Burma's Parliament Watch Part 39

(ျပည္သူ႕ေခတ္ဂ်ာနယ္၊ အတြဲ ၄၊ အမွတ္ ၁၆၇၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁၇ ရက္၊ ၂၀၁၃၊ စာမ်က္ႏွာ ၁၈၊ ၃၂)

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ကို အနီးၾကည့္ အေ၀းၾကည့္

ေအာင္ဒင္

အပိုင္း (၃၉) လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ျပည္သူမ်ား၏ သိပိုင္ခြင့္ (Right to Know) (က)

ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြမွာ ျပည္သူလူထုဟာ အာဏာရွင္ေခတ္ကလို အေမွာင္ထုထဲမွာ အေၾကာက္တရားနဲ႕ အမိန္႕နာခံေနရတာမ်ိဳး မရွိသင့္ေတာ့ပါ၊ ျပည္သူလူထုဟာ အေျခခံလူ႕အခြင့္အေရးေတြကို ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိသလို လႊတ္ေတာ္ကလည္း ျပည္သူလူထုရဲ့ အေျခခံလူ႕အခြင့္အေရးေတြကို အကာအကြယ္ေပးတဲ့ ဥပေဒေတြ ေရးဆြဲ ျပ႒န္းရပါတယ္၊ ျပည္သူလူထုဟာ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားခြင့္၊စည္းရုံးခြင့္၊ ေျပာဆိုေဆြးေႏြးခြင့္၊ ဖြဲ႕စည္းခြင့္၊ ကိုးကြယ္ခြင့္၊ စီတန္းလွည့္လည္ခြင့္၊ သြားလာေနထိုင္ခြင့္ေတြ ရွိရမွာျဖစ္သလို တိုင္းျပည္တစ္ခုလုံးနဲ႕သက္ဆိုင္တဲ့ ကိစၥေတြကို သိပိုင္ခြင့္လည္း ရွိရမွာျဖစ္ပါတယ္၊ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ အစိုးရ အဖြဲ႕ဝင္မ်ား၊ တရားသူၾကီးမ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားရဲ့ ေနာက္ေၾကာင္းသမိုင္းနဲ႕ ပိုင္ဆိုင္မႈေတြ၊ အစိုးရက ျပည္ပႏိုင္ငံမ်ား၊ ျပည္ပကုမၸဏီမ်ားနဲ႕ ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ စာခ်ဳပ္ေတြ၊ တိုင္းျပည္ဘဏၰာကို ခြဲေဝသုံးစြဲပံုေတြ၊ ႏိုင္ငံေတာ္မွ ရရန္၊ ေပးရန္တာဝန္ရွိေငြ၊ စသျဖင့္ အာဏာရွင္ေခတ္က လူထုမသိေအာင္ တားျမစ္ပိတ္ပင္ထားတဲ့ တိုင္းျပည္အေရးကိစၥေတြကို ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုက ျပည္သူေတြ သိခြင့္ရွိရပါမယ္၊ အဲဒီလို ျပည္သူလူထု သိသင့္တာကို သိခြင့္ေပးရမည့္ ဥပေဒမ်ိဳးကို ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္က ျပ႒န္းသင့္ပါတယ္၊ ဒီေဆာင္းပါးမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ျပ႒န္းက်င့္သုံးေနတဲ့ "သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ" (Freedom of Information Act/ FOIA) ကို တင္ျပခ်င္ပါတယ္၊ အစိုးရရဲ့ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ (Transparency) ကို သက္ေသျပတဲ့၊ ျပည္သူလူထုရဲ့ သိပိုင္ခြင့္ (Right to Know) ကို အာမခံခ်က္ေပးတဲ့ ဥပေဒပါ၊

"သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ"

