Burma's Parliament Watch Part 36

(ျပည္သူ႕ေခတ္ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၄၊ အမွတ္ ၁၆၄၊ စက္တင္ဘာလ ၂၆ ရက္၊ ၂၀၁၃၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၈)

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ကို အနီးၾကည့္ အေ၀းၾကည့္

ေအာင္ဒင္

အပိုင္း (၃၆) လႊတ္ေတာ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ အင္စတီက်ဴးရွင္း (Institution) (ခ)

ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို ပါတီကိုယ္စားျပဳခြင့္မျပဳတဲ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု

၂၀၀၈ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ ေအာက္ပါအတိုင္း ျပ႒န္းထားပါတယ္၊

"ပုဒ္မ ၆၄။ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ သို႕မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေရးပါတီတစ္ခုခု၏ အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္လွ်င္  ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ သို႕မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတမ်ားအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ျခင္းခံရသည့္ေန႕မွစ၍ မိမိတို႕ရာထူးသက္တမ္းအတြင္း ယင္းပါတီအဖြဲ႕အစည္း၏ ပါတီလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းမျပဳရ၊"

အဲဒီျပ႒န္းခ်က္က ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို သမၼတအျဖစ္ အေရြးခ်ယ္ခံရျပီးတဲ့ေန႕ကစလို႕ သမၼတသက္တမ္းကုန္ဆုံးတဲ့ေန႕အထိ သက္ဆိုင္ရာပါတီရဲ့ တာဝန္မ်ားက အနားယူခိုင္းတာ၊ ပါတီအေရးကိစၥမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခြင့္မျပဳတာ၊ ပါတီကို ကိုယ္စားျပဳခြင့္မေပးတာျဖစ္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီ ဥကၠ႒တာဝန္ကေန အနားယူျပီး သူရဦးေရႊမန္းကို ပါတီဥကၠ႒တာဝန္ လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့ရတာပါ၊ ဒီဖြဲ႕စည္းပံုကို ေရးဆြဲစဥ္တုံးက ဘယ္လို ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ ဒီျပ႒န္းခ်က္ကို ထည့္သြင္းေရးဆြဲခဲ့တယ္မသိပါ၊ ဒါေပမည့္ ဒီျပ႒န္းခ်က္ေၾကာင့္ ပါတီကို ကိုယ္စားျပဳျပီး ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတဟာ သက္ဆိုင္ရာပါတီနဲ႕ ပါတီရဲ့ မူဝါဒမ်ားနဲ႕ ကင္းလြတ္ခြင့္ရသြားပါတယ္၊ သူဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရအဖြဲ႕ကို ပါတီရဲ့ သေဘာထားမလိုပဲ စိတ္ၾကိဳက္ဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ ႏိုင္ငံေတာ္မူဝါဒမ်ားကို သူ႕စိတ္ၾကိဳက္ဖန္တီးအေကာင္အထည္ေဖာ္ခြင့္၊ ပါတီကို တာဝန္ခံစရာမလိုေတာ့တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ ရသြားပါတယ္၊

ဒီျပ႒န္းခ်က္ဟာ သမၼတကို ေမြးထုတ္ေပးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီအတြက္ ၾကီးမားတဲ့ ဆုံးရွုံးမႈေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္၊ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရဟာ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီရဲ့ အစိုးရမဟုတ္ေတာ့ပါ၊ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီဟာ အာဏာရပါတီ မဟုတ္ေတာ့ပါ၊ ဦးသိန္းစိန္ဟာ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီကို ကိုယ္စားျပဳခြင့္မရွိေတာ့တဲ့အတြက္ ဦးသိန္းစိန္ရဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို ျပည္သူလူထုက ေထာက္ခံရင္ေတာင္မွ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီက “ဒါ၊ က်ဳပ္တို႕ပါတီရဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြေပါ့” လို႕ ဂုဏ္ယူျပီး လူထုေထာက္ခံမႈကို ေတာင္းဆိုလို႕ မရႏိုင္ေတာ့ပါ၊ ဦးသိန္းစိန္ကလည္း ေနာက္လာမည့္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ “က်ေနာ္တို႕ပါတီက ဒါေတြ၊ ဒါေတြလုပ္ခဲ့ပါတယ္”ဆိုျပီး ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီအတြက္ မဲဆြယ္ေပးလို႕မရပါ၊

သမၼတတင္မကပါ၊ ျပည္ေထာင္စုဝန္ၾကီးမ်ားဟာလဲ ပါတီကို ကိုယ္စားျပဳခြင့္မရွိပါ၊ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု၊ ပုဒ္မ ၂၃၂၊ ပုဒ္မခြဲ (ဋ) မွာ "ျပည္ေထာင္စုဝန္ၾကီးသည္ ႏိုင္ငံေရးပါတီတစ္ခု၏ အဖြဲ႕ဝင္ျဖစ္လ်င္ ျပည္ေထာင္စုဝန္ၾကီးအျဖစ္ ခန္႕အပ္တာဝန္ေပးျခင္းခံရသည့္ေန႕မွစ၍ မိမိရာထူးသက္တမ္းအတြင္း ယင္းပါတီအဖြဲ႕အစည္း၏ ပါတီလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ျခင္းမျပဳရ" လို႕ ျပ႒န္းထားပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီဝင္ ျပည္ေထာင္စုဝန္ၾကီးမ်ားဟာ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတနည္းတူ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီရဲ့ လုပ္ငန္းမ်ားမွာ ပါဝင္ခြင့္မရွိေတာ့ပါ၊

ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတအျဖစ္ အေရြးခံႏိုင္ခြင့္ရွိေအာင္ ျပင္ေပးျပီး ဒီပုဒ္မ (၆၄) ကို မျပင္ဆင္၊ မဖ်က္သိမ္းရင္ျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတအျဖစ္ အေရြးခ်ယ္ခံရရင္ သမၼတေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က သတ္သတ္၊ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္က သတ္သတ္ ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္၊ လက္ရွိအေျခအေနမွာကိုပဲ သက္တမ္း ၂၅ ႏွစ္ရွိျပီျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ဟာ ခိုင္မာအားေကာင္းတဲ့ စနစ္တက်ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈမရွိပဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တစ္ဦးတည္းကိုသာ အမွီျပဳရပ္တည္ေနတာမို႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သာ ပါတီကို ေခါင္းေဆာင္ခြင့္၊ ကိုယ္စားျပဳခြင့္မရေတာ့တဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးမွာဆိုရင္ျဖင့္ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ရဲ့ ရပ္တည္မႈဟာ စိုးရိမ္စရာျဖစ္ပါတယ္၊

အေမရိကန္ ေျပာင္းျပန္

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ ေျပာင္းျပန္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတဟာ ပါတီရဲ့ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ျဖစ္လာပါတယ္၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီး ႏွစ္ခုပဲ ရွိပါတယ္၊ ရီပါတ္ဘလီကန္ပါတီ နဲ႕ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီပါ၊ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲကို ေလးႏွစ္တစ္ၾကိမ္ က်င္းပတာနဲ႕ တိုက္ဆိုင္ျပီး ပါတီမ်ားရဲ့ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာညီလာခံမ်ားကိုလည္း ေလးႏွစ္တစ္ၾကိမ္၊ သမၼတေရြးေကာက္ပြဲေန႕ မတိုင္ခင္ သုံးလေလာက္ ၾကိဳျပီး က်င္းပၾကပါတယ္၊

