Future of The Irrawaddy, Part Four

ဧရာဝတီရဲ့ အနာဂတ္ (၄)

ေအာင္ဒင္
 

(ကုမုျဒာသတင္းဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၃၊ အမွတ္ ၂၅၊ စက္တင္ဘာလ ၂၄ ရက္၊ ၂၀၁၃)

ကြယ္လြန္သြားေသာ ျမစ္ၾကီးမ်ား

ျမစ္ၾကီး တစ္စင္းရဲ့ အဓိက ရွင္သန္မႈက ခရီးမိုင္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ ေတာင္တန္းေတြ၊ ေတာအုပ္ေတြ၊ ႐ိႈေျမာင္ေတြ၊ လြင္ျပင္ေတြ၊ ျမိဳ႕ရြာေတြ၊ အေကြ႕အေကာက္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ျဖတ္သန္းစီးဆင္းျပီး ပင္လယ္ (သို႕မဟုတ္) သမုဒၵရာ ထံ ေပါင္းစပ္ခိုလႈံရျခင္းပါ၊ ပင္လယ္ထံ ေရာက္ေအာင္မစီးဆင္းႏိုင္ေတာ့တဲ့ ျမစ္ၾကီးေတြကို ေသဆုံးတယ္လို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္၊ ျမစ္ၾကီးေသဆုံးသလို ျမစ္ကိုအမွီျပဳရွင္သန္ၾကတဲ့ ျပည္သူမ်ားရဲ့ ဘဝရပ္တည္မႈေတြလဲ အၾကီးအက်ယ္ပ်က္ဆီးၾကရတာပါ၊ သဘာဝတရားေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ လူတို႕ရဲ့ ဖန္တီးမႈေၾကာင့္ျဖစ္ေစ လူ႕သမိုင္းတေလွ်ာက္မွာ ေသဆုံးခဲ့ရတဲ့ ျမစ္ၾကီးေတြအမ်ားၾကီး ရွိခဲ့ပါတယ္၊ လူ႕ပေယာဂေၾကာင့္ ေသဆုံးခဲ့ရတဲ့ ထင္ရွားတဲ့ ျမစ္ၾကီး တစင္းကေတာ့ တရုတ္ျပည္က ျမစ္ဝါျမစ္ ၾကီး (Yellow River) ပဲျဖစ္ပါတယ္၊

တရုတ္ျပည္ရဲ့ အဓိကျမစ္ၾကီး သုံးစင္း (ယန္ဇီ၊ မဲေခါင္ နဲ႕ ျမစ္ဝါ) ထဲက ျမစ္ဝါျမစ္ၾကီးကို တရုတ္ျပည္ရဲ့ မိခင္ျမစ္ၾကီးလို႕ သတ္မွက္တင္စားၾကပါတယ္၊ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္သက္တမ္းရွိခဲ့ျပီး တရုတ္ျပည္ေျမာက္ပိုင္း တိဘက္ေဒသက ေရခဲေတာင္မ်ားဆီက အစျပဳ၊ တရုတ္ျပည္ၾကီး တခုလုံးကို မိုင္ေပါင္း ၃၄၀၀ ေက်ာ္ျဖတ္သန္းျပီး ဘိုဟိုင္းပင္လယ္ (The Bo Hai Sea) ထံ စီးဝင္ခဲ့တာပါ၊ တရုတ္ႏိုင္ငံသားေတြအတြက္ ဒီျမစ္ၾကီးဟာ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံက ႏိုင္းျမစ္ၾကီးလိုပါပဲ၊ ယဥ္ေက်းမႈတို႕ေမြးဖြားရွင္သန္ရာ၊ ႏွစ္ေပါင္းေထာင္ခ်ီတည္တံ့ခဲ့တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားရဲ့ အထိမ္းအမွတ္၊ ေၾကာက္ရြံ႕ျပီး ခန္႕ျငားရတဲ့ သဘာဝအင္အားစုၾကီး၊ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္၊ အခုေတာ့ အဲဒီ ျမစ္ဝါျမစ္ၾကီးဟာ ေသဆုံးေနပါျပီ၊ လူေတြဖန္တီးတဲ့ အညစ္အေၾကးေတြ စြန္းထင္း၊ အမိႈက္သ႐ိုက္ေတြျပည့္ႏွက္၊ ေျမာက္မ်ားလွစြာေသာ ဆည္ၾကီးမ်ား၊ ေရကာတာၾကီးမ်ားရဲ့ လည္မ်ိဳညွစ္ အႏိုင္က်င့္ခံရမႈေတြ နဲ႕ သူ႕ေရဟာ အရင္လိုမသန္႕ရွင္းေတာ့၊ သူ႕ေရစီးဟာအရင္လို မတည္ညိမ္ေတာ့၊ သူ႕ေရပမာဏဟာ အရင္လိုမမ်ားျပားေတာ့၊ သူ႕ရဲ့ ခရီး ဟာလဲ ပင္လယ္ဆီ မေရာက္ႏိုင္ေတာ့၊ 

