ေမာင္စြမ္းရည္ – ကဗ်ာဆရာေအာင္ဒင္သုိ႔ အလြမ္းစာ (မိုးမခ မီဒီယာ)

(Illustration – Maung Swan Yi)

 

ေမာင္စြမ္းရည္ – ကဗ်ာဆရာေအာင္ဒင္သုိ႔ အလြမ္းစာ

July 7, 2014
http://moemaka.com/archives/38568

ကုိေအာင္ဒင္တေယာက္ ေပ်ာက္ေနတာၾကာၿပီ။ မေတြ႕ရတာၾကာၿပီလုိ႔ ဆုိခ်င္တာပါ။ ဒါေပမဲ့ ကုိေအာင္ဒင္ကုိ မျပတ္သတိရေနမိတယ္။ “ ဒီအဖုိးႀကီးညာတာ” လုိ႔ ကုိေအာင္ဒင္ ခ်က္ျခင္း ေတြးလုိက္မလားမသိ။ ဒီလုိေလ- ဝါရွင္တန္မွာ ကိုေအာင္ဒင္တုိ႔ဆီသြားေတာ့ ကုိေအာင္ဒင္ဟာ ေမာင္စြမ္းရည္ကုိ နာရီတလုံးေပးခဲ့တာေကာ။ ေပးသူကေမ့သြားႏုိင္ေပမဲ့ လက္ခံသူက- လက္မွာပတ္ထားတာဆုိေတာ့ ေမဖို႔မလြယ္ဘူးေပါ့။ (ေခတ္သစ္ဥပေဒသက အခုေတာင္ထုတ္ခ်င္ေသး- “ေမ့ရခက္ေအာင္ လက္ေဆာင္ေပးခ်င္ရင္ တာရွည္မေတြးနဲ႔ နာရီေပး” လုိ႔)။

ဝါရွင္တန္ကုိသြားေတာ့ ကုိယ့္ကုိလာႀကိဳတာက ကုိေအာင္ဒင္ေလ။ ကုိေအာင္ဒင္က ကုိယ့္ဆီက လက္ဆဲြအိတ္ႀကီးကုိ ဆီးယူ။ ပခုံးေပၚထမ္း၊ ေရွကကလမ္းျပသြားခဲ့တယ္၊  မုိးသီးဇြန္၊ ေအာင္ဒင္၊ ေအာင္သူၿငိမ္း-တဲ့။ သူပုန္ေက်ာင္းသား သုံးဦးအတူေနၾကတယ္ေလ။ ပုသိိမ္သားေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ ေအာင္ေစာဦးနဲ႔လဲ ဆုံရတယ္။ ဂ်ပန္ကလာတဲ့ ရဲထြတ္၊ ဆန္ဖရန္စစၥကုိကလာတဲ့ ေက်ာ္ေအာင္လြင္-ကုိေအာင္ဒင္တုိ႔ဆီမွာပဲ ဆုံခဲ့ၾကရတာ။ ႏုိင္ငံေရးကိစၥေတြက ထိပ္ေရာက္ေနေတာ့ စာေၾကာင္း ကဗ်ာေၾကာင္းေတြ မေျပာခဲ့ရဘူး၊ ကုိေအာင္ဒင္ ကဗ်ာကုိခုေလာက္ထိ ဝါသနာထုံမွန္းလဲမသိခဲ့ရ။

ေနာက္-၄-၅ႏွစ္လား ၾကာလာေတာ့ ေမာင္စြမ္းရည္ရွိရာ နယူးေယာက္ကုိ ကုိေအာင္ဒင္ ေရာက္ခ်လာတယ္။ ေသာၾကာသားဆုိေပမဲ့ ထုံးစံအတုိင္း စကားကုိ ဖြယ္ဖြယ္ရာရာ၊ ရယ္လားေမာလား- မေျပာဘူး၊
“ကဗ်ာစာအုပ္ထုတ္ခ်င္တယ္- အမွာစာေရးေပးပါ” တဲ့။ က်ေနာ္တုိ႔တေတြ- (တင္မုိးတုိ႔ ေမာင္စြမ္းရည္တုိ႔) ဆုိတာက ဘာေတာင္းေတာင္း၊ ဘယ္လုိလူကေတာင္းေတာင္း၊ ဘယ္လုိအခ်ိန္ေတာင္းေတာင္း လြယ္လြယ္နဲ႔ ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ စာအုပ္လုိဟာမ်ိဳးေပးဖုိ႔ လက္ခက္ေကာင္းခက္ေပမဲ့ ကုိယ့္လက္နဲ႔ေရးေပးရတဲ့စာရြက္ကုိေတာ့ ဘယ္ႏွစ္ရြက္ေပးရေပးရေပါ့။ “ ေရးေပးမယ္” လုိ႔ပဲ ခ်က္ျခင္းေျဖလုိက္တယ္။ ဒါေပမဲ့….