အေမရိကန္ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္မွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီး ႏွစ္ခုစလုံးက Primary လို႕ေခၚတဲ့ ပါတီကိုယ္စားျပဳကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေရြးခ်ယ္ပြဲေတြကို အရင္က်င္းပရပါတယ္၊ ေဒသအလိုက္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ေနရာေတြ၊ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ေနရာေတြမွာ ပါတီကို ကိုယ္စားျပဳျပီး ဘယ္သူဝင္ေရာက္ေရြးခ်ယ္ခံခြင့္ရမလဲဆိုတာကို ပါတီဝင္ထု ဆနၵနဲ႕ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ၾကတာမို႕ အင္မတန္အေရးၾကီးပါတယ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလို လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြကို ပါတီေခါင္းေဆာင္အဖြဲ႕က ေရြးခ်ယ္တာဝန္ေပးတာမဟုတ္ပဲ သက္ဆိုင္ရာပါတီရဲ့ ေအာက္ေျခပါတီဝင္မ်ားက ေရြးခ်ယ္ေပးတာပါ၊ အဲဒီ Primary ပါတီတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ အႏိုင္ရမွ ပါတီကိုယ္စားျပဳကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအျဖစ္ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ခြင့္ရတာပါ၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတျဖစ္ခ်င္သူလည္း အဲဒီလို ပါတီတြင္းေရြးေကာက္ပြဲေတြကို အရင္ျဖတ္သန္းရပါတယ္၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္၊ အထက္လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ အေရြးခ်ယ္ခံခ်င္သူမ်ားကေတာ့ သက္ဆိုင္ရာမဲဆနၵနယ္အလိုက္ ပါတီတြင္းေရြးေကာက္ပြဲတစ္ခုထဲကိုသာ ျဖတ္သန္းရေပမည့္ သမၼတေလာင္းျဖစ္ခ်င္သူကေတာ့ ျပည္နယ္ ငါးဆယ္စလုံးမွာ ပါတီတြင္းေရြးေကာက္ပြဲေတြကို ယွဥ္ျပိဳင္ျဖတ္သန္းရပါတယ္၊

ဒီပါတီၾကီးႏွစ္ခုရဲ့ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ ညီလာခံေတြ (Party National Convention ) ကေန ပါတီရဲ့ သမၼတေလာင္းကို ေရြးခ်ယ္တာျဖစ္ပါတယ္၊ ျပည္နယ္ ၅၀ စလုံးက တက္ေရာက္လာတဲ့ ပါတီကိုယ္စားလွယ္မ်ားက ပါတီကိုယ္စားျပဳ သမၼတေလာင္းကို အမ်ားစုေထာက္ခံမဲနဲ႕ ေရြးခ်ယ္ၾကျပီး အေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ ပါတီသမၼတေလာင္းဟာ ပါတီရဲ့ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ျဖစ္လာပါတယ္၊ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာညီလာခံရဲ့ ေနာက္အဓိကတာဝန္တစ္ခုက ပါတီရဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အေရးမူဝါဒ (Party Political Platform) ေတြ ခ်မွတ္အတည္ျပဳတာျဖစ္ပါတယ္၊ ဒီေတာ့ ပါတီညီလာခံကေန ပါတီရဲ့ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာမူဝါဒေတြကိုခ်မွတ္ျပီး အဲဒီမူဝါဒေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕အတြက္ သမၼတေနရာကို သိမ္းပိုက္ဖို႕ ပါတီကိုယ္စားျပဳ သမၼတေလာင္းတစ္ေယာက္ကို ေရြးခ်ယ္ျပီး သမၼတေရြးေကာက္ပြဲဆီ ခ်ီတက္ၾကပါတယ္၊ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံရတဲ့ သမၼတဟာ သူ႕ပါတီက ခ်မွတ္ထားတဲ့ မူဝါဒေတြကို သူ႕ရဲ့ အိမ္ျဖဴေတာ္ေလးႏွစ္သက္တမ္းအတြင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမွာပါ၊ သမၼတဟာ ပါတီေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္အျဖစ္နဲ႕ ပါတီရဲ့မူဝါဒေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕ တာဝန္အရွိဆုံးသူျဖစ္ျပီး ပါတီကို ဆက္လက္တာဝန္ခံရပါတယ္၊ ပါတီကလည္း သမၼတရဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြကို ေထာက္ခံအားျပဳေပးရပါတယ္၊ သမၼတရဲ့ ေအာင္ျမင္မႈဟာ ပါတီရဲ့ ေအာင္ျမင္မႈျဖစ္ပါတယ္၊ သမၼတရဲ့ အေရးနိမ့္မႈဟာ ပါတီရဲ့ အေရးနိမ့္မႈလည္းျဖစ္ပါတယ္၊

အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား အားေကာင္းခိုင္မာဖို႕

ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သုံးတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုရဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဥပေဒျပဳေရး၊ တရားစီရင္ေရးစတဲ့ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား စနစ္တက်၊ ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းတက် ခိုင္မာအားေကာင္းဖို႕ဆိုတာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ့ အရင္းအျမစ္ျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကိုယ္တိုင္က ဒီမိုကေရစီနည္းက်၊ ခိုင္မာမွ်တဖို႕လိုပါတယ္၊ လက္ရွိက်င့္သုံးေနတဲ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကေတာ့ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ့ မညီညြတ္မႈ၊ အားျပိဳင္မႈ၊ မေသခ်ာမႈနဲ႕ ပဋိပကၡေတြကို ဖန္တီးေပးထားတယ္လို႕ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္လည္း လက္ရွိအာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ရွင္သန္အားေကာင္းမႈကို အေထာက္အကူမျပဳပဲ လူပုဂိၢဳလ္အမွီျပဳ အေဆာက္အအံုမ်ားအျဖစ္ ရပ္တည္ေနၾကရျပီး ပါတီ တစ္ခုတည္းက ျဖစ္လ်က္နဲ႕ အျပန္အလွန္ တိုက္ခိုက္ (ဦးသိန္းစိန္စကားနဲ႕ ဆိုရင္ ပြတ္တိုက္) ေနၾကတာပါ၊

ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သုံးတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုမွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားဟာ အေျခခံအက်ဆုံးနဲ႕ အေရးၾကီးဆုံး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားျဖစ္ပါတယ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား စနစ္တက် ဖြဲ႕စည္းရပ္တည္ႏိုင္မွ၊ စုေပါင္းေခါင္းေဆာင္မႈစနစ္နဲ႕ အားေကာင္းခိုင္မာမွ၊ ေကာင္းမြန္တဲ့ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာမူဝါဒေတြကို အေကာင္းဆုံး ဦးေဏွာက္ေတြကို စည္းရုံးစုေဝးေဆြးေႏြးျပီး ခ်မွတ္ႏိုင္မွ၊ ဒီမူဝါဒေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းေတြကို ေရြးခ်ယ္တာဝန္ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီတစ္ခုဟာ စုေပါင္းေခါင္းေဆာင္မႈ၊ အျပန္အလွန္တာဝန္ယူမႈ၊ အျပန္အလွန္တာဝန္ခံမႈ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ အထက္ေအာက္ဆက္ဆံေရး၊ ေဒါင္လိုက္ဆက္ဆံေရး မွ်တေႏြးေထြးမႈ၊ စည္းကမ္းျပတ္သားမႈေတြ မရွိပဲ လူထုၾကား ေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ကိုပဲ အမွီျပဳရပ္တည္ေနမယ္ဆိုရင္ အဲဒီပါတီရဲ့ က်န္းမာေရး စိတ္မခ်ရသလို ဒီပါတီအေပၚ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ထားတဲ့ ျပည္သူလူထုနဲ႕ တိုင္းျပည္အတြက္လည္း မေကာင္းလွပါ၊ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုပါ သမၼတ နဲ႕ သူ႕ရဲ့အစိုးရအဖြဲ႕ကို ပါတီတာဝန္မ်ားမွ ကင္းလြတ္ေစတဲ့ ျပ႒န္းခ်က္က ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကို ပိုျပီးအားနည္းေအာင္ ထပ္မံအားျဖည့္ဖန္တီးေပးသလို ျဖစ္ေနျပန္ပါတယ္၊

ဆက္ပါဦးမယ္၊

ေလးစားစြာ၊

ေအာင္ဒင္
စက္တင္ဘာ ၁၀၊ ၂၀၁၃

 

Future of The Irrawaddy, Part Four

ဧရာဝတီရဲ့ အနာဂတ္ (၄)

ေအာင္ဒင္
 

(ကုမုျဒာသတင္းဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၃၊ အမွတ္ ၂၅၊ စက္တင္ဘာလ ၂၄ ရက္၊ ၂၀၁၃)