ဒီေန႕မွာေတာ့ ေသဆုံးေနတဲ့ ျမစ္ဝါျမစ္ၾကီးဟာ တရုတ္ျပည္ရဲ့ သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဂ႐ုမစိုက္မႈကို အထင္အရွားျပသတဲ့့ အမွတ္အသားတခုအျဖစ္နဲ႕သာ ရပ္တည္ေနရပါျပီ၊ တရုတ္ျပည္သူမ်ား နဲ႕ ကမၻာတဝွမ္းက တာဝန္သိအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အစိုးရမ်ားက အျပင္းအထန္ ေထာက္ျပေဝဘန္ၾကလို႕ အလန္႕တၾကားႏိုးထလာတဲ့ တရုတ္အစိုးရက ျမစ္ဝါျမစ္ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး စီမံကိန္းေတြ စတင္ေဆာင္ရြက္ေနေပမည့္ အလြန္ကိုပဲ ေနာက္က်ခဲ့ပါျပီ၊

က်ေနာ္တို႕ရဲ့ ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးလဲ ျမစ္ဝါျမစ္ၾကီးလို ပင္လယ္ဆီမေရာက္ႏိုင္ေတာ့တဲ့ ဘဝမ်ိဳး ၾကဳံရေလာက္ေအာင္ကိုပဲ အႏိုင္က်င့္ခံေနရပါျပီ၊ ကခ်င္ျပည္နယ္က ေမခ၊ မလိခ ျမစ္ဆုံေဒသမွာ တရုတ္အစိုးရပိုင္ ကုမၸဏီမ်ားက ေဆာက္လုပ္ ဖို႕ ၾကိဳးစားေနတဲ့ ျမစ္ဆံုဆည္စီမံကိန္းၾကီး ေအာင္ျမင္ျပီးေျမာက္သြားခဲ့ရင္ ယူနန္ျပည္နယ္ၾကီး လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားေတြအလံုအေလာက္ရျပီး စီးပြါးေရးပိုမိုတိုးတက္၊ ျမန္မာစစ္ဗိုလ္ေတြ နဲ႕ အလိုေတာ္ရိစီးပြါးေရးသမားေတြ အက်ိဳးအျမတ္ျဖစ္ထြန္းျပီး ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးကေတာ့ ကြယ္လြန္သြားတဲ့ ျမစ္မ်ားစာရင္းထဲ ေနာက္တိုး ဝင္ေရာက္၊ ျမန္မာျပည္သူေတြကေတာ့ လက္ရွိဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈထက္အဆေပါင္းမ်ားစြာ နိမ့္က်ျပီး ကုန္းေကာက္စရာမရွိေလာက္ေအာင္ကို ဆင္းရဲၾက၊ ပ်က္ဆီးၾကရမွာပါ၊ ဧရာဝတီ ကို ျမစ္ဝါျမစ္ လိုဘဝမ်ိဳးမေရာက္ေအာင္ က်ေနာ္တို႕ အခ်ိန္မီ ကာကြယ္ၾကဖို႕ အ ေရးတၾကီး လိုအပ္ေနပါျပီ၊