ဒါေပမဲ့- အဲဒီအခုိက္မွာ ကဗ်ာဝါသနာအုိးတဦးကစာအုပ္တအုပ္ ထားတယ္။ သူကကဗ်ာေတြကုိ စပ္နည္းစပ္ထုံးနဲ႔ အေတာ္အတန္ညီေအာင္ ေရးႏုိင္တယ္။ ဥာဏ္ေကာင္းတယ္။ လက္သြက္တယ္။ ကဗ်ာဥာဏ္၊ ကဗ်ာစိတ္ကူးကေတာ့ အထူးႀကီးမဟုတ္လွေပမဲ့- အားေပးတဲ့အေနနဲ႔ “အမွာစာ” ေရးေပးတာရွိတယ္။ သူ႕ႏုိင္ငံေရးအယူအဆကလဲ “မွန္” တယ္လုိ႔ ေျပာႏုိင္တယ္။ အဲဒီကာလမွာ စစ္အစုိးရကုိ ဆန္႔က်င္တာမွန္သမွ် မွန္တယ္။ ဒီမုိကေရစီေရးကုိ ေထာက္ခံတယ္။ စာတရြက္ခ်င္း နံရံေတြကုိ လုိက္ကပ္ရတာေတာင္ရွိေသးေတာ့ ခုလုိစာအုပ္ျဖစ္ေအာင္ေရးၿပီး ဆန္႔က်င္တာဟာ စိတ္ပါလုိ႔ပါပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေက်ာ္ၾကားခ်င္လုိ႔၊ လူရာဝင္ခ်င္လုိ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္- စာဖတ္ပရိသတ္က ထုိက္တန္ရာေနရာကုိ ေပးသြားမွာပါ။ ေမာင္စြမ္းရည္ရဲ႕မိတ္ဆက္စာက ဒီလူဟာျဖင့္ အလြန္ေတာ္တဲ့လူ- ေရွ႕ဆုံးခုံတန္း (ဗီြအုိင္ပီခုံတန္း) မွာ တစ္ေနရာေပးလုိက္ပါလုိ႔ ေရးထားတာမွ မဟုတ္ပဲကလား။ (ဒါကေတာ့ အမွာစာေရးသူက သူ႕ဘက္က “ဆင္ေျခဆင္လက္၊ ဆင့္နားရြက္” လုိ႔ဆုိပါေတာ့)

ကုိေအာင္ဒင္ကေတာ့ ရွင္းရွင္းနဲ႔ျပတ္ျပတ္ပဲ။ သူ႕ညီကဗ်ာဆရာ ေရႊဘုန္းလူ(တာရာမင္းေဝ) နဲ႔ ေတြ႕ဖူးပါ့ဗ်ာ။ အဲသလုိ တုံးတုံးတိတိႀကီးမဟုတ္ဘူးခင္ဗ်။ ကုိေအာင္ဒင္က ဘာေျပာတယ္မွတ္သလဲ။ “ ဆရာ-ေနပါေစေတာ့။ သည္လုိစာအုပ္မ်ဳိးအတြက္ အမွာစာေရးထားတဲ့ လက္နဲ႔ေရးထားတဲ့စာကုိ  က်ေနာ္ရဲ႕စာအုပ္မွာ က်ေနာ္မလုိခ်င္ဘူး”တဲ့။ မွတ္ကေရာ။ သူ႕ကဗ်ာကုိလဲ က်ေနာ္မဖတ္ရေသး၊ က်ေနာ့္ အမွာစာကုိလဲ က်ေနာ္မေရးရေသး။ က်ေနာ္အမွာစာ မေရးရတာက ဘာမွမျဖစ္၊ သူ႕ကဗ်ာစာအုပ္ကုိ မထုတ္ျဖစ္လုိက္ရတာကုိပဲ ဝမ္းနည္းမိလုိက္ပါရဲ႕။