ကြယ္လြန္သြားေသာ ျမစ္ၾကီးမ်ား

ျမစ္ၾကီး တစ္စင္းရဲ့ အဓိက ရွင္သန္မႈက ခရီးမိုင္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ ေတာင္တန္းေတြ၊ ေတာအုပ္ေတြ၊ ႐ိႈေျမာင္ေတြ၊ လြင္ျပင္ေတြ၊ ျမိဳ႕ရြာေတြ၊ အေကြ႕အေကာက္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ျဖတ္သန္းစီးဆင္းျပီး ပင္လယ္ (သို႕မဟုတ္) သမုဒၵရာ ထံ ေပါင္းစပ္ခိုလႈံရျခင္းပါ၊ ပင္လယ္ထံ ေရာက္ေအာင္မစီးဆင္းႏိုင္ေတာ့တဲ့ ျမစ္ၾကီးေတြကို ေသဆုံးတယ္လို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္၊ ျမစ္ၾကီးေသဆုံးသလို ျမစ္ကိုအမွီျပဳရွင္သန္ၾကတဲ့ ျပည္သူမ်ားရဲ့ ဘဝရပ္တည္မႈေတြလဲ အၾကီးအက်ယ္ပ်က္ဆီးၾကရတာပါ၊ သဘာဝတရားေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ လူတို႕ရဲ့ ဖန္တီးမႈေၾကာင့္ျဖစ္ေစ လူ႕သမိုင္းတေလွ်ာက္မွာ ေသဆုံးခဲ့ရတဲ့ ျမစ္ၾကီးေတြအမ်ားၾကီး ရွိခဲ့ပါတယ္၊ လူ႕ပေယာဂေၾကာင့္ ေသဆုံးခဲ့ရတဲ့ ထင္ရွားတဲ့ ျမစ္ၾကီး တစင္းကေတာ့ တရုတ္ျပည္က ျမစ္ဝါျမစ္ ၾကီး (Yellow River) ပဲျဖစ္ပါတယ္၊

တရုတ္ျပည္ရဲ့ အဓိကျမစ္ၾကီး သုံးစင္း (ယန္ဇီ၊ မဲေခါင္ နဲ႕ ျမစ္ဝါ) ထဲက ျမစ္ဝါျမစ္ၾကီးကို တရုတ္ျပည္ရဲ့ မိခင္ျမစ္ၾကီးလို႕ သတ္မွက္တင္စားၾကပါတယ္၊ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္သက္တမ္းရွိခဲ့ျပီး တရုတ္ျပည္ေျမာက္ပိုင္း တိဘက္ေဒသက ေရခဲေတာင္မ်ားဆီက အစျပဳ၊ တရုတ္ျပည္ၾကီး တခုလုံးကို မိုင္ေပါင္း ၃၄၀၀ ေက်ာ္ျဖတ္သန္းျပီး ဘိုဟိုင္းပင္လယ္ (The Bo Hai Sea) ထံ စီးဝင္ခဲ့တာပါ၊ တရုတ္ႏိုင္ငံသားေတြအတြက္ ဒီျမစ္ၾကီးဟာ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံက ႏိုင္းျမစ္ၾကီးလိုပါပဲ၊ ယဥ္ေက်းမႈတို႕ေမြးဖြားရွင္သန္ရာ၊ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ခ်ီတည္တံ့ခဲ့တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားရဲ့ အထိမ္းအမွတ္၊ ေၾကာက္ရြံ႕ျပီး ခန္႕ျငားရတဲ့ သဘာဝအင္အားစုၾကီး၊ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္၊ အခုေတာ့ အဲဒီ ျမစ္ဝါျမစ္ၾကီးဟာ ေသဆုံးေနပါျပီ၊ လူေတြဖန္တီးတဲ့ အညစ္အေၾကးေတြ စြန္းထင္း၊ အမိႈက္သ႐ိုက္ေတြျပည့္ႏွက္၊ ေျမာက္မ်ားလွစြာေသာ ဆည္ၾကီးမ်ား၊ ေရကာတာၾကီးမ်ားရဲ့ လည္မ်ိဳညွစ္ အႏိုင္က်င့္ခံရမႈေတြ နဲ႕ သူ႕ေရဟာ အရင္လိုမသန္႕ရွင္းေတာ့၊ သူ႕ေရစီးဟာအရင္လို မတည္ညိမ္ေတာ့၊ သူ႕ေရပမာဏဟာ အရင္လိုမမ်ားျပားေတာ့၊ သူ႕ရဲ့ ခရီး ဟာလဲ ပင္လယ္ဆီ မေရာက္ႏိုင္ေတာ့၊ 

ဒီေန႕မွာေတာ့ ေသဆုံးေနတဲ့ ျမစ္ဝါျမစ္ၾကီးဟာ တရုတ္ျပည္ရဲ့ သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဂ႐ုမစိုက္မႈကို အထင္အရွားျပသတဲ့့ အမွတ္အသားတခုအျဖစ္နဲ႕သာ ရပ္တည္ေနရပါျပီ၊ တရုတ္ျပည္သူမ်ား နဲ႕ ကမၻာတဝွမ္းက တာဝန္သိအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အစိုးရမ်ားက အျပင္းအထန္ ေထာက္ျပေဝဘန္ၾကလို႕ အလန္႕တၾကားႏိုးထလာတဲ့ တရုတ္အစိုးရက ျမစ္ဝါျမစ္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး စီမံကိန္းေတြ စတင္ေဆာင္ရြက္ေနေပမည့္ အလြန္ကိုပဲ ေနာက္က်ခဲ့ပါျပီ၊

က်ေနာ္တို႕ရဲ့ ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးလဲ ျမစ္ဝါျမစ္ၾကီးလို ပင္လယ္ဆီမေရာက္ႏိုင္ေတာ့တဲ့ ဘဝမ်ိဳး ၾကဳံရေလာက္ေအာင္ကိုပဲ အႏိုင္က်င့္ခံေနရပါျပီ၊ ကခ်င္ျပည္နယ္က ေမခ၊ မလိခ ျမစ္ဆုံေဒသမွာ တရုတ္အစိုးရပိုင္ ကုမၸဏီမ်ားက ေဆာက္လုပ္ ဖို႕ ၾကိဳးစားေနတဲ့ ျမစ္ဆံုဆည္စီမံကိန္းၾကီး ေအာင္ျမင္ျပီးေျမာက္သြားခဲ့ရင္ ယူနန္ျပည္နယ္ၾကီး လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေတြအလံုအေလာက္ရျပီး စီးပြါးေရးပိုမိုတိုးတက္၊ ျမန္မာစစ္ဗိုလ္ေတြ နဲ႕ အလိုေတာ္ရိစီးပြါးေရးသမားေတြ အက်ိဳးအျမတ္ျဖစ္ထြန္းျပီး ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးကေတာ့ ကြယ္လြန္သြားတဲ့ ျမစ္မ်ားစာရင္းထဲ ေနာက္တိုး ဝင္ေရာက္၊ ျမန္မာျပည္သူေတြကေတာ့ လက္ရွိဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈထက္အဆေပါင္းမ်ားစြာ နိမ့္က်ျပီး ကုန္းေကာက္စရာမရွိေလာက္ေအာင္ကို ဆင္းရဲၾက၊ ပ်က္ဆီးၾကရမွာပါ၊ ဧရာဝတီ ကို ျမစ္ဝါျမစ္ လိုဘဝမ်ိဳးမေရာက္ေအာင္ က်ေနာ္တို႕ အခ်ိန္မီ ကာကြယ္ၾကဖို႕ အ ေရးတၾကီး လိုအပ္ေနပါျပီ၊

ဆည္၊ ေရကာတာ၊ ေရေလွာင္တမံ

စကားလုံး သုံးလုံးကြဲေနေပမည့္ အဓိပၸာယ္ကအတူတူပါပဲ၊ ျမစ္ကို ျဖတ္ျပီး ျမစ္ေရစီးကို ဟန္႕တားဖို႕ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ နံရံၾကီးတခုပါ၊ အဲဒီနံရံၾကီးနဲ႕ ျမစ္ေရစီးကို တားျပီး အဲဒီျမစ္ေရေတြကို စုေဆာင္းဖို႕ေရေလွာင္ကန္ (Reservoir) ေခၚတဲ့ လူလုပ္ေရကန္ၾကီး (Artificial Lake) တခုကို ဆက္စပ္တည္ေဆာက္ရပါတယ္၊ အဲဒီလို ျမစ္ေရစီးကို ဆည္ (သို႕) ေရကာတာ (Dam) နဲ႕ဟန္႕တား၊ ျမစ္ထဲက ေရေတြကို ေရေလွာင္ကန္ (Reservoir) ထဲမွာ စုေဆာင္းျပီး ေရေလွာင္ကန္နံေဘးမွာ ကပ္လွ်က္တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္လုပ္ေရး တာဘိုင္ (Turbine) ၾကီးမ်ားနဲ႕ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္လုပ္ျပီး သြယ္တန္းထားတဲ့ မဟာဓာတ္အားလိုင္းမ်ားနဲ႕ အလိုရွိတဲ့ေနရာကို ပို႕ေဆာင္ပါတယ္၊ ဒီျမစ္ဆံုဆည္ကရမည့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား အားလုံးနီးပါးကို တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ ယူနန္ျပည္နယ္ကို တင္ပို႕မွာပါ၊ ေရကာတာမွာ ေရတံခါးၾကီးမ်ားရွိပါတယ္၊ တာဘိုင္မ်ားထဲ ေရေတြ ျဖတ္သန္းျပီး လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားထုတ္ျပီးတဲ့အခါ အဲဒီ ေရတံခါးၾကီးမ်ားကတဆင့္ ျမစ္ထဲကို မလိုအပ္ေတာ့တဲ့ေရေတြ ျပန္ထုတ္ေပးမွာပါ၊ 