ဆည္၊ ေရကာတာ၊ ေရေလွာင္တမံ

စကားလုံး သုံးလုံးကြဲေနေပမည့္ အဓိပၸာယ္ကအတူတူပါပဲ၊ ျမစ္ကို ျဖတ္ျပီး ျမစ္ေရစီးကို ဟန္႕တားဖို႕ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ နံရံၾကီးတခုပါ၊ အဲဒီနံရံၾကီးနဲ႕ ျမစ္ေရစီးကို တားျပီး အဲဒီျမစ္ေရေတြကို စုေဆာင္းဖို႕ေရေလွာင္ကန္ (Reservoir) ေခၚတဲ့ လူလုပ္ေရကန္ၾကီး (Artificial Lake) တခုကို ဆက္စပ္တည္ေဆာက္ရပါတယ္၊ အဲဒီလို ျမစ္ေရစီးကို ဆည္ (သို႕) ေရကာတာ (Dam) နဲ႕ဟန္႕တား၊ ျမစ္ထဲက ေရေတြကို ေရေလွာင္ကန္ (Reservoir) ထဲမွာ စုေဆာင္းျပီး ေရေလွာင္ကန္နံေဘးမွာ ကပ္လွ်က္တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္လုပ္ေရး တာဘိုင္ (Turbine) ၾကီးမ်ားနဲ႕ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္လုပ္ျပီး သြယ္တန္းထားတဲ့ မဟာဓာတ္အားလိုင္းမ်ားနဲ႕ အလိုရွိတဲ့ေနရာကို ပို႕ေဆာင္ပါတယ္၊ ဒီျမစ္ဆံုဆည္ကရမည့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား အားလုံးနီးပါးကို တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ ယူနန္ျပည္နယ္ကို တင္ပို႕မွာပါ၊ ေရကာတာမွာ ေရတံခါးၾကီးမ်ားရွိပါတယ္၊ တာဘိုင္မ်ားထဲ ေရေတြ ျဖတ္သန္းျပီး လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားထုတ္ျပီးတဲ့အခါ အဲဒီ ေရတံခါးၾကီးမ်ားကတဆင့္ ျမစ္ထဲကို မလိုအပ္ေတာ့တဲ့ေရေတြ ျပန္ထုတ္ေပးမွာပါ၊ 

ဒီေတာ့ ျမစ္အထက္က က်လာတဲ့ ေရကို ေရကာတာၾကီးနဲ႕ ပိတ္ဆို႕ဟန္႕တား၊ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးထဲမွာ လိုအပ္တဲ့ ပမာဏရတဲ့အထိ စုေဆာင္း၊ လိုအပ္တဲ့ပမာဏရေတာ့မွ အဲဒီေရေတြကို လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားထုတ္မည့္ တာဘိုင္ၾကီးေတြကို ျဖတ္သန္း၊ ျပီးေတာ့မွ မလိုအပ္ေတာ့တဲ့ေရေတြကို ေရတံခါးၾကီးမ်ားကတဆင့္ ျမစ္ရဲ့ ေအာက္ပိုင္းဆီကို ျပန္လည္ ထုတ္လႊတ္ေပးမွာပါ၊ ဒါဟာျဖင့္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္မည့္ ဆည္စီမံကိန္းတခုရဲ့ ေယဘူယ်လုပ္ငန္းစဥ္ပါ၊