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ "သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ" (FOIA) ကို ၁၉၆၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ ၁၃ ရက္ေန႕မွာ အထက္လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳ၊ ၁၉၆၆ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၂၀ ရက္ေန႕မွာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳျပီး သမၼတၾကီး လင္ဒန္ဂြၽန္ဆင္က ၁၉၆၆ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၄ ရက္ေန႕မွာ လက္မွတ္ေရးထိုးအတည္ျပဳပါတယ္၊ အဲဒီေနာက္ တစ္ႏွစ္အၾကာ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၄ ရက္ေန႕ကစျပီး ဒီဥပေဒ စတင္အသက္ဝင္ပါေတာ့တယ္၊ ဒီဥပေဒရဲ့ အဓိကဖြင့္ဆို ျပ႒န္းခ်က္ကေတာ့ "ႏိုင္ငံသားတိုင္းမွာ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရရဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ၊ မွတ္တမ္းေတြကို ေလ့လာခြင့္ရွိျပီး အဲဒီလို ေလ့လာခြင့္ေပးဖို႕ အစိုးရထံ တိုက္႐ိုက္ေတာင္းဆိုႏိုင္တယ္၊ တကယ္လို႕ အစိုးရက ျငင္းဆန္ရင္ ျပည္ေထာင္စုတရားရုံးကို ေလွ်ာက္ထားျပီး ျပည္ေထာင္စုတရားရုံးမွ အစိုးရကို ေတာင္းဆိုတဲ့မွတ္တမ္းေတြကို ေလ့လာခြင့္ေပးဖို႕ အမိန္႕ထုတ္ျပန္ေစႏိုင္တယ္" လို႕ ျဖစ္ပါတယ္၊ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရရဲ့ ဝန္ၾကီး႒ာနမ်ားအားလုံးဟာ ျပည္သူလူထုသိခ်င္တဲ့ မွတ္တမ္းမ်ားကို ဥပေဒမွာ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ခြၽင္းခ်က္ ကိုးမ်ိဳးနဲ႕ အထူးဥပေဒ သုံးခုနဲ႕ ကန္႕သတ္ထားတဲ့ အစိုးရလွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္မ်ားကလြဲရင္ မွတ္တမ္းအားလုံးကို ျဖစ္ေစ၊ မွတ္တမ္းမ်ားရဲ့ တစိတ္တပိုင္းကိုျဖစ္ေစ အခ်ိန္မီထုတ္ျပန္ေပးရမယ္လို႕လည္း ျပ႒န္းထားပါတယ္၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္၊ အစိုးရနဲ႕ ဗဟိုတရားရုံးခ်ဳပ္တို႕အားလုံးက ဒီဥပေဒကို ဒီမိုကေရစီစနစ္ရဲ့ အေရးအၾကီးဆုံးေသာ အစိတ္အပိုင္း (Vital Part of Democracy) အျဖစ္ ေလးစားလိုက္နာၾကပါတယ္၊

ဒီဥပေဒျပ႒န္းဖို႕ ၾကိဳးစားရာမွာလည္း အေခ်အတင္ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္မႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္၊ အစိုးရရဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြအားလုံးကို အမ်ားျပည္သူသိခြင့္ရွိရမယ္လို႕ ယံုၾကည္ၾကသူေတြနဲ႕ ပုဂိၢဳလ္ေရးအက်ိဳးစီးပြါးကို ကာကြယ္ဖို႕နဲ႕ တိုင္းျပည္အတြက္အတိမ္းအေစာင္းမခံႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးကို ကာကြယ္ဖို႕ အစိုးရရဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္အခ်ိဳ႕ဟာ အမ်ားျပည္သူသိခြင့္မရွိပဲ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္အျဖစ္နဲ႕ ထိန္းသိမ္းရမယ္လို႕ ယံုၾကည္ၾကသူေတြပါ၊ ဒီျငင္းခံုေဆြးေႏြးမႈကေန ထြက္ေပၚလာတဲ့ အေျဖကေတာ့ "သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ဆိုင္ရာ ဥပေဒ" နဲ႕ အဲဒီ ဥပေဒမွာပါဝင္တဲ့ “ခြၽင္းခ်က္ ကိုးမ်ိဳး”ပါ၊  အစိုးရရဲ့ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္အျဖစ္ထိန္းသိမ္းထားဖို႕ ခြင့္ျပဳတဲ့ မွတ္တမ္း ကိုးမ်ိဳးက ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါတယ္၊