စာအုပ္သုံးအုပ္ကုိ တထုပ္တည္းပုိ႔လုိက္ေတာ့ တကယ့္ကုိ ဝမ္းသာမိတယ္။ စာအုပ္က “ျမန္မာနုိင္ငံျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ အနီးၾကည့္ အေဝးၾကည့္” တဲ့။ ေနာက္တစ္အုပ္က အေရးတႀကီးသိရွိထုိက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြပါ။ ေနာက္တစ္အုပ္ကေတာ့ ကဗ်ာစာအုပ္ကေလးပါ။ စာမ်က္ႏွာ ၁၂၀ေလာက္၊ ကဗ်ာပုဒ္ေရ ၃၂ပုဒ္။ သစၥာနီနဲ႔ ေမာင္သိန္းေဇာ္- ကဗ်ာဆရာမ်ားရဲ႕ အမွာစာေတြပါ။

သစၥာနီက ေခတ္ေပၚကဗ်ာေနာက္ခံသမုိင္းကုိ ခင္းက်င္းၿပီး ေအာင္ဒင္ရဲ႕ကဗ်ာကုိ မိတ္ဆက္ေပးထားပါတယ္။ ေမာင္သိန္းေဇာ္(ဇာတ္မင္းသား၊ မႏၲေလးသိန္းေဇာ္) ကဗ်ာရွည္တပုဒ္နဲ႔ ဂုဏ္ျပဳမိတ္ဆက္ထားေလရဲ႕။ “ကဗ်ာဆရာေအာင္ဒင္ရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအလံ လႊင့္ထူထားတဲ့ ၊ အမွန္တရား ၃၂ ခု ဆုိပါေတာ့၊ အနာဂတ္ရဲ႕၊ ရင္စတည့္တည့္မွာ၊ လွပစြာစုိက္ပ်ဳိးခဲ့ၿပီး” …တဲ့။ သစၥာနီရဲ႕အမွာစာဟာ ေအာင္ဒင္နဲ႔ ေဝးေနခဲ့တဲ့ ျမန္မာကဗ်ာပရိသတ္အတြက္ အသုံးဝင္ပါလိမ့္မယ္။ ေအာင္ဒင္ဟာ ‘ဒထၳ’ ကေလာင္အမည္နဲ႔ မဂၢဇင္းေပါင္းစုံမွာ ကဗ်ာေတြေရးေနခဲ့တဲ့ စက္မႈတကၠသုိလ္ေက်ာင္းသားပါတဲ့။

သူကဗ်ာေတြေရးေနတဲ့ကာလဟာ ၁၉၈၀ခုႏွစ္ေလာက္ကစတယ္။ အဲဒီကာလျမန္မာစာေပေလာကမွာ “ေခတ္ၿပိဳင္” ဆုိတာ အယူဝါဒတစ္ခုမဟုတ္။ တစ္ေခတ္တည္းၿပိဳင္တူရွိေနၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာမ်ားနဲ႔ ကဗ်ာမ်ားရယ္လုိ႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ “ေခတ္ေပၚဝါဒ” ဆုိတာကေတာ့ ျမဇင္တုိ႔ ေမာင္သာႏုိးတုိ႔တင္ျပေနၾကတဲ့ အေနာက္တုိင္းစာေပဝါဒက “ ေမာ္ဒန္ဝါဒ”(ေမာ္ဒန္နစ္ဇင္) ကုိ ဆုိလုိတာျဖစ္ၿပီး၊ ေနာက္ပုိင္းမွာ ေဇယ်ာလင္းက အဂၤလိပ္ဘာသာေဆာင္းပါးေတြကေန ဘာသာျပန္ၿပီး ဆက္လက္တင္ျပေနပါတယ္။ အဲဒီေတာ့မွ “ေကာလာ့ခ်္၊ ဖလက္၊ ဒစ္ဂ်စ္တယ္၊ ကြန္ဆက္က်ဴရယ္ဆုိတဲ့ ေမာ္ဒန္ကဗ်ာဝါဒဆုိင္ရာ စကားလုံးေတြဝင္လာတယ္။ ဗမာကဗ်ာဆရာေတြက အဲေလာက္ထိရႈပ္ရႈပ္ေထြးေထြးမသိခဲ့၊ မလုပ္ခဲ့ဘူးလို႔ပဲ က်ေနာ္သေဘာရပါတယ္။ ဒီၾကားမွာ ေမာင္သာႏိုးဘာသာျပန္စုိက္ပ်ိဳးထူခဲ့တဲ့ “ထင္းရွဴးပင္ရိပ္” ကုိျဖတ္သန္းၾကတာပဲရွိခဲ့ပါတယ္။ အဖတ္တင္ၿပီး က်န္ခဲ့တာ “ကာရန္မဲ့ကဗ်ာ” ပါပဲ။ (တကယ္ေတာ့ ဗမာဘာသာစကားက ဧကဝဏ္တ ဘာသာစကားျဖစ္လုိ႔ ကာရန္ၾကြယ္လြန္းတာဟာ တမင္ေရွာင္လုိ႔ေတာင္ မလြယ္ပါဘူး) ကာရန္မဲ့တဲ့ စာျပင္နားလည္ရခက္တဲ့ သေကၤတေတြ၊ နိမိတ္ပုံေတြနဲ႔ သီကုံးလာၾကပါတယ္။ ဆာရီယယ္လစ္ဇင္ဆုိတာက အလြန္ရႈပ္ေထြးတဲ့ အႏုပညာဝါဒကရုပ္ပါ။ ဗမာျပည္မွာ ဝါဒတရပ္အျဖစ္ မထူေထာင္ခဲ့ပါဘူး။ ဆာရီယယ္လစ္ဇစ္ သေဘာပါတဲ့ အသံုးတခ်ဳိ႕ ဆင္တူရုိးမွား ဖန္တီးႏုိင္ခဲ့ၾကတာပဲရွိပါတယ္။