ဒီေတာ့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား မ်ားမ်ားထုတ္ခ်င္တာနဲ႕အမွ်၊ စုေဆာင္းရမဲ့ ေရပမာဏက ပိုျပီးမ်ား ျပား၊ ေရကာတာၾကီးက ပိုျပီး ျမင့္မား၊ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးရဲ့အက်ယ္အဝန္းကပိုျပီး ၾကီးမားက်ယ္ျပန္႕၊ အဲဒီေရကာတာၾကီး ေဆာက္လုပ္ဖို႕အတြက္ ဆည္ေဆာက္လုပ္မည့္ ေနရာက ဖယ္ရွားေပးရမည့္ လူထုရဲ့ ေပးဆပ္ရမႈက ပိုျပီးမ်ားျပားျပီး ျမစ္ေအာက္ပိုင္းက လူထုရဲ့ ခံစားနာက်င္ရမႈ၊ ဆုံးရွုံးမႈေတြကလဲ ပိုျပီး ၾကီးမားနက္႐ိႈင္းပါလိမ့္မယ္၊ အခု ျမစ္ဆံုဆည္ ကိစၥကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ကီလိုဝတ္ ၃သန္း ၆ သိန္း ကေန ၆ သန္း (3.6 million kw-6 million kw) ႏွစ္စဥ္ ထုတ္လုပ္ဖို႕ ေမွ်ာ္လင့္ထားတာမို႕ ဆည္ၾကီးရဲ့ အလ်ား နဲ႕ အျမင့္က အင္မတန္ ၾကီးမားပါတယ္၊ အလ်ား ေပ ၅၀၀၊ အျမင့္ ေပ ၅၀၀ ဆိုတာ အထပ္ ၅၀ ထပ္ အေဆာက္အအံုတခုေလာက္ ျမင့္ပါတယ္၊ ျပီးေတာ့ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးရဲ့ ဧရိယာ အက်ယ္အဝန္းကလဲ ၂၉၅ ဒႆမ ၈ စတုရန္းမိုင္ ဆိုေတာ့ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ ၂၃၁ ဒႆမ ၂ ရွိတဲ့ မဟာရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္ထက္လဲၾကီး၊ ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ ၂၆၈ ရွိတဲ့ စကၤာပူျမိဳ႕ၾကီးထက္လဲ ၾကီးျပီး၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ ၃၀၁ ရွိတဲ့ နယူးေယာက္ျမိဳ႕ေတာ္ၾကီးေလာက္ကို က်ယ္ဝန္းလွပါတယ္၊ 

ဒီေလာက္ၾကီးမားတဲ့ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးကို ေဆာက္ဖို႕ ျမစ္ဆုံေဒသတဝိုက္က ေက်းရြာေပါင္း ၄၇ရြာ ေရႊ႕ေျပာင္းေပးရမွာျဖစ္ျပီး ကခ်င္လူမ်ိဳး ၂၀၀၀၀ ေက်ာ္ သူတို႕ရဲ့ ဇာတိေျမ၊ သူတို႕ရဲ့ ဘိုးစဥ္ေဘာင္ဆက္က အေမြအႏွစ္ေတြကို ဆုံးရွုံးၾကရမွာပါ၊ ပိုျပီးၾကီးမားတဲ့ ဆုံးရွုံးမႈကေတာ့ ေရေအာက္ေရာက္သြားေတာ့မည့္ အျမဲစိမ္းသစ္ေတာၾကီးေတြ၊ ေတာင္တန္းေတြ ၊လြင္ျပင္ေတြနဲ႕ ကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားအမြန္အျမတ္တန္ဘိုးထားၾကတဲ့ ဖခင္နဂါးၾကီးနဲ႕ သား နဂါးႏွစ္ေကာင္ ေမြးဘြားရာ၊ ေပ်ာ္ျမဴးရာ ျမစ္ဆံုေဒသကို ဆုံးရွုံးရမွာပါ၊ ဒီဆုံးရွုံးမႈေတြကို ဘယ္လို ေလ်ာ္ေၾကးနဲ႕မွ အစားထိုးလို႕မရႏိုင္ပါ၊

ျမစ္ေအာက္ပိုင္းမွ ဆုံးရွုံးမႈမ်ား

ပိုျပီးရွင္းေအာင္ အမွတ္စဥ္ထိုးျပီး ေျပာျပခ်င္ပါတယ္၊

(က) အလ်ား ေပ ၅၀၀၊ အျမင့္ေပ ၅၀၀ ရွိတဲ့ ေရကာတာၾကီးက ေမခနဲ႕ မလိခ ျမစ္ၾကီး ႏွစ္စင္းက စီးဆင္းလာတဲ့ေရေတြကို ပိတ္ဆို႕ဟန္႕တားျပီး နယူးေယာက္ျမိဳ႕ၾကီး ေလာက္ က်ယ္ျပန္႕ျပီး ၆၆ ထပ္ အေဆာက္အအံုတခုေလာက္ျမင့္ (ေပ ၉၅၀) တဲ့ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးထဲမွာ အရင္သိမ္းဆည္းထားလိုက္မွာပါ၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးရဲ့ ပင္မအစဟာ ေမခ နဲ႕ မလိခမဟုတ္ေတာ့ပါ၊ ျမစ္ဆုံဆည္ၾကီး ျဖစ္သြားပါျပီ၊ ျမစ္ဆုံဆည္ၾကီးက ေရလႊတ္ေပးမွသာ ဧရာဝတီ ဆက္လက္စီးဆင္းႏိုင္မွာပါ၊