(၁) ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားေရးရာမူဝါဒမ်ား၏ အက်ိဳးအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္အျဖစ္ ထိန္းသိမ္းရန္လိုအပ္သည္ဟု သမၼတ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရာအမိန္႕မ်ား (Presidential Executive Order) ျဖင့္ညြန္ၾကားထားေသာ မွတ္တမ္းမ်ား၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ၏ ညႊန္ၾကားခ်က္ျဖင့္ ထိပ္တန္းလွ်ိဳ႕ဝွက္ဟု သတ္မွတ္ေသာ မွတ္တမ္းမ်ား၊

(၂) အစိုးရ႒ာနအတြင္း ဝန္ထမ္းေရးရာႏွင့္ ဌာနမ်ား၏ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားႏွင့္သာ သက္ဆိုင္ေသာ မွတ္တမ္းမ်ား၊

(၃) အျခားေသာ ျပည္ေထာင္စုအထူးဥပေဒမ်ားျဖင့္ ျပည္သူလူထုအားခ်ျပရန္မသင့္ဟု အကာအကြယ္ေပးထားေသာ မွတ္တမ္းမ်ား၊

(၄) အစိုးရ၏ စီးပြါးေရးဆိုင္ရာ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္မ်ား (Trade Secrets) ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရး သို႕မဟုတ္ ေငြေရးေၾကးေရးဆိုင္ရာ လွ်ိဳ႕ဝွက္မွတ္တမ္းမ်ား (Confidential Commercial or Financial Information)၊

(၅) တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ား (Legal Privileges) ျဖင့္အကာအကြယ္ေပးထားသည့္ အစိုးရ၏ ႒ာနတစ္ခု အတြင္း သို႕မဟုတ္ ႒ာနမ်ားအၾကား ဆက္သြယ္မႈမ်ား၊

(၆) အျခားေသာ ပုဂိၢဳလ္တစ္ေယာက္၏ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာလြတ္လပ္ခြင့္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည့္ သတင္းမွတ္တမ္းမ်ား၊

(၇) တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးႏွင့္ ပါတ္သက္ျပီး ေအာက္ပါထိခိုက္မႈမ်ားကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ မွတ္တမ္းမ်ား၊

က၊ အစိုးရ၏ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို အေႏွာက္အယွက္အဟန္႕အတားျဖစ္ေစႏိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္ႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းရွိလ်င္

ခ၊ ပုဂိၢဳလ္တစ္ေယာက္၏ မွ်တစြာ တရားစီရင္ခံပိုင္ခြင့္ ႏွင့္ ဘက္မလိုက္ေသာ တရားစီရင္ေရးကို ဆုံးရွုံးေစႏိုင္သည္ဟု ယူဆရန္အေၾကာင္းခိုင္မာလ်င္

ဂ၊ ပုဂိၢဳလ္တစ္ေယာက္၏ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာလြတ္လပ္ခြင့္ကို မလိုလားအပ္ပဲ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္သည္ဟု ယံုၾကည္ရန္အေၾကာင္းရွိလ်င္

ဃ၊ အစိုးရ၏ လွ်ိဳ႕ဝွက္သတင္းအရင္းအျမစ္မ်ားေပါက္ၾကားႏိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္ရန္အေၾကာင္းရွိလ်င္

င၊ အစိုးရ၏ ေဆာင္ရြက္ေနဆဲ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဆိုင္ရာ နည္းလမ္း၊ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ားႏွင့္ တရားစြဲဆိုရန္ျပင္ဆင္မႈမ်ား ေပါက္ၾကားေစႏိုင္လ်င္၊

စ၊ ပုဂိၢဳလ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ အသက္အနၲရာယ္ႏွင့္ ဘဝကို ထိခိုက္နစ္နာေစႏိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္ရန္အေၾကာင္းရွိလ်င္

(၈) အစိုးရ၏ ေငြေရးေၾကးေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ စီမံခန္႕ခြဲမႈဆိုင္ရာ မွတ္တမ္းမ်ား၊

(၉) ေရတြင္းေရကန္မ်ားႏွင့္ ေရအရင္းအျမစ္မ်ား၏ ေျမျပင္ေပၚတြင္တည္ရွိမႈဆိုင္ရာ မွတ္တမ္းမ်ား၊