ဒီေတာ့ ျမစ္အထက္က က်လာတဲ့ ေရကို ေရကာတာၾကီးနဲ႕ ပိတ္ဆို႕ဟန္႕တား၊ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးထဲမွာ လိုအပ္တဲ့ ပမာဏရတဲ့အထိ စုေဆာင္း၊ လိုအပ္တဲ့ပမာဏရေတာ့မွ အဲဒီေရေတြကို လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားထုတ္မည့္ တာဘိုင္ၾကီးေတြကို ျဖတ္သန္း၊ ျပီးေတာ့မွ မလိုအပ္ေတာ့တဲ့ေရေတြကို ေရတံခါးၾကီးမ်ားကတဆင့္ ျမစ္ရဲ့ ေအာက္ပိုင္းဆီကို ျပန္လည္ ထုတ္လႊတ္ေပးမွာပါ၊ ဒါဟာျဖင့္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္မည့္ ဆည္စီမံကိန္းတခုရဲ့ ေယဘူယ်လုပ္ငန္းစဥ္ပါ၊

ဒီေတာ့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား မ်ားမ်ားထုတ္ခ်င္တာနဲ႕အမွ်၊ စုေဆာင္းရမဲ့ ေရပမာဏက ပိုျပီးမ်ား ျပား၊ ေရကာတာၾကီးက ပိုျပီး ျမင့္မား၊ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးရဲ့အက်ယ္အဝန္းကပိုျပီး ၾကီးမားက်ယ္ျပန္႕၊ အဲဒီေရကာတာၾကီး ေဆာက္လုပ္ဖို႕အတြက္ ဆည္ေဆာက္လုပ္မည့္ ေနရာက ဖယ္ရွားေပးရမည့္ လူထုရဲ့ ေပးဆပ္ရမႈက ပိုျပီးမ်ားျပားျပီး ျမစ္ေအာက္ပိုင္းက လူထုရဲ့ ခံစားနာက်င္ရမႈ၊ ဆုံးရွုံးမႈေတြကလဲ ပိုျပီး ၾကီးမားနက္႐ိႈင္းပါလိမ့္မယ္၊ အခု ျမစ္ဆံုဆည္ ကိစၥကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ကီလိုဝတ္ ၃သန္း ၆ သိန္း ကေန ၆ သန္း (3.6 million kw-6 million kw) ႏွစ္စဥ္ ထုတ္လုပ္ဖို႕ ေမွ်ာ္လင့္ထားတာမို႕ ဆည္ၾကီးရဲ့ အလ်ား နဲ႕ အျမင့္က အင္မတန္ ၾကီးမားပါတယ္၊ အလ်ား ေပ ၅၀၀၊ အျမင့္ ေပ ၅၀၀ ဆိုတာ အထပ္ ၅၀ ထပ္ အေဆာက္အအံုတခုေလာက္ ျမင့္ပါတယ္၊ ျပီးေတာ့ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးရဲ့ ဧရိယာ အက်ယ္အဝန္းကလဲ ၂၉၅ ဒႆမ ၈ စတုရန္းမိုင္ ဆိုေတာ့ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ ၂၃၁ ဒႆမ ၂ ရွိတဲ့ မဟာရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္ထက္လဲၾကီး၊ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ ၂၆၈ ရွိတဲ့ စကၤာပူျမိဳ႕ၾကီးထက္လဲ ၾကီးျပီး၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ ၃၀၁ ရွိတဲ့ နယူးေယာက္ျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးေလာက္ကို က်ယ္ဝန္းလွပါတယ္၊ 

ဒီေလာက္ၾကီးမားတဲ့ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးကို ေဆာက္ဖို႕ ျမစ္ဆုံေဒသတဝိုက္က ေက်းရြာေပါင္း ၄၇ရြာ ေရႊ႕ေျပာင္းေပးရမွာျဖစ္ျပီး ကခ်င္လူမ်ိဳး ၂၀၀၀၀ ေက်ာ္ သူတို႕ရဲ့ ဇာတိေျမ၊ သူတို႕ရဲ့ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္က အေမြအႏွစ္ေတြကို ဆုံးရွုံးၾကရမွာပါ၊ ပိုျပီးၾကီးမားတဲ့ ဆုံးရွုံးမႈကေတာ့ ေရေအာက္ေရာက္သြားေတာ့မည့္ အျမဲစိမ္းသစ္ေတာၾကီးေတြ၊ ေတာင္တန္းေတြ ၊လြင္ျပင္ေတြနဲ႕ ကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားအမြန္အျမတ္တန္ဘိုးထားၾကတဲ့ ဖခင္နဂါးၾကီးနဲ႕ သား နဂါးႏွစ္ေကာင္ ေမြးဘြားရာ၊ ေပ်ာ္ျမဴးရာ ျမစ္ဆံုေဒသကို ဆုံးရွုံးရမွာပါ၊ ဒီဆုံးရွုံးမႈေတြကို ဘယ္လို ေလ်ာ္ေၾကးနဲ႕မွ အစားထိုးလို႕မရႏိုင္ပါ၊

ျမစ္ေအာက္ပိုင္းမွ ဆုံးရွုံးမႈမ်ား

ပိုျပီးရွင္းေအာင္ အမွတ္စဥ္ထိုးျပီး ေျပာျပခ်င္ပါတယ္၊

(က) အလ်ား ေပ ၅၀၀၊ အျမင့္ေပ ၅၀၀ ရွိတဲ့ ေရကာတာၾကီးက ေမခနဲ႕ မလိခ ျမစ္ၾကီး ႏွစ္စင္းက စီးဆင္းလာတဲ့ေရေတြကို ပိတ္ဆို႕ဟန္႕တားျပီး နယူးေယာက္ျမိဳ႕ၾကီး ေလာက္ က်ယ္ျပန္႕ျပီး ၆၆ ထပ္ အေဆာက္အအံုတခုေလာက္ျမင့္ (ေပ ၉၅၀) တဲ့ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးထဲမွာ အရင္သိမ္းဆည္းထားလိုက္မွာပါ၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးရဲ့ ပင္မအစဟာ ေမခ နဲ႕ မလိခမဟုတ္ေတာ့ပါ၊ ျမစ္ဆုံဆည္ၾကီး ျဖစ္သြားပါျပီ၊ ျမစ္ဆုံဆည္ၾကီးက ေရလႊတ္ေပးမွသာ ဧရာဝတီ ဆက္လက္စီးဆင္းႏိုင္မွာပါ၊

(ခ) အဲဒီ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးထဲမွာ လိုအပ္တဲ့ ေရပမာဏရဖို႕ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ စုေဆာင္းရမွာပါ၊ အခ်ိဳ႕ ဆည္ၾကီးေတြ မွာ ေရကာတာအျပည့္ ေရစုခ်ိန္ တႏွစ္ကေန တႏွစ္ခြဲ ၾကာပါတယ္၊ ေရေလွာင္ကန္ၾကီး ေရစုေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးထဲ ေရစီးမွာမဟုတ္ပါ၊

(ဂ) ေရေလွာင္ကန္ထဲမွာ ေရျပည့္ျပီးတဲ့ေနာက္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားထုတ္လုပ္ျပီး မလိုေတာ့တဲ့ ေရကို ေရတံခါးၾကီးမ်ားက တဆင့္ ဧရာဝတီျမစ္ထဲ ထုတ္လႊတ္မွာျဖစ္ပါတယ္၊ ဧရာဝတီ ျပန္လည္စီးဆင္းႏိုင္ပါလိမ့္မယ္၊ ဒါေပမည့္ ေရေတြက ညစ္ပါတ္ ျပီး မသန္႕ရွင္းေတာ့ပါ၊