(ခ) အဲဒီ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးထဲမွာ လိုအပ္တဲ့ ေရပမာဏရဖို႕ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ စုေဆာင္းရမွာပါ၊ အခ်ိဳ႕ ဆည္ၾကီးေတြ မွာ ေရကာတာအျပည့္ ေရစုခ်ိန္ တႏွစ္ကေန တႏွစ္ခြဲ ၾကာပါတယ္၊ ေရေလွာင္ကန္ၾကီး ေရစုေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးထဲ ေရစီးမွာမဟုတ္ပါ၊

(ဂ) ေရေလွာင္ကန္ထဲမွာ ေရျပည့္ျပီးတဲ့ေနာက္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားထုတ္လုပ္ျပီး မလိုေတာ့တဲ့ ေရကို ေရတံခါးၾကီးမ်ားက တဆင့္ ဧရာဝတီျမစ္ထဲ ထုတ္လႊတ္မွာျဖစ္ပါတယ္၊ ဧရာဝတီ ျပန္လည္စီးဆင္းႏိုင္ပါလိမ့္မယ္၊ ဒါေပမည့္ ေရေတြက ညစ္ပါတ္ ျပီး မသန္႕ရွင္းေတာ့ပါ၊

(ဃ) ေရကာတာက ထုတ္လႊတ္တဲ့ ေရက မသန္႕ရွင္းေတာ့လို႕အဲဒီေရ (Polluted Water) ကို ေသာက္သုံးၾကရမည့္ လူေတြ၊ တိရိစာၦန္ ေတြ အတြက္ ေရာဂါဘယေတြ ရေစပါတယ္၊ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးကိုယ္တိုင္က ျခင္လို ငွက္ဖ်ား စတဲ့ ေရာဂါဘယျဖန္႕ေဝတတ္တဲ့ ပိုးမႊားေတြ စုေဝးပြါးမ်ားရာ ေဒသၾကီးျဖစ္လာျပီး ပါတ္ဝန္းက်င္လူထုရဲ့ က်န္းမာေရးကို အၾကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္၊

(င) ေမခ နဲ႕ မလိခ ျမစ္မ်ားက စီးဆင္းလာတဲ့ ေရဟာ ႏုံးမ်ား၊ သဲမ်ားကိုပါသယ္ေဆာင္လာခဲ့ျပီး အဲဒီ ႏုံးေတြ၊ သဲေတြ (Sediment) က ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္း တေလွ်ာက္ ျမစ္ညာပိုင္းမွာ ေျမဩဇာအင္မတန္ေကာင္းတဲ့ ႏုံးတင္ေျမႏုေတြ ဖန္တီးေပးျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းကို အၾကီးအက်ယ္ ေထာက္ပံ့ေနတာတာပါ၊ ဆည္ၾကီး ျပီးသြားရင္ေတာ့ အဲဒီ ႏုံးေတြဟာ ေရေလွာင္ကန္ၾကီးရဲ့ ေအာက္ေျခမွာပဲ အနည္ထိုင္က်န္ရစ္ခဲ့ျပီး ျမစ္ေအာက္ပိုင္းကို ဘယ္လိုမွ ေရာက္မွာမဟုတ္ေတာ့ပါ၊ ႏုံးတင္ေျမႏုပါးရွားသြားမည့္ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚမွာ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြ ထိခိုက္ပါလိမ့္မယ္၊

(စ) ဆည္ၾကီးကပဲ ျမစ္အတြင္း ငါးအပါအဝင္ ေရေနသတၱဝါ မ်ားရဲ့ ျမစ္ဖ်ားကေန ျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားလာမႈကို ပိတ္ဆို႕ဟန္႕တားလိုက္ပါလိမ့္မယ္၊ ငါးမ်ိဳးဆက္တုံးမႈ၊ အေရအတြက္ရွားပါးမႈေတြက ေရလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္သူမ်ားကို အၾကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ပါလိမ့္မယ္၊