အဲဒီလုိရႈပ္ရႈပ္ေထြးေထြးေခတ္မွာ ကဗ်ာေတြေရးခဲ့ေပမဲ့ “ရန္ကုန္-ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကဗ်ာစု (၂၀၀၀-၂၀၁၃)” မွာေတာ့ ရႈပ္ရႈပ္ေထြးေထြးေတြ မပါပါ။ ရႈပ္ေထြးတဲ့ ၿမိဳ႕ျပႏုိင္ငံရဲ႕ “ၿမိဳ႕ျပခံစားမႈ” မ်ိဳးကုိ- ကုိေအာင္ဒင္က စုိးစဥ္းမွ်ပဲထုတ္ေဖၚပါတယ္။ ေခတ္ေရွ႕ေျပးေနတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ၿမိဳ႕ေတာ္ဝါရွင္တန္မွာ ၁၀ႏွစ္ေက်ာ္ေနလာခဲ့ၿပီး၊ ေခတ္ေပၚစာေပေတြၾကားမွာ လႈပ္ရွားသင္ယူလာခဲ့သူက ေမာ္ဒန္ဝါဒေတြမပတ္သက္ မစြက္ယွက္ခဲ့ပါကလား။ သစၥာနီကမွတ္ခ်က္ခ်တယ္- “သူ႕ကဗ်ာေတြက သူ႕သဘာကုိေဖာ္ျပေနတယ္။ ရုိးရုိးရွင္းရွင္းနဲ႔ ထိေရာက္ေအာင္၊ ေနာက္သူရင္ထဲေရာက္ေအာင္ ေျပာႏုိင္တာက သူ႕အစြမ္းပါ” တဲ့။ ရုိးရုိးရွင္းရွင္းနဲ႔ထိေရာက္တယ္ဆုိတဲ့ သစၥာနီရဲ႕မွတ္ခ်က္ကုိ က်ေနာ္လဲသေဘာတူပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ “အထူးသျဖင့္ ဆာရီယယ္လစ္ဆန္ဆန္၊ ဆင္ေဘာ္လစ္ဆန္ဆန္ေတြကုိ စြန္႔လႊတ္လာၾကေစပါတယ္” လုိ႔လဲဆုိထားပါတယ္။

“ရန္ကုန္ေတာ့ေျဖးေျဖးေပါ့” ဆုိတဲ့ ကဗ်ာထဲမွာ “ခြပ္ေဒါင္းေတြအေတာင္ျဖန္႔တဲ့ တိုင္းျပည္မွာ” ဆုိတာ အလကၤာတခုပါ။ “ဘဝဆုိတာလည္း၊ သမုဒၶရာထဲက ေရပြက္တပြက္မွ်သာ” ဆုိတာလဲ အလကၤာပဲ။ “လက္ပံေတာင္းေတာင္ႀကီးက၊ သူ႕ရင္ဘတ္ထဲက၊ ေၾကးနီေတြသြန္ခ်လုိက္တယ္” ဆုိတာ၊ “ရန္ကုန္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး” ကဗ်ာထဲမွာပါတဲ့ အလကၤာပါ။ ဒါဆုိရင္ အလြန္အက်ဴးလဲေျပာ၊ သြယ္ဝုိက္လဲေျပာထားေလေတာ့ ဝကၤဝုတၱိအလကၤာမွာ၊ အတိသရဝုတၱိအလကၤလာပါ ေျမာက္ေနတဲ့အျပင္၊ သစၥာနီေျပာတဲ့ “ဆာရီယယ္လစ္” သေဘာေတြေတာင္ကဲေနပါေသးတယ္။