(ဃ) ေရကာတာက ထုတ္လႊတ္တဲ့ ေရက မသန္႕ရွင္းေတာ့လို႕အဲဒီေရ (Polluted Water) ကို ေသာက္သုံးၾကရမည့္ လူေတြ၊ တိရိစာၦန္ ေတြ အတြက္ ေရာဂါဘယေတြ ရေစပါတယ္၊ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးကိုယ္တိုင္က ျခင္လို ငွက္ဖ်ား စတဲ့ ေရာဂါဘယျဖန္႕ေဝတတ္တဲ့ ပိုးမႊားေတြ စုေဝးပြါးမ်ားရာ ေဒသၾကီးျဖစ္လာျပီး ပါတ္ဝန္းက်င္လူထုရဲ့ က်န္းမာေရးကို အၾကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္၊

(င) ေမခ နဲ႕ မလိခ ျမစ္မ်ားက စီးဆင္းလာတဲ့ ေရဟာ ႏုံးမ်ား၊ သဲမ်ားကိုပါသယ္ေဆာင္လာခဲ့ျပီး အဲဒီ ႏုံးေတြ၊ သဲေတြ (Sediment) က ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္း တေလွ်ာက္ ျမစ္ညာပိုင္းမွာ ေျမဩဇာအင္မတန္ေကာင္းတဲ့ ႏုံးတင္ေျမႏုေတြ ဖန္တီးေပးျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းကို အၾကီးအက်ယ္ ေထာက္ပံ့ေနတာတာပါ၊ ဆည္ၾကီး ျပီးသြားရင္ေတာ့ အဲဒီ ႏုံးေတြဟာ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးရဲ့ ေအာက္ေျခမွာပဲ အနည္ထိုင္က်န္ရစ္ခဲ့ျပီး ျမစ္ေအာက္ပိုင္းကို ဘယ္လိုမွ ေရာက္မွာမဟုတ္ေတာ့ပါ၊ ႏုံးတင္ေျမႏုပါးရွားသြားမည့္ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚမွာ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြ ထိခိုက္ပါလိမ့္မယ္၊

(စ) ဆည္ၾကီးကပဲ ျမစ္အတြင္း ငါးအပါအဝင္ ေရေနသတၱဝါ မ်ားရဲ့ ျမစ္ဖ်ားကေန ျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာမႈကို ပိတ္ဆို႕ဟန္႕တားလိုက္ပါလိမ့္မယ္၊ ငါးမ်ိဳးဆက္တုံးမႈ၊ အေရအတြက္ရွားပါးမႈေတြက ေရလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူမ်ားကို အၾကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ပါလိမ့္မယ္၊

(ဆ) ျမစ္ေရပမာဏ နဲ႕ ေရစီးကို ဆည္ၾကီး က ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္ျပီမို႕လို႕ ျမစ္အတြင္း သေဘၤာမ်ား၊ ေမာ္ေတာ္မ်ား၊ ေလွ မ်ားနဲ႕ ခရီးသြားလာမႈဟာ ပိုျပီးခက္ခဲလာပါလိမ့္မယ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ျမိဳ႕ေပါင္း၊ ရြာေပါင္းမ်ားစြာ၊ ဆိပ္ကမ္းေပါင္းမ်ားစြာဟာ ဧရာဝတီ ျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ဝဲ၊ယာ တဘက္တခ်က္မွာ တည္ရွိေနၾကျပီး ခရီးသြားလာေရး နဲ႕ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈ အတြက္ ဒီျမစ္ၾကီးကို ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လူဦးေရ ၆၀%က အားကိုးေနရတာပါ၊ ေရနည္းသြားတဲ့ ျမစ္ၾကီးအတြင္း၊ ေရတိမ္သြားတဲ့ ျမစ္ၾကီးအတြင္း၊ ေရစီးနည္းျပီး မမွန္တဲ့ ျမစ္ၾကီးအတြင္းမွာ သေဘၤာမ်ား၊ ေမာ္ေတာ္မ်ား၊ ေလွ မ်ား မိုးရာသီကလြဲရင္ က်န္တဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ သြားလာႏိုင္မွာမဟုတ္ေတာ့ပါ၊

(စ်) ေရစီးေႏွးျပီး ေရပမာဏနဲ သြားတဲ့ ျမစ္ၾကီးရဲ့ ကမ္းပါးတဖက္တခ်က္က ျမစ္ေရကိုအမွီျပဳျပီးေပါက္ေနတဲ့ ဒီေရာက္ေတာေတြ ပ်က္စီး ကုန္ပါလိမ့္မယ္၊ ဒီေရာက္ေတာေတြ မရွိေတာ့တဲ့အတြက္ ကမ္းပါးေတြ ျပိဳက်ျပီး ဧရာဝတီ ျမစ္နဲ႕ ျမစ္လက္တက္မ်ားအတြင္းမွာ ေသာင္ထြန္းျပီး အဲဒီ ေျမပမာဏက ေရပမာဏထက္ ပိုမ်ားးလာပါလိမ့္မယ္၊ ေရနည္းသြားတဲ့ ျမစ္ၾကီးနဲ႕ ဒီေရာက္ေတာေတြ ပ်က္သုံးမႈက ဧရာဝတီျမစ္္ဝွမ္းေဒသ ကို ေျခာက္ေသြ႕ဇုံအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလိုက္ပါလိမ့္မယ္၊

(ည) တခါတရံ မိုးအျပင္းအထန္ နဲ႕ အဆက္မျပတ္ရြာသြန္းတဲ့ အခါ ဆည္ထဲမွာ ေရပမာဏက ဆည္က ထိန္းထားႏိုင္တာထတ္ အဆမတန္ပိုမ်ားလာတတ္ပါတယ္၊ အဲဒီအခါမွာ ေရအင္အားေၾကာင့္ ဆည္ျပိဳက်မွာကို ေရွာင္တဲ့အေနနဲ႕ ဆည္ေရတံခါးေတြကို ဖြင့္ျပီး ေရေတြ ရုတ္တရက္ ထုတ္ပစ္တတ္ၾကပါတယ္၊ အဲဒီ အေရးေပၚေရထုတ္မႈက ဧရာဝတီျမစ္ထဲကို ေတာင္က်ေခ်ာင္းေရေတြ ဒလေဟာ အရွိန္အဟုန္ၾကီးမားစြာ စီးဆင္းလာသလိုမ်ိဳး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္၊ ျမစ္ထဲမွာလဲ ကမ္းျပိဳထားလို႕ ေသာင္ေတြက ကမ္းပါးထက္ပိုျမင့္ေနတဲ့ အခ်ိန္၊ ကမ္းပါးမွာလဲ ဒီေရာက္ေတာေတြ မရွိေတာ့တဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒီ ေရစီးဆင္းမႈက ျမစ္နဲ႕ မလွမ္းမကမ္းက ျမိဳ႕ရြာမ်ားကို ေရလႊမ္းမိုးတဲ့ အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္၊ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္းက ျမိဳ႕ၾကီးမ်ား အားလုံးနီးပါး ဒီရုတ္တရက္ေရလႊမ္းမိုးမႈဒဏ္ကို မၾကာခဏ ခံစားၾကရမွာပါ၊

(ဋ) ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေျခာက္ေသြ႕တဲ့အခ်ိန္၊ေႏြရာသီ (ေဖေဖာ္ဝါရီ လ ကေန ေမ လအတြင္း) ဆည္ထဲမွာလဲ ေရနည္းမွာမို႕ ဆည္က ေရျပန္ထုတ္တာလဲ အလြန္နည္းျပီး ဧရာဝတီျမစ္အတြင္း ေရစီးဆင္းမႈ မရွိသေလာက္ျဖစ္ေတာ့မွာပါ၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဧရာဝတီျမစ္ စီးဝင္ရမည့္ ဘဂၤလားပင္လယ္ (Andaman Sea) က ေရေတြက ဧရာဝတီျမစ္ဘက္ကို ျပန္လည္စီးဝင္ျပီး ဧရာဝတီျမစ္ဝကြၽန္းေပၚတခုလုံး ဆားငံေရေတြ လႊမ္းသြားပါလိမ့္မယ္၊ ေႏြကုန္လို႕ မိုးရာသီ စပါးစိုက္ပ်ိဳးရမည့္အခ်ိန္မွာ ဆားငံေရလႊမ္းျပီး ပ်က္ဆီးေနတဲ့ လယ္ေျမေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံ လယ္သမားထုၾကီးရဲ့ အက်ိဳးစီးပြါးကို အၾကီးအက်ယ္ထိခိုက္မွာ ျဖစ္သလို ျမန္မာတႏိုင္ငံလုံး ဆန္စပါးရွားပါးမႈ၊ စားနပ္ရိကၡာမလံုေလာက္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚပါလိမ့္မယ္၊

