူးအေလးအနက္ျပဳျပီး အစိုးရသစ္က ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ရုံးနဲ႕ ဥပေဒရုံးအဆင့္ဆင့္ကို ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းရာမွာ အရည္အခ်င္းအမွန္တကယ္ျပည့္ဝျပီး တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ရဲရဲရင့္ရင့္ တာဝန္ခံေဆာင္ရြက္မယ္႕ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္၊ ဒုတိယ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္၊ တိုင္းေဒသၾကီး/ျပည္နယ္ ဥပေဒခ်ဳပ္မ်ားနဲ႕ အဆင့္ဆင့္ေသာ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ား၊ ဥပေဒဝန္ထမ္းမ်ားကို ေရြးခ်ယ္တာဝန္ေပးသင့္ေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါတယ္။ တကယ္လို႕ အစိုးရသစ္က ခန္႕အပ္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္အပါအဝင္ အစိုးရေရွ႕ေနမ်ားရဲ့ မမွန္မကန္ျပဳမႈမ်ား၊ ဥပေဒအလြဲသုံးစားလုပ္မႈမ်ား၊ တာဝန္မေက်ပြန္မႈမ်ားကို စစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ေတြ႕ရွိရင္လည္း  ေက်ာသားရင္သား မခြဲျခားပဲ ျပတ္ျပတ္သားသား အေရးယူသင့္ပါတယ္။

(ဇန္နဝါရီလ ၁၈ ရက္၊ ၂၀၁၆)