(ဆ) ျမစ္ေရပမာဏ နဲ႕ ေရစီးကို ဆည္ၾကီး က ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္ျပီမို႕လို႕ ျမစ္အတြင္း သေဘၤာမ်ား၊ ေမာ္ေတာ္မ်ား၊ ေလွ မ်ားနဲ႕ ခရီးသြားလာမႈဟာ ပိုျပီးခက္ခဲလာပါလိမ့္မယ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ျမိဳ႕ေပါင္း၊ ရြာေပါင္းမ်ားစြာ၊ ဆိပ္ကမ္းေပါင္းမ်ားစြာဟာ ဧရာဝတီ ျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ဝဲ၊ယာ တဘက္တခ်က္မွာ တည္ရွိေနၾကျပီး ခရီးသြားလာေရး နဲ႕ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈ အတြက္ ဒီျမစ္ၾကီးကို ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ လူဦးေရ ၆၀%က အားကိုးေနရတာပါ၊ ေရနည္းသြားတဲ့ ျမစ္ၾကီးအတြင္း၊ ေရတိမ္သြားတဲ့ ျမစ္ၾကီးအတြင္း၊ ေရစီးနည္းျပီး မမွန္တဲ့ ျမစ္ၾကီးအတြင္းမွာ သေဘၤာမ်ား၊ ေမာ္ေတာ္မ်ား၊ ေလွ မ်ား မိုးရာသီကလြဲရင္ က်န္တဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ သြားလာႏိုင္မွာမဟုတ္ေတာ့ပါ၊

(စ်) ေရစီးေႏွးျပီး ေရပမာဏနဲ သြားတဲ့ ျမစ္ၾကီးရဲ့ ကမ္းပါးတဖက္တခ်က္က ျမစ္ေရကိုအမွီျပဳျပီးေပါက္ေနတဲ့ ဒီေရာက္ေတာေတြ ပ်က္စီး ကုန္ပါလိမ့္မယ္၊ ဒီေရာက္ေတာေတြ မရွိေတာ့တဲ့အတြက္ ကမ္းပါးေတြ ျပိဳက်ျပီး ဧရာဝတီ ျမစ္နဲ႕ ျမစ္လက္တက္မ်ားအတြင္းမွာ ေသာင္ထြန္းျပီး အဲဒီ ေျမပမာဏက ေရပမာဏထက္ ပိုမ်ားးလာပါလိမ့္မယ္၊ ေရနည္းသြားတဲ့ ျမစ္ၾကီးနဲ႕ ဒီေရာက္ေတာေတြ ပ်က္သုံးမႈက ဧရာဝတီျမစ္္ဝွမ္းေဒသ ကို ေျခာက္ေသြ႕ဇုံအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းလိုက္ပါလိမ့္မယ္၊

(ည) တခါတရံ မိုးအျပင္းအထန္ နဲ႕ အဆက္မျပတ္ရြာသြန္းတဲ့ အခါ ဆည္ထဲမွာ ေရပမာဏက ဆည္က ထိန္းထားႏိုင္တာထတ္ အဆမတန္ပိုမ်ားလာတတ္ပါတယ္၊ အဲဒီအခါမွာ ေရအင္အားေၾကာင့္ ဆည္ျပိဳက်မွာကို ေရွာင္တဲ့အေနနဲ႕ ဆည္ေရတံခါးေတြကို ဖြင့္ျပီး ေရေတြ ရုတ္တရက္ ထုတ္ပစ္တတ္ၾကပါတယ္၊ အဲဒီ အေရးေပၚေရထုတ္မႈက ဧရာဝတီျမစ္ထဲကို ေတာင္က်ေခ်ာင္းေရေတြ ဒလေဟာ အရွိန္အဟုန္ၾကီးမားစြာ စီးဆင္းလာသလိုမ်ိဳး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္၊ ျမစ္ထဲမွာလဲ ကမ္းျပိဳထားလို႕ ေသာင္ေတြက ကမ္းပါးထက္ပိုျမင့္ေနတဲ့ အခ်ိန္၊ ကမ္းပါးမွာလဲ ဒီေရာက္ေတာေတြ မရွိေတာ့တဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒီ ေရစီးဆင္းမႈက ျမစ္နဲ႕ မလွမ္းမကမ္းက ျမိဳ႕ရြာမ်ားကို ေရလႊမ္းမိုးတဲ့ အထိ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္၊ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္းက ျမိဳ႕ၾကီးမ်ား အားလုံးနီးပါး ဒီရုတ္တရက္ေရလႊမ္းမိုးမႈဒဏ္ကို မၾကာခဏ ခံစားၾကရမွာပါ၊