ဒီဥပေဒက ျပည္ေထာင္စုအဆင့္မွာ ျပ႒န္းထားတာျဖစ္လို႕ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရနဲ႕ပဲ သက္ဆိုင္ပါတယ္၊ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ားကလည္း သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားနဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ ျပည္နယ္အလိုက္ "သတင္းအခ်က္အလက္လြတ္လပ္ခြင့္ ဥပေဒ" မ်ား ျပ႒န္းအတည္ျပဳၾကပါတယ္၊ ဒီဥပေဒေတြမွာ ျပည္နယ္တစ္ခုခ်င္းရဲ့ အေျခအေနအလိုက္ ကြဲျပားမႈအနည္းငယ္ရွိၾကေပမည့္ အႏွစ္သာရကေတာ့အတူတူပါ၊ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရနဲ႕ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားဟာ ျပည္သူလူထုအေပၚ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိရပါမယ္၊ ျပည္သူလူထုကို အစိုးရရဲ့ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို အတတ္ႏိုင္ဆုံးအသိေပးရပါမယ္၊

ဘယ္လို သိခြင့္ေတာင္းသလဲ၊ ဘယ္သူက တာဝန္ခံေျဖရွင္းသလဲ

ဒီဥပေဒအရ ျပည္သူလူထုရဲ့ သိခြင့္ေတာင္းခံမႈကို ျပန္လည္ေျဖရွင္းေပးဖို႕ အဓိက တာဝန္ရွိသူက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသမၼတကိုယ္တိုင္ျဖစ္ပါတယ္၊ အေမရိကန္သမၼတက သူ႕ကိုယ္စား တာဝန္ယူဖို႕ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ကို တာဝန္လႊဲအပ္ျပီး တရားေရးဝန္ၾကီး႒ာနလက္ေအာက္မွာ "သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားဆိုင္ရာမူဝါဒေရးရာ ႒ာန" (Office of Information Policy/OIP) ကို ဖြဲ႕စည္းျပီး အစိုးရရဲ့ ဝန္ၾကီး႒ာနမ်ားအားလုံးဟာ "သတင္းအခ်က္အလက္လြတ္လပ္ခြင့္ဆိုင္ရာဥပေဒ" အရ ျပည္သူလူထုက ေတာင္းခံလာတဲ့ သတင္းမွတ္တမ္းေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္၊ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ထုတ္ျပန္ေပးေစဖို႕ ၾကီးၾကပ္စီမံပါတယ္၊ လက္ရွိသမၼတ အိုဘားမားက သူ႕ရဲ့အစိုးရကို အပြင့္လင္းဆုံးအစိုးရျဖစ္ေစရမယ္လို႕ ကတိကဝတ္ျပဳထားသူပါ၊ ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္အစိုးရ႒ာနမ်ားအားလုံးကို ဒီ "သတင္းအခ်က္အလက္လြတ္လပ္ခြင့္ ဥပေဒ" ရဲ့ အႏွစ္သာရနဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကို အျမင့္မားဆုံး ထိန္းသိမ္းၾကျပီး ျပည္သူလူထုရဲ့ စံုစမ္းေမးျမန္းမႈေတြကို အထိေရာက္ဆုံးျပန္ၾကားဖို႕ ညႊန္ၾကားထားပါတယ္၊