အထက္မွာ တင္ျပထားတာေတြနဲ႕ သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္ဆီးမႈ၊ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈ၊ ရွားပါး သစ္ပင္မ်ား၊ ပန္းမ်ား၊ေရေနသတၱဝါမ်ား၊ ငွက္မ်ိဳးစုမ်ား မ်ိဳးတုန္းေပ်ာက္ကြယ္မႈ၊ ေတြေပါင္းစပ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ တရုတ္အစိုးရရဲ့ ဧရာဝတီျမစ္ဖ်ားမွာ ျမစ္ဆံုဆည္ တည္ေဆာက္ျခင္းဟာ ျမန္မာျပည္သူ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ကို စီးပြါးေရး၊ လူမႈေရး၊ က်န္းမာေရး၊ အသက္ရွင္သန္ေရး၊ စားနပ္ရိကၡာဖူလံုေရး၊ ႏိုင္ငံေရး အဘက္ဘက္က အတိုင္းအဆမရွိပ်က္စီးေစမွာပါ၊ သူတို႕ရဲ့ ႏိုင္ငံမွာ ျမစ္ဝါျမစ္ ၾကီး ေသဆုံးသြားတဲ့ သာဓက အထင္အရွားရွိရက္နဲ႕ က်ေနာ္တို႕ႏိုင္ငံက မိခင္ျမစ္ၾကီးကို သတ္ဖို႕ၾကိဳးစားေနတာဟာ တရုတ္အစိုးရက ျမန္မာျပည္သူမ်ားကို တိုက္႐ိုက္ဖိႏွိပ္ေစာ္ကားေနတာလို႕ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္၊ တရုတ္အစိုးရ နဲ႕ပူးေပါင္းျပီး ျမန္မာ ျပည္သူမ်ားကို လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ ခဲ့တဲ့၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ မိခင္ျမစ္ၾကီးကို တရုတ္အစိုးရထံ ေရာင္းစားခဲ့တဲ့ ျမန္မာ နအဖ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကိုလဲ အလြန္အံ့ဩမိပါတယ္၊ တကယ္ေတာ့ သူတို႕ေတြ လဲ မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္ ဧရာဝတီ နဲ႕ ၾကီးျပင္းျပီး ဧရာဝတီရဲ့ ေစာင့္ေရွာက္မႈကို ခံယူခဲ့ၾကရသူေတြပါ၊ ဧရာဝတီ ဟာက်ေနာ္တို႕ အားလုံးရဲ့ အေမ ျဖစ္သလို႕ သူတို႕ရဲ့ အေမလဲ ျဖစ္ပါတယ္၊ ဧရာဝတီ ရဲ့ေက်းဇူးေတြ သူတို႕အေပၚမွာလဲ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္၊

ဧရာဝတီကို ကယ္တင္ပါ

အခုေတာ့ ဧရာဝတီကို ကယ္တင္ေရးတာဝန္ဟာ လက္ရွိ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႕ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒မ်ား၊ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႕ ၂၀၁၅ မွာ သမၼတျဖစ္ခ်င္သူမ်ားရဲ့ ပုခုန္းေပၚမွာ လုံးလုံးလ်ားလ်ားၾကီး က်ေရာက္ေနပါျပီ၊

သမၼတဦးသိန္းစိန္အေနနဲ႕ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ လေပါင္း ၃၀ သက္တမ္းအတြင္းမွာ ျမစ္ဆံုဆည္တည္ေဆာက္ေရးစီမံကိန္းၾကီးကို အျပီးတိုင္ ဖ်က္သိမ္းဖို႕ ၾကိဳးစားဖို႕ က်ေနာ္ေတာင္းဆိုပါတယ္၊ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒကြၽမ္းက်င္သူမ်ားရဲ့ အကူအညီနဲ႕ နအဖနဲ႕ တရုတ္အစိုးရ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့တဲ့ စာခ်ဳပ္ကို ျပန္လည္ေလ့လာရင္း တရုတ္ကုမၸဏီရဲ့ မွားယြင္းမႈ၊ တာဝန္ပ်က္ကြက္မႈ၊ ကန္ထ႐ိုက္စာခ်ဳပ္ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ၊ တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ိဳးနဲ႕ အျပစ္မညီမွ်မႈေတြ၊ မေသခ်ာတဲ့ ကတိကဝတ္ေတြကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ျပီး တရုတ္အစိုးရနဲ႕ ညွိႏိႈင္းေဆြးေႏြးျပီး စာခ်ဳပ္ကို ဖ်က္သိမ္းသင့္ပါတယ္၊ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကလည္း ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို ၾကယ္ပြင့္ျပေမးခြန္းမ်ားေမးလို႕၊ အေရးေပၚအဆိုမ်ားတင္သြင္းလို႕ ျမစ္ဆံုဆည္အေရး ဘာေတြလုပ္ေနသလဲဆိုတာကို ေစာင့္ၾကပ္ေလ့လာ၊ တြန္းအားေပးသင့္ပါတယ္၊ လိုအပ္ရင္ ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ ဥပေဒ အဆိုျပဳ ျပ႒န္းသင့္ပါတယ္၊ တကယ္လို႕ သမၼတဦးသိန္းစိန္က သူ႕ရဲ့ က်န္တဲ့ သက္တမ္းအတြင္းမွာ ျမစ္ဆုံဆည္အေရး ျပတ္ျပတ္သားသားေဆာင္ရြက္ဖို႕ ပ်က္ကြက္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ရဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ သမၼတေလာင္းမ်ားက ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးကို ကယ္တင္ဖို႕ တာဝန္ယူမည့္အေၾကာင္း ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္ခင္ ကတိေပးေစခ်င္ပါတယ္၊

ေလးစားစြာ၊
 

ေအာင္ဒင္
ဩဂုတ္လ ၁၈၊ ၂၀၁၃

Burma's Parliament Watch Part (35)

(ျပည္သူ႕ေခတ္ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၄၊ အမွတ္ ၁၆၃၊ စက္တင္ဘာလ ၁၉ ရက္၊ ၂၀၁၃၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၈)

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ကို အနီးၾကည့္ အေ၀းၾကည့္

ေအာင္ဒင္

အပိုင္း (၃၅) လႊတ္ေတာ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားႏွင့္ အင္စတီက်ဴးရွင္း (Institution) (က)

ေခါင္းေဆာင္ဗဟိုျပဳ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား

အာဏာရွင္စနစ္ကေန ဒီမိုကေရစနစ္ကို ေျပာင္းလဲခ်ီတက္ေနပါတယ္ ဆိုတဲ့ က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာျပည္သူမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာမိတ္ေဆြမ်ား အထူးတလည္စိတ္ပူၾကတာကေတာ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဆီကို ဆက္လက္မခ်ီတက္ပဲ အာဏာရွင္စနစ္ဆီ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္မွာကိုပါ၊ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေရး သိပံၸပညာရွင္မ်ားကလည္း ေနာက္ေၾကာင္းကိုလည္း ျပန္မလွည့္၊ ေရွ႕ကိုလည္း ဆက္လက္ မေရြ႕လ်ားပဲ လက္ရွိအေျပာင္းအလဲကာလမွာ ကာလအတန္ၾကာ ဒါမွမဟုတ္ ထာဝရရပ္တန္႕ေနမွာကို စိတ္ပူၾကပါတယ္၊ အဲဒီလို စိတ္ပူရေလာက္ေအာင္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လက္ရွိအေျပာင္းအလဲမ်ားဟာ စနစ္တက်ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ လူထုကိုယ္စားျပဳ ယနၲရားၾကီးမ်ားက ဦးေဆာင္ေျပာင္းလဲတာမဟုတ္ပဲ လူပုဂိၢဳလ္အခ်ိဳ႕ရဲ့ ဦးေဆာင္မႈ၊ ေဆာင္ရြက္မႈနဲ႕ ေျပာင္းလဲတာျဖစ္ေနပါတယ္၊