    

တကယ္ေတာ့ ေအာင္ဒင္ရဲ႕ကဗ်ာေတြမွာ သမားရုိးက် “ကာရန္စနစ္”နဲ႔ အလြန္ေဝးကြာခဲ့ပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ကဗ်ာသေဘာတရားနဲ႔ စကားေျပာ ျခားနားမႈမွာ ပုံသ႑ာန္အရ ကာရန္ကအဓိကလုိ႔ ျမန္မာကဗ်ာသေဘာတရားနဲ႔ ေျပာရပါလိမ့္မယ္။ ကဗ်ာကုိ ကာရန္နဲ႔ “သီကုံး”ပါတယ္။ ကာရန္ကုိ “အသံ”တူရုံမွ်နဲ႔ ကိစၥမႀကီးပါဘူး။ အနိမ့္အျမင့္၊ အတက္အက်၊ အေလးအေပါ့- ဂရုလာဟု၊ ဒီဃရသ- ဆုိတာေတြ ရွိပါေသးတယ္။ ဆုိခ်င္တာ ကာရန္ဟာ အသံစီးပုံစနစ္ျဖစ္တဲ့ “ရစ္သမ္”ကုိလဲ ဖန္တီးသမႈ၊ ျပဳရပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကုိ က်ေနာ္တုိ႔သေဘာမေပါက္ခဲ့ၾကဘဲ ကာရန္ကုိ အာခံခဲ့ၾကတာမဟုတ္လား။ အစဥ္အလာကဗ်ာေတြကုိ ျပန္ၾကည့္ရင္ “ မဲဇာေတာင္ေျခ”ရဲ႕ ၄-၃-၂ ကာရန္ဟာ မဲဇာျမစ္ေရ၊ ရစ္ေခြ၊ စီးေတြျဖစ္ေနပုံကုိ အသံနိမိတ္ပုံကုိပါ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ ပ်ဥ္းမငုတ္တုိကဗ်ာမွာ စစ္ေဘးႀကံဳရပုံကုိ ၄-၂၊ ၄-၂ ကာရန္ေတြနဲ႔ဆက္ၿပီး ဖဲြ႕ထားတာဟာ စစ္မုန္တုိင္းသံကုိ ကာရန္နဲ႔ဖန္တီးထားတာမဟုတ္လား။

   

 ေအာင္ဒင္က “အသက္တစ္ႏွစ္ပုိႀကီးလာတဲ့ေန႔မွာ” ဆုိတဲ့ကဗ်ာထဲမွာ သူဟာထပ္ကာထပ္ကာ အရုဏ္ေတြက်၊ ဘဝေမာေတြကႀကံဳခဲ့ရပုံကုိ ကာရန္စနစ္မသုံးဘူး။” ထပ္ေၾကာ့စနစ္ (Repetation) နဲ႔။ အထပ္ထပ္ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ ဒုတ္ခေတြနဲ႔ အေမာကုိလဲ အသံနိမိတ္ပုံ၊ သဒၵါလကၤာရ (အသံလကၤာ) နဲ႔ဖဲြ႕ထားပါတယ္။ ဒါဟာ ကာရန္မဲ့ “သဒၵါလကၤာရ”ပဲဆုိရမွာေပါ့၊ ထပ္ျခင္း၊ ၿပိဳင္ျခင္း(ဝါက်ေတြကုိ ျဖစ္ရပ္ေတြကုိထပ္ေျပာဖဲြ႕ဆုိျခင္း) ဟာ အလကၤာပါပဲ။ “ရန္ကုန္ၿငိမ္းခ်မ္း ကဗ်ာ”မွာ – စလွ်င္စျခင္း-

ရန္ကုန္မွာ
တုိက္ပဲြေတြမရွိေတာ့ဘူး၊
အၾကမ္းဖက္ၿဖိဳခဲြတာေတြ- မရွိေတာ့ဘူး
စြမ္းအားရွင္ေတြ မရွိေတာ့ဘူး။
ရန္ကုန္မွာ လြတ္လပ္စြာေျပာဆုိေနၾကၿပီ
ရန္ကုန္မွာ လြတ္လပ္စြာ ေရးသားထုတ္ေဝေနၾကၿပီ။