ဒီေတာ့ အေမရိကန္ျပည္သူတစ္ေယာက္က သူသိခ်င္တဲ့ အစိုးရရဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ဘယ္လို ေတာင္းခံမလဲ၊ ပထမဆုံးေတာ့ သူလိုခ်င္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြဟာ ဘယ္ဝန္ၾကီး႒ာနမွာ ရွိမလဲ၊ ဘယ္႒ာနနဲ႕ သက္ဆိုင္မလဲ၊ ဆိုတာ အေသအခ်ာသိဖို႕လိုပါတယ္၊ ဒုတိယအေနနဲ႕ ကိုယ္သိခ်င္တဲ့ သတင္းမွတ္တမ္းေတြဟာ ဘယ္လိုေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာရွိႏိုင္မလဲ၊ ဘယ္လို ဖြင့္ဆိုရွင္းျပမလဲ၊ ဘယ္လိုအေၾကာင္းအရာလဲ၊ စတာေတြကိုလဲ အေသအခ်ာသိဖို႕လိုအပ္ပါတယ္၊ ျပီးေတာ့မွ သက္ဆိုင္ရာ႒ာနရဲ့ ဝက္ဆိုက္ကို သြားၾကည့္ျပီး "သတင္းအခ်က္အလက္လြတ္လပ္ခြင့္ဥပေဒ" အရ သိခြင့္ေတာင္းခံတာကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းတဲ့ တာဝန္ခံ႒ာနရဲ့ ဆက္သြယ္ရမည့္ စာတိုက္လိပ္စာ၊ အီးေမးလိပ္စာ၊ တယ္လီဖုန္းနံပါတ္၊ ဖက္စ္နံပါတ္ စတာေတြကို ရွာေဖြရပါမယ္၊ တခါ ကိုယ္သိခ်င္တဲ့ မွတ္တမ္းကို ဘယ္လိုပံုစံနဲ႕ ရယူခ်င္တာလည္း၊ အီးေမးနဲ႕လား၊ စာတိုက္ကပို႕ေပးေစခ်င္သလား၊ စသျဖင့္ေပါ့၊ အဲဒါေတြ ျပင္ဆင္ျပီးေတာ့မွ သက္ဆိုင္ရာ ႒ာနကိုသက္ဆိုင္ရာလိပ္စာအတိုင္း သိခ်င္တဲ့ မွတ္တမ္းေတြကို သိခြင့္ေတာင္းတဲ့ စာတစ္ေစာင္ေပးပို႕႐ံုပါပဲ၊ အဲဒီစာမွာ တစ္ဘက္က ျပန္လည္ဆက္သြယ္ရမည့္ မိမိရဲ့ လိပ္စာအျပည့္အစံုလည္းပါဝင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္၊

မ်ားေသာအားျဖင့္ သတင္းအခ်က္အလက္ေတာင္းခံသူက အမွန္တကယ္သက္ဆိုင္တဲ့ ႒ာနကို ရွင္းလင္းတဲ့ ေဖာ္ျပခ်က္နဲ႕ ေတာင္းခံတာျဖစ္လ်င္ သက္ဆိုင္ရာ႒ာနက တစ္လအတြင္း တုန္႕ျပန္ရပါတယ္၊ 

တစ္ခါတစ္ရံမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတာင္းခံမႈေတြက မ်ားလြန္းလို႕ တစ္လနဲ႕ မလံုေလာက္ဘူးဆိုရင္၊ ဒါမွမဟုတ္ သတင္းေတာင္းခံခ်က္အခ်ိဳ႕ဟာ ခြၽင္းခ်က္မ်ားနဲ႕ အက်ဳံးဝင္၊မဝင္ စစ္ေဆးေနရတာေၾကာင့္ အခ်ိန္တစ္လနဲ႕ မလံုေလာက္ရင္၊ သက္ဆိုင္ရာ႒ာနက သတင္းေတာင္းခံသူကို ဆက္သြယ္ျပီး အက်ိဳးအေၾကာင္းရွင္းျပလို႕ ေနာက္ထပ္ရက္တိုးေပးဖို႕ ေတာင္းပန္ပါလိမ့္မယ္၊ တကယ္လို႕ သတင္းမွတ္တမ္းေတာင္းခံသူက မသက္ဆိုင္တဲ့ ႒ာနကို ဆက္သြယ္မိတာဆိုရင္ေတာ့ ပိုျပီးၾကာပါလိမ့္မယ္၊