(ဋ) ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေျခာက္ေသြ႕တဲ့အခ်ိန္၊ေႏြရာသီ (ေဖေဖာ္ဝါရီ လ ကေန ေမ လအတြင္း) ဆည္ထဲမွာလဲ ေရနည္းမွာမို႕ ဆည္က ေရျပန္ထုတ္တာလဲ အလြန္နည္းျပီး ဧရာဝတီျမစ္အတြင္း ေရစီးဆင္းမႈ မရွိသေလာက္ျဖစ္ေတာ့မွာပါ၊ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဧရာဝတီျမစ္ စီးဝင္ရမည့္ ဘဂၤလားပင္လယ္ (Andaman Sea) က ေရေတြက ဧရာဝတီျမစ္ဘက္ကို ျပန္လည္စီးဝင္ျပီး ဧရာဝတီျမစ္ဝကြၽန္းေပၚတခုလုံး ဆားငံေရေတြ လႊမ္းသြားပါလိမ့္မယ္၊ ေႏြကုန္လို႕ မိုးရာသီ စပါးစိုက္ပ်ိဳးရမည့္အခ်ိန္မွာ ဆားငံေရလႊမ္းျပီး ပ်က္ဆီးေနတဲ့ လယ္ေျမေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံ လယ္သမားထုၾကီးရဲ့ အက်ိဳးစီးပြါးကို အၾကီးအက်ယ္ထိခိုက္မွာ ျဖစ္သလို ျမန္မာတႏိုင္ငံလုံး ဆန္စပါးရွားပါးမႈ၊ စားနပ္ရိကၡာမလံုေလာက္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚပါလိမ့္မယ္၊

အထက္မွာ တင္ျပထားတာေတြနဲ႕ သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္ဆီးမႈ၊ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈ၊ ရွားပါး သစ္ပင္မ်ား၊ ပန္းမ်ား၊ေရေနသတၱဝါမ်ား၊ ငွက္မ်ိဳးစုမ်ား မ်ိဳးတုန္းေပ်ာက္ကြယ္မႈ၊ ေတြေပါင္းစပ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ တရုတ္အစိုးရရဲ့ ဧရာဝတီျမစ္ဖ်ားမွာ ျမစ္ဆံုဆည္ တည္ေဆာက္ျခင္းဟာ ျမန္မာျပည္သူ သန္းေပါင္းမ်ားစြာ ကို စီးပြါးေရး၊ လူမႈေရး၊ က်န္းမာေရး၊ အသက္ရွင္သန္ေရး၊ စားနပ္ရိကၡာဖူလံုေရး၊ ႏိုင္ငံေရး အဘက္ဘက္က အတိုင္းအဆမရွိပ်က္စီးေစမွာပါ၊ သူတို႕ရဲ့ ႏိုင္ငံမွာ ျမစ္ဝါျမစ္ ၾကီး ေသဆုံးသြားတဲ့ သာဓက အထင္အရွားရွိရက္နဲ႕ က်ေနာ္တို႕ႏိုင္ငံက မိခင္ျမစ္ၾကီးကို သတ္ဖို႕ၾကိဳးစားေနတာဟာ တရုတ္အစိုးရက ျမန္မာျပည္သူမ်ားကို တိုက္႐ိုက္ဖိႏွိပ္ေစာ္ကားေနတာလို႕ က်ေနာ္ ယူဆပါတယ္၊ တရုတ္အစိုးရ နဲ႕ပူးေပါင္းျပီး ျမန္မာ ျပည္သူမ်ားကို လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ ခဲ့တဲ့၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ မိခင္ျမစ္ၾကီးကို တရုတ္အစိုးရထံ ေရာင္းစားခဲ့တဲ့ ျမန္မာ နအဖ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကိုလဲ အလြန္အံ့ဩမိပါတယ္၊ တကယ္ေတာ့ သူတို႕ေတြ လဲ မ်ိဳး႐ိုးစဥ္ဆက္ ဧရာဝတီ နဲ႕ ၾကီးျပင္းျပီး ဧရာဝတီရဲ့ ေစာင့္ေရွာက္မႈကို ခံယူခဲ့ၾကရသူေတြပါ၊ ဧရာဝတီ ဟာက်ေနာ္တို႕ အားလုံးရဲ့ အေမ ျဖစ္သလို႕ သူတို႕ရဲ့ အေမလဲ ျဖစ္ပါတယ္၊ ဧရာဝတီ ရဲ့ေက်းဇူးေတြ သူတို႕အေပၚမွာလဲ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္၊