စသျဖင့္ ေရးဖဲြ႕ထားတာဟာ ကာရန္မပါမွန္းေတာင္မသိလုိက္ရပါဘူး။ အသံတူ၊ စာလုံးေရတူ၊ ျဖစ္စဥ္ဆင္တူေတြ- “မရွိေတာ့ဘူး” “မရွိေတာ့ဘူး” ျဖစ္ေနၾကၿပီ၊ “ျဖစ္ေနၾကၿပီ” စသျဖင့္ ဖဲြ႕ဆုိထားပုံဟာ “ထပ္ေၾကာ့ျခင္း” “ၿပိဳင္ျခင္း” တုိ႔ကုိ အသုံးျပဳၿပီး ရစ္သမ္ဖန္တီးလုိက္တာပါပဲ။ ဒီအသံေတြ အဆင့္ဆင့္ကုိ အသံထြက္ၿပီး ဖတ္သြားရင္ ေျပျပစ္တာ၊ မေျပျပစ္တာေတြကုိ နားဝမွာပုိၿပီး သိသာထင္ရွားလာပါလိမ့္မယ္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ႀကီးမွာ အရင္ကမရွိခဲ့၊ မျဖစ္ခဲ့တာေတြအလ်င္အျမန္အထပ္ထပ္၊ ဆက္ကာ ဆက္ကာျဖစ္ေပၚေနၿပီဆိုတာကုိလဲ အသံနဲ႔တန္ဆာဆင္ထားလုိ႔ သဒါလကၤာရ ေျမာက္ေနတာကုိ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါဟာ ေခတ္ေပၚကဗ်ာေတြရဲ႕ အားမာန္တခုပါပဲ။ အသံကုိ အလကၤာျပဳ၊ နိမိတ္ပုံၿပဳၿပီး ကာရန္စနစ္ကုိ ျဖဳတ္မွန္းမသိ ျဖဳတ္ခဲ့ပုံကုိ နမူနာတင္ျပႏုိင္ပါတယ္။

ေခတ္ေပၚကဗ်ာဆုိတာ ေခတ္အျခင္းအရာ၊ ေခတ္ခံစားမႈ၊ ေခတ္အေတြးေတြကုိ ေခတ္အသံနဲ႔ ဖဲြ႕ဆုိထားတာပဲမဟုတ္လား။ ဒါေတြဟာ တစ္ခုမေကာင္းရင္ အားလုံးေကာင္းမွာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။ အသံနဲ႔သရုပ္ေဖၚေတြကုိ အသံထုတ္ၿပီး ရြတ္ဆုိမၾကည့္ရင္ သိပ္ၿပီးသိသာေပမွာမဟုတ္ဘူး။ အသံထုတ္ဖတ္ၾကည့္မွ အသံရဲ႕အင္အားကုိ ပိုၿပီးခံစားတတ္လာမွာပါ။ “နား” ကလဲကဗ်ာကုိ လမ္းျပသြားႏုိင္လိမ့္မယ္။ အသံခ်င္း ထပ္ေၾကာ့ျခင္း၊ နိမိတ္ပုံခ်င္း ထပ္ေၾကာ့ျခင္းတုိ႔မွာ ဝါက်တေၾကာင္းခ်င္း ထပ္ေၾကာ့သြားတာေတြရွိသလုိ ေလးငါးေျခာက္ေၾကာင္းေလာက္ပါတဲ့ စာပုိဒ္တပုိဒ္ခ်င္း ယွဥ္ၿပိဳင္ထပ္ေၾကာ့သြားတာဟာလဲ  ေအာင္ဒ္ရဲ႕ “ပညာ” တစ္မ်ိဳးပါပဲ။ ဥပမာ- “မင္းတုိ႔ျပန္ဆုံေတြ႕ၾကတဲ့အခါ” ဆုိတဲ့ကဗ်ာမွ စာပုိဒ္ေတြကုိ ယွဥ္ၿပိဳင္ထပ္ေၾကာ့ထားတာေတြ႕႔ရပါမယ္။

သူငယ္ခ်င္းတုိ႔ေရ…
မင္းတုိ႔ျပန္လည္ဆုံေတြ႕ၾကတဲ့အခါ
ျပန္မျမင္ႏိုင္ေတာ့တဲ့ေက်ာင္းေနဖက္မ်ားကုိ သတိရပါ။
မလာေရာက္ႏုိင္တဲ့ ငါတုိ႔ကုိလြမ္းဆြတ္ပါ။
မျပည့္ဝေသးတဲ့ အိပ္မက္မ်ားကုိ တမ္းမက္ပါ၊
ဒီေက်ာင္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ လွပတဲ့ရင္ခြင္ထဲမွာ။