တကယ္လို႕ ႒ာနတစ္ခုခုဟာ "FOIA" အရ ျပည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္က၊ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုခုက သတင္းအခ်က္အလက္ေတာင္းခံတာကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိနဲ႕ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႕ၾကာေစမယ္၊ တုန္႕ျပန္ဖို႕ ပ်က္ကြက္မယ္၊ သို႕မဟုတ္ အေၾကာင္းျပခ်က္မခိုင္လံုပဲ ျငင္းပယ္မယ္ ဆိုရင္ အဲဒီ႒ာနက သက္ဆိုင္ရာ တာဝန္ခံပုဂိၢဳလ္မွာ အျပစ္ရွိတယ္၊ အေရးယူရမယ္လို႕လည္း ဥပေဒမွာ ျပ႒န္းထားပါေသးတယ္၊ တကယ္လို႕ သတင္းအခ်က္အလက္ေတာင္းခံသူက သက္ဆိုင္ရာ႒ာနဟာ လံုေလာက္တဲ့အခ်ိန္အတြင္းမွာ သတင္းထုတ္ျပန္မေပးပဲ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ သတင္းကိုထုတ္ျပန္ေပးဖို႕ ပ်က္ကြက္ေနတယ္လို႕ ယံုၾကည္ရန္အေၾကာင္းရွိလ်င္ ျပည္ေထာင္စုတရားရုံးတစ္ခုကို ဦးတိုက္ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ပါတယ္၊ အဲဒီအခါ တရားရုံးက ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ကို အထူးစံုစမ္းသူ (Special Counsel) တစ္ေယာက္ခန္႕အပ္ျပီး သက္ဆိုင္ရာဝန္ထမ္းမွာ အျပစ္ရွိမရွိ၊ အေရးယူရန္လို၊ မလို စံုစမ္းစစ္ေဆးေစပါတယ္၊ သက္ဆိုင္ရာဝန္ထမ္းဟာ အမွန္တကယ္ပဲ ေတာင္းဆိုတဲ့ သတင္းမွတ္တမ္းကို ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ထိန္ခ်န္တာ၊ ေႏွာင့္ေႏွးတာ၊ ျငင္းပယ္တာမွန္ေၾကာင္းေတြ႕ရွိရလ်င္ အထူးစံုစမ္းသူရဲ့ အၾကံေပးခ်က္အတိုင္း သက္ဆိုင္ရာဝန္ထမ္းကို ႒ာနဆိုင္ရာစည္းကမ္းမ်ားအရ အေရးယူပါတယ္၊ ေတာင္းဆိုထားတဲ့ မွတ္တမ္းမ်ားကိုလည္း အျမန္ဆုံး ထုတ္ျပန္ေပးရပါတယ္၊

သမၼတ အိုဘားမားက ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကစျပီး သမၼတတာဝန္ထမ္းေဆာင္တာပါ၊ သူ႕လက္ထက္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ ျပည္သူလူထုရဲ့ FOIA ကို အသုံးျပဳျပီး သတင္းအခ်က္အလက္ေတာင္းခံမႈမ်ားဟာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွာ ၆၀၅,၄၉၁၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ ၅၅၇,၈၂၅၊ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာ ၅၉၇,၄၁၅၊ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ၆၄၄,၁၆၅၊ နဲ႕ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ၆၅၁,၂၅၄ ရွိခဲ့ပါတယ္၊ ဒါကိုၾကည့္ျခင္းျဖင့္ အေမရိကန္ျပည္သူမ်ားဟာ "FOIA" ဥပေဒကို ထိထိေရာက္ေရာက္အသုံးခ်ၾကတယ္ဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္၊ အစိုးရဘက္က တုန္႕ျပန္မႈကို ၾကည့္ရင္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတာင္းခံမႈေပါင္း ၆၅၁,၂၅၄ ရွိတဲ့အထဲက မွတ္တမ္းေပါင္း ၂၃၄,၀၄၉ ခု ကို အျပည့္အဝထုတ္ျပန္ေပးခဲ့ျပီး ၂၀၀,၂၀၉ ခုကို တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းထုတ္ျပန္ေပးခဲ့ပါတယ္၊ မွတ္တမ္း ၃၀,၇၂၇ခုကိုေတာ့ ခြၽင္းခ်က္မ်ားအျဖစ္နဲ႕ ထုတ္ျပန္ေပးဖို႕ ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္၊ မတုန္႕ျပန္ႏိုင္ေသးတာေတြလည္း ရွိပါတယ္၊ ဒါကိုၾကည့္ရင္လည္း အေမရိကန္အစိုးရဟာလည္း "FOIA" ကို အျပည့္အဝလိုက္နာျပီး ျပည္သူလူထုကို သိခြင့္ေပးႏိုင္သမွ်ေပးေနတယ္ဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္၊ ျပည္သူလူထုကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ အစိုးရမွန္သမွ်ဟာ ျပည္သူလူထုရဲ့ အစစ္အေဆးကို ခံႏိုင္ရဲရပါမယ္၊

ဆက္ပါဦးမယ္၊

ေလးစားစြာ၊

ေအာင္ဒင္
ေအာက္တိုဘာ ၈၊ ၂၀၁၃