ဧရာဝတီကို ကယ္တင္ပါ

အခုေတာ့ ဧရာဝတီကို ကယ္တင္ေရးတာဝန္ဟာ လက္ရွိ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႕ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒မ်ား၊ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႕ ၂၀၁၅ မွာ သမၼတျဖစ္ခ်င္သူမ်ားရဲ့ ပုခုန္းေပၚမွာ လုံးလုံးလ်ားလ်ားၾကီး က်ေရာက္ေနပါျပီ၊

သမၼတဦးသိန္းစိန္အေနနဲ႕ က်န္ရွိေနေသးတဲ့ လေပါင္း ၃၀ သက္တမ္းအတြင္းမွာ ျမစ္ဆံုဆည္တည္ေဆာက္ေရးစီမံကိန္းၾကီးကို အျပီးတိုင္ ဖ်က္သိမ္းဖို႕ ၾကိဳးစားဖို႕ က်ေနာ္ေတာင္းဆိုပါတယ္၊ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒကြၽမ္းက်င္သူမ်ားရဲ့ အကူအညီနဲ႕ နအဖနဲ႕ တရုတ္အစိုးရ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့တဲ့ စာခ်ဳပ္ကို ျပန္လည္ေလ့လာရင္း တရုတ္ကုမၸဏီရဲ့ မွားယြင္းမႈ၊ တာဝန္ပ်က္ကြက္မႈ၊ ကန္ထ႐ိုက္စာခ်ဳပ္ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ၊ တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ိဳးနဲ႕ အျပစ္မညီမွ်မႈေတြ၊ မေသခ်ာတဲ့ ကတိကဝတ္ေတြကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ျပီး တရုတ္အစိုးရနဲ႕ ညွိႏိႈင္းေဆြးေႏြးျပီး စာခ်ဳပ္ကို ဖ်က္သိမ္းသင့္ပါတယ္၊ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကလည္း ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို ၾကယ္ပြင့္ျပေမးခြန္းမ်ားေမးလို႕၊ အေရးေပၚအဆိုမ်ားတင္သြင္းလို႕ ျမစ္ဆံုဆည္အေရး ဘာေတြလုပ္ေနသလဲဆိုတာကို ေစာင့္ၾကပ္ေလ့လာ၊ တြန္းအားေပးသင့္ပါတယ္၊ လိုအပ္ရင္ ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ ဥပေဒ အဆိုျပဳ ျပ႒န္းသင့္ပါတယ္၊ တကယ္လို႕ သမၼတဦးသိန္းစိန္က သူ႕ရဲ့ က်န္တဲ့ သက္တမ္းအတြင္းမွာ ျမစ္ဆုံဆည္အေရး ျပတ္ျပတ္သားသားေဆာင္ရြက္ဖို႕ ပ်က္ကြက္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ရဲ့ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ သမၼတေလာင္းမ်ားက ဧရာဝတီျမစ္ၾကီးကို ကယ္တင္ဖို႕ တာဝန္ယူမည့္အေၾကာင္း ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္ခင္ ကတိေပးေစခ်င္ပါတယ္၊

ေလးစားစြာ၊
 

ေအာင္ဒင္
ဩဂုတ္လ ၁၈၊ ၂၀၁၃