သူငယ္ခ်င္းတုိ႔ေရ-
မင္းတုိ႔ျပန္လည္ဆုံေတြ႕ၾကတဲ့အခါ
စြယ္ေတာ္ပြင့္မ်ားကုိ နမ္းရႈိက္ပါ
ၾသဘာလမ္းကုိ ျဖတ္ေလွ်ာပါ
ကာတြန္းေဘာက္စ္ကုိ ေထာင္မတ္ပါ
ပင္မအေဆာက္အအုံႀကီးရဲ႕ နဖူးစည္းမွာ
သမိုင္းအစစ္အမွန္ကုိ ေရးထုိးပါ၊
ဒီေက်ာင္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ ခန္႔ညားတဲ့ ရင္ခြင္ထဲမွာ၊

အထက္ကစာပုိဒ္ႏွစ္ပုိဒ္ဟာ နမူနာအျဖစ္ ျဖတ္ေတာက္တင္ျပလုိက္တာပါ။ ေနာက္ထပ္အဲဒီပုံစံ စာပုိဒ္သုံးပုိဒ္ပါရွိပါတယ္။ အားလုံးငါးပုိဒ္ကုိ ဒီပုံစံပဲ ထပ္ခါထပ္ခါ ဖဲြ႕ဆုိထားတဲ့အတြက္ အပုိဒ္လုိက္ယွဥ္ၿပိဳင္၊ အပုိဒ္လုိက္ထပ္ေၾကာ့ထားတယ္လုိ႔ ဆုိႏုိင္ပါတယ္၊ စာပုိဒ္ငါးပုိဒ္လုံးမွာ တပုိဒ္ခ်င္းရဲ႕ ဖဲြ႕စည္းပုံကုိ ျပန္ၾကည့္ရင္လဲ စာပုိဒ္ထဲမွာ ဝါက်ေတြ- တပုိဒ္ခ်င္း အသံေတြထပ္ေၾကာ့၊ အနက္ေတြ ယွဥ္ၿပိဳင္ထားတာ ေတြ႕ရမွာပါ။ လွပတဲ့ ဖဲြ႕ဆုိပုံကုိ အသံထြက္ဖက္ၾကည့္ရင္ အရသာပုိၿပီးရွိမယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ပါတယ္။ ေအာင္ဒင္ဟာ သူ႕ကဗ်ာေတြကုိ အသံထြက္ၿပီးဖက္ၾကည့္မယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္။ ခုတစ္ႀကိမ္အသံထြက္ၿပီး ဖက္မၾကည့္ခဲ့ဖူးဆုိရင္လဲ ေနာက္ထပ္သူစပ္တဲ့ ကဗ်ာေတြမွာ သတိတရ အသံထြက္ဖတ္္ၾကည့္သြားရင္ သည့္ထက္ေတာင္ ေကာင္းလာမယ္ထင္ပါတယ္။ သူ႕မွာ ကဗ်ာဗီဇမွန္ ရုိးရုိးအမွန္ျဖစ္တယ္လုိ႔ ထင္ပါတယ္၊ ဒီလုိစာပုိဒ္ခ်င္းၿပိဳင္ယွဥ္ ဖဲြ႕စည္းပုံကုိ ‘ မင္းကုိႏုိင္’ ကဗ်ာတုိမွာလဲ သိသိသာသာ ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလုိကဗ်ာတုိမ်ိဳးကုိေတာ့ ကဗ်ာဆရာအမ်ားအျပားေရးဖူးၾကပါတယ္။