ဦးသိန္းစိန္အစိုးရရဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ၾကည့္ရင္ အစိုးရဆိုတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းရဲ့ ခိုင္မာတဲ့လူထုကိုယ္စားျပဳမႈနဲ႕ ေျပာင္းလဲတာမဟုတ္ပဲ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ့ တိုင္းျပည္စီးပြါးေရးက်ဆင္းမႈကို ျမႇင့္တင္ခ်င္တဲ့စိတ္၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈေတြကို တိုက္ဖ်က္ခ်င္တဲ့စိတ္၊ ႏိုင္ငံတကာရဲ့ အပစ္ပယ္ခံဘဝမွ လြတ္ေျမာက္ခ်င္တဲ့စိတ္၊ လူထုကို အမွန္တကယ္ကိုယ္စားျပဳလိုတဲ့စိတ္၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ခ်င္တဲ့စိတ္ေတြအေပၚ အေျခခံျပီး ေျပာင္းလဲေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ဦးသိန္းစိန္ကို ဗဟိုျပဳျပီး ျဖစ္ေပၚေနတဲ့အေျပာင္းအလဲေတြမွာ အစိုးရအဖြဲ႕အတြင္းမွာေတာင္ တာဝန္ရွိသူအားလုံးက အျပည့္အဝပါဝင္ျခင္းမရွိတာ၊ ဗဟိုက စတဲ့အေျပာင္းအလဲေတြဟာ ေအာက္ေျခအာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားထံ အျပည့္အဝမေရာက္ရွိတာ၊ အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္အခ်ိဳ႕က လူထုနဲ႕ နီးစပ္မႈ၊ လူထုဘဝကို နားလည္စာနာမႈရွိလာေပမည့္ အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္အခ်ိဳ႕က လူထုနဲ႕ ေဝးကြာေနဆဲျဖစ္တာ၊ လူထုကို တန္ဘိုးမထားတာေတြကို ေတြ႕ေနရတာပါ၊ ဦးသိန္းစိန္မ်ားမရွိခဲ့ရင္ ဒီအေျပာင္းအလဲေတြ ရပ္တန္႕သြားမွာလား၊ ဦးသိန္းစိန္ စိတ္ထဲမွာ ဒီအေျပာင္းအလဲေတြ ဆက္လုပ္ဖို႕ဆနၵမရွိေတာ့ဘူးဆိုရင္ေကာ၊ စိတ္ပူစရာျဖစ္ပါတယ္၊

ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လည္း လႊတ္ေတာ္ရဲ့ တက္ႂကြမႈ၊ တိုးတက္မႈေတြဟာ လႊတ္ေတာ္ဆိုတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းရဲ့ အမွန္တကယ္ ျပည္သူ႕ကို ကိုယ္စားျပဳမႈ၊ စနစ္တက် အခိုင္အမာရွိမႈထက္ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ ႏွစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဦးေရႊမန္း နဲ႕ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္တို႕ ရဲ့ စိတ္သေဘာထားနဲ႕ ဦးေဆာင္မႈေတြေၾကာင့္သာ ျဖစ္ေပၚေနတာေတြ႕ရပါတယ္၊ တကယ္ေတာ့ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ရဲ့ ဖြဲ႕စည္းမႈကိုယ္၌က အာဏာမွန္သမွ်ကို ဥကၠ႒ႏွစ္ေယာက္ရဲ့လက္မွာ ဝကြက္အပ္ႏွံထားျပီး၊ အတိုက္အခံရဲ့ အခန္းကဏၰမရွိ၊ ေရးရာေကာ္မီတီမ်ားရဲ့ အေရးပါမႈမရွိ၊ ပါတီကိုယ္စားျပဳ စုေပါင္းေခါင္းေဆာင္မႈမရွိ၊ အဆင့္ဆင့္တာဝန္ခြဲေဝမႈမရွိဆိုတဲ့ ပံုစံနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတာမို႕ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ႏွစ္ဦးရဲ့ တာဝန္သိစိတ္၊ လူထုကို အမွန္တကယ္ကိုယ္စားျပဳခ်င္တဲ့စိတ္၊ ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယနၱရားကို ထိန္းခ်ဳပ္ခ်င္တဲ့စိတ္၊ ဥပေဒျပဳအာဏာကို ခိုင္မာအားေကာင္းေစခ်င္တဲ့စိတ္ေတြေၾကာင့္သာ ဒီကေန႕ေတြ႕ရတဲ့ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ စတင္ဖြဲ႕စည္းစဥ္ကနဲ႕မတူပဲ တက္ႂကြအားေကာင္းေနတာပါ၊ ဒီ ဥကၠ႒ႏွစ္ေယာက္ မရွိေတာ့ရင္ေကာ၊ ဒီဥကၠ႒ႏွစ္ေယာက္ စိတ္ေျပာင္းသြားရင္ေကာ၊ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ဟာ ဆက္လက္ တက္ႂကြရွင္သန္ေနပါ႕မလား၊ စိတ္ပူစရာျဖစ္ပါတယ္၊

အတိုက္အခံ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုဘက္ၾကည့္လိုက္ေတာ့လည္း အာဏာရအင္အားစုနဲ႕ ေဆြးေႏြးညွိႏိႈင္းမႈ၊ ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္မႈ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြအားလုံးဟာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တစ္ေယာက္ထဲကို ဗဟိုျပဳျပီး ျဖစ္ေပၚေနတာပါ၊ ဒီကေန႕အထိ ေတြ႕ျမင္ေနရတာက သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႕ရဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈ၊ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ဦးေရႊမန္း၊ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္ တို႕နဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႕ရဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြပါ၊ ဒီကေန႕အထိ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၊ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ေကာ္မီတီနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတယ္ဆိုတာ တစ္ခါမွ မၾကားဖူးပါ၊ လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒မ်ားက အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၊ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ေကာ္မီတီနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတယ္ဆိုတာ တစ္ခါမွ မရွိဖူးပါ၊ သမၼတဦးသိန္းစိန္လက္ေအာက္က အင္မတန္နံမည္ၾကီးလွတဲ့ ျပည္ေထာင္စုဝန္ၾကီးမ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ဦးစိုးသိန္း၊ ဦးေအာင္မင္း၊ ဦးခင္ရီ တို႕ေတာင္မွ အျခားေသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုမ်ား၊ အရပ္ဖက္လူထုအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ မၾကာခဏ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့ေပမည့္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၊ ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ေကာ္မီတီနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးတယ္ဆိုတာ တစ္ခါမွ မၾကားဖူးပါ၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ အတိုက္အခံအင္အားစုနဲ႕ အာဏာရအင္အားစုရဲ့ အၾကား နားလည္မႈ၊ ေဆြးေႏြးမႈေတြဟာလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တစ္ဦးတည္းေပၚဗဟိုျပဳျဖစ္ေပၚေနျပီး အင္အားအၾကီးဆုံးအတိုက္အခံပါတီဆိုတဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ရဲ့ အခန္းကဏၰလုံးဝမရွိသလို ျဖစ္ေနပါတယ္၊ ဒါဆို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ မရွိေတာ့ရင္ လက္ရွိ ရွိေနတဲ့ အတိုက္အခံဒီမိုကေရစီအင္အားစုနဲ႕ အာဏာရအင္အားစုအၾကား ေဆြးေႏြးမႈ၊ နားလည္မႈ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ ဆက္ရွိႏိုင္ပါ့မလား၊ စိတ္ပူစရာျဖစ္ပါတယ္၊

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အားေကာင္းရွင္သန္စျပဳေနတဲ့ အရပ္ဘက္လူထုအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ၾကည့္ေတာ့လည္း ဒီအတိုင္းပါပဲ၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒရွိတဲ့အဖြဲ႕အစည္း၊ ဘုတ္အဖြဲ႕ (Board of Directors) က ဦးေဆာင္ၾကီးၾကပ္တဲ့အဖြဲ႕အစည္း၊ ေခါင္းေဆာင္မႈကို စနစ္တက် ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္း၊ ေခါင္းေဆာင္မႈကို သက္တမ္းကန္႕သတ္ (Term Limit) တဲ့အဖြဲ႕အစည္း၊ ေငြေရးေၾကးေရး ရရွိမႈ၊ ခြဲေဝသုံးစြဲမႈေတြမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိတဲ့အဖြဲ႕အစည္းမ်ိဳးေတြ အင္မတန္နည္းလြန္းလွပါတယ္၊ အမ်ားစုက ရင္းႏွီးရာမိတ္ေဆြ၊ သူငယ္ခ်င္းတစ္စု စုေဝးဖြဲ႕စည္းၾက၊ ေငြေၾကးအေထာက္အပံ့ေတြက တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို ဗဟိုျပဳရရွိျပီး အဲဒီ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ကိုပဲ အမွီျပဳေနရ၊ ေငြေရးေၾကးေရး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရွိ၊ အလွည့္က်ေခါင္းေဆာင္မႈ၊ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္မႈမရွိပဲ တစ္ဦးတည္းပိုင္၊ တစ္အုပ္စုပိုင္ကုမၸဏီမ်ားလို ရပ္တည္ေနၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ အခ်ိဳ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သက္တမ္းရွည္ေပမည့္ ေခါင္းေဆာင္မႈမွာေတာ့ အေျပာင္းအလဲမရွိတာေတြ႕ရပါတယ္၊ အဖြဲ႕အစည္းရဲ့ စနစ္တက်တည္ေဆာက္မႈ၊ ၊ မူဝါဒမ်ားက်စ္လစ္ခိုင္မာမႈ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ အခ်ိန္မေရြးအစစ္ေဆးခံႏိုင္မႈ၊ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားရဲ့ ခိုင္မာအားေကာင္းမႈေပၚ အမွီမျပဳပဲ လူပုဂိၢဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္အေပၚအမွီျပဳေနရတဲ့ အရပ္ဖက္လူထုအဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အားကိုးေလာက္တဲ့ အင္အားမဟုတ္ပါ၊