က်ေနာ္ေတြ႕ဖူးသမွ် လူငယ္ကဗ်ာသမားအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အားထုတ္မႈအလြန္ေကာင္းၾကတယ္၊ စိတ္အားထက္သန္ၾကတယ္၊ ဒါေပမဲ့ကဗ်ာေတြ မ်ားမ်ားဖက္ၿပီး အရသာခံ စံနမူနာယူဖုိ႔ထက္ ကဗ်ာအတတ္ပညာ တစြန္းတစကုိ နားစြင့္ၿပီး စမ္းသပ္ဖုိ႔ကုိ စိတ္ဝင္စား ထက္သန္ေနခဲ့ၾကတာမ်ားပါတယ္။ ေအာင္ဒင္ကုိ က်ေနာ္အကဲခတ္္ရသမွ် အဲဒီအထဲမွာ သူမပါဘူး။ သူ႕ကဗ်ာေတြဟာ သစၥာနီမွတ္ခ်က္ခ်သလုိ ‘ရုိး’ တယ္လုိ႔ဆုိတာကုိ က်ေနာ္က သံေယာင္လုိက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္ဆုိလုိတာက ‘ရုိးစင္း’ တယ္လုိ႔ဆုိခ်င္တာမဟုတ္ဘဲ၊ ရုိးသားတယ္လုိ႔ဆုိတဲ့ အဓိပၸါယ္ပဲ ပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာအစရွိတဲ့ အႏုပညာရွင္မ်ားဟာ ကုိယ့္ခံစားမႈ ကုိယ့္အလုပ္အေပၚမွာ ရုိးသားဖုိ႔၊ ရုိးေျဖာင့္ဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ကုိယ့္ခံစားမႈ ကုိယ့္ခံယူခ်က္ေတြကုိ အေလးမထားဘဲ ဟုိလုိအစြမ္းျပခ်င္၊ ဒီလုိ အစြမ္းျပခ်င္၊ ဆန္းျပားမယ္၊ သစ္ဆန္းမယ္ထင္ရဲ႕ “ေျခေထာက္ ပန္းပန္ျပခ်င္”သူ မ်ိဳးဟာ ကဗ်ာတုိးတတ္မႈေႏွာင့္ေႏွးတတ္တာကုိ တေလွ်ာက္လုံး စူးစမ္းၾကည့္လာခဲ့တဲ့ အေတြ႕အႀကံဳအရ သိလာရပါတယ္။ ကဗ်ာဝါသနာပါရင္ ကဗ်ာမ်ားမ်ားဖတ္ဖုိ႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ “ကဗ်ာသေဘာတရား”ေတြထက္ “ကဗ်ာ”က အေရးႀကီးပါတယ္။ ကဗ်ာသေဘာတရားေတြက အစာမေၾကရင္- တဖက္က ကဗ်ာလမ္းေၾကာင္းကုိ သြားေရာက္ပိတ္ဆုိ႔တတ္ပါတယ္။

ကုိေအာင္ဒင္က ကဗ်ာအလုပ္ေပၚမွာ စူးစူးစုိက္စုိက္ေနရ တာဟာ ျပည္တြင္းမွာလုိ ကဗ်ာအုပ္စုေတြၾကား ေရာက္မသြားဘဲ ျပည္ပမွာ ကုိယ့္အလုပ္ကုိသာ ဂရုစုိက္ေနခဲ့ရျခင္းဟာ- အေဖၚနည္းေပမဲ့ ကံေကာင္းျခင္းတမ်ဳိးပါပဲ။ သူဟာ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္းက ကဗ်ာနယ္ပယ္အတြင္းကုိ ေျခခ်ခဲ့တယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔က ၁၉၅၃မွာ ပုံႏွိပ္ကဗ်ာျဖစ္လာခဲ့လား တကယ္ေတာ့ ၁၉၆၀ေလာက္မွာပဲ ကဗ်ာေလာကထဲကုိ အမွန္တကယ္ ေျခခ်ခဲ့တာပါ၊ ဒါေၾကာင့္ကုိ ေအာင္ဒင္နဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔နဲ႔ဟာ ေခတ္ၿပိဳင္။ ဒါေမမဲ့ ေရွ႕ပိုင္းနဲ႔ ေနာက္ပုိင္းလုိ႔လုိ႔ ဆုရမယ္ထင္ပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ေလာက္အတြင္းမွာ ၾကားက ကဗ်ာအုပ္စုတစ္စု ဝင္ေရာက္သြားခဲ့ပါေသးတယ္။ အဲဒါက ကုိေအာင္ဒင္တုိ႔အေပၚ လႊမ္းမိုးႏိုင္ခဲ့တယ္လုိ႔ ကုိေအာင္ဒင္ကုိယ္တုိင္ ေရးသားဝန္ခံထားတဲ့ (၇)ေယာက္အုပ္စုဝင္ ကဗ်ာဆရာအေတာ္မ်ားမ်ားပါပဲ။ ေအာင္ခ်ိမ့္၊ ေမာင္ေခ်ာႏြယ္၊ ေဖာ္ေဝး၊ ေျမခ်စ္သူ၊ သုခမိန္လႈိုင္၊ ပုိင္စုိးေဝ၊..စတဲ့ စတဲ့.. ကဗ်ာဆရာမ်ားပါပဲ၊ သူတုိ႔ကဗ်ာမ်ားကုိ က