ဒီလိုစိတ္ပူပန္မႈေတြနဲ႕ က်ေနာ္တို႕ ေမွ်ာ္လင့္ၾကတာက ပုဂိၢဳလ္ဦးေဆာင္တဲ့ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကေန စနစ္တက်ခိုင္ခိုင္မာမာဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား (Institutions)၊ ဒီမိုကေရစီစနစ္ခိုင္မာအားေကာင္းေအာင္ အေထာက္အကူျပဳဖို႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား (State Organs) က ဦးေဆာင္တဲ့ အေျပာင္းအလဲမ်ားျဖစ္လာဖို႕ပါ၊ 

အဲဒီလို ျဖစ္ဖို႕အတြက္အေရးအၾကီးဆုံးကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ လူထုအဖြဲ႕အစည္းမ်ားဟာ ေခါင္းေဆာင္ကို အမွီမျပဳပဲ ရပ္တည္ႏိုင္တဲ့ ခိုင္မာအားေကာင္းတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားျဖစ္လာဖို႕ (Institutionalize) ၊ တာဝန္သိမႈ၊ တာဝန္ခံမႈ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႕ လြတ္လပ္စြာအစံုစမ္းအစစ္ေဆးခံႏိုင္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား (Responsibility, Accountability, Transparency and Independent Monitoring )  ျဖစ္လာဖို႕ပါ၊

ႏိုင္ငံေတာ္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား

ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားလို႕ေျပာရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၊ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္၊ ျပည္ေထာင္စုတရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္စတဲ့ အာဏာသုံးရပ္ကို ကိုင္တြယ္သုံးစြဲတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသာမက တစ္ႏိုင္ငံလုံးအတိုင္းအတာနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကိုလည္း ထည့္သြင္းရမွာပါ၊ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား စနစ္တက် ဖြဲ႕စည္းအားေကာင္းဖို႕လိုအပ္သလို ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားလည္း စနစ္တက် ဖြဲ႕စည္းအားေကာင္းဖို႕လိုအပ္ပါတယ္၊ 

တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားဟာ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာအေရးကိစၥေတြအတြက္ မူဝါဒမ်ားခ်မွတ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြျဖစ္ျပီး အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက အဲဒီမူဝါဒေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ျဖစ္ပါတယ္၊ ရွင္းပါ့မယ္၊

ႏိုင္ငံေရးသမားေတြအဖို႕ သူတို႕ယံုၾကည္ရပ္တည္သလို တိုင္းျပည္ရဲ့အေျပာင္းအလဲေတြကို လက္ေတြ႕ဖန္တီးႏိုင္ဖို႕ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာလိုအပ္ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ၾကတယ္၊ လက္ရွိအစိုးရရဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို ေဝဘန္သုံးသပ္ရင္း သူတို႕ပါတီအာဏာရရင္ ေဆာင္ရြက္မည့္ တိုင္းျပည္ရဲ့အေရးကိစၥေတြကို ပါတီဝင္မ်ားေဆြးေႏြးျပီး ဆုံးျဖတ္ၾကတယ္၊ ဒီလိုနဲ႕ ပါတီအလိုက္ တိုင္းျပည္အတြက္ ႏိုင္ငံျခားေရး၊ အလုပ္သမားအေရး၊ လယ္သမားအေရး၊ စိုက္ပ်ိဳးေမြးျမဴေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ကာကြယ္ေရး၊ လူဝင္မႈၾကီးၾကပ္ေရးစသျဖင့္ အခန္းကဏၰအလိုက္ မူဝါဒေတြ ေရးဆြဲျပင္ဆင္ၾကတယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲကို ေရာက္တဲ့အခါ ပါတီကိုယ္စားျပဳ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ား၊ သမၼတေလာင္းမ်ား၊ ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေလာင္းမ်ားက ပါတီရဲ့ မူဝါဒေတြကို မဲဆနၵရွင္ျပည္သူမ်ားထံ ခ်ျပျပီး လူထုရဲ့ ေထာက္ခံမႈနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရေအာင္ ၾကိဳးစားၾကရပါတယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲအႏိုင္ရလို႕ သမၼတ (သို႕မဟုတ္) ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာတဲ့အခါ အစိုးရအဖြဲ႕ကို ေခါင္းေဆာင္ျပီး သက္ဆိုင္ရာပါတီက ခ်မွတ္ထားတဲ့ မူဝါဒမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕ ၾကိဳးစားၾကပါတယ္၊ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာဆိုရင္လည္း ပါတီအသီးသီးက ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ခံရတဲ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြက သက္ဆိုင္ရာ ပါတီအလိုက္ခ်မွတ္ထားတဲ့ မူဝါဒေတြကို ျပိဳင္ဆိုင္တင္ျပရင္း ဥပေဒျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းၾကပါတယ္၊ ထုံးစံအတိုင္း လႊတ္ေတာ္တြင္း အမ်ားစုအႏိုင္ရထားတဲ့ပါတီက တင္ျပတဲ့ မူဝါဒေတြကပဲ မဲခြဲရာမွာ အႏိုင္ရျပီး ဥပေဒေတြျဖစ္လာပါတယ္၊ တရားစီရင္ေရးမွာလည္း အႏိုင္ရပါတီက ေရြးခ်ယ္တဲ့ ပုဂိၢဳလ္ေတြက ႏိုင္ငံေတာ္တရားသူၾကီးေတြ ျဖစ္လာျပီး သူတို႕ရဲ့ တရားစီရင္မႈဟာ အႏိုင္ရပါတီရဲ့ တရားေရးမူဝါဒနဲ႕ ထပ္တူထပ္မွ်ျဖစ္တတ္ပါတယ္၊

အေရးနိမ့္ရတဲ့ပါတီကေတာ့ အႏိုင္ရပါတီအစိုးရရဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို ေဝဘန္ျပစ္တင္္၊ သူတို႕ပါတီရဲ့ မူဝါဒမ်ားနဲ႕ ႏိႈင္းယွဥ္ျပီး သူတို႕မူဝါဒေတြက ပိုျပီးေကာင္းေၾကာင္း သက္ေသျပဖို႕ၾကိဳးစားျပီး ေနာက္တစ္ၾကိမ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရဖို႕စည္းရုံးရမွာပါ၊ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္က ႏိုင္ငံေရးပါတီ ဆိုတာ ႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာ မူဝါဒမ်ားကို ခ်မွတ္တဲ့အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ျပီး အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားဆိုတာ အာဏာရပါတီရဲ့ မူဝါဒေတြကို အေကာင္အထည္ရတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းလို႕ ဆိုတာပါ၊ ဒါေပမည့္ က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ အဲဒီလို မဟုတ္ပဲ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားရဲ့ အခန္းကဏၰက မခိုင္မာပဲ အားနည္းေနပါတယ္၊၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ က်ေနာ္တို႕ႏိုင္ငံမွာ အာဏာရပါတီအစိုးရဆိုတာ မရွိပါ၊ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီဟာ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အမတ္ေနရာအမ်ားစုအႏိုင္ရခဲ့တဲ့ ပါတီျဖစ္ေပမည့္ အာဏာရပါတီ မဟုတ္ျပန္ပါ၊

ဆက္ပါဦးမယ္၊

ေလးစားစြာ၊

ေအာင္ဒင္
စက္တင္ဘာ ၉၊ ၂၀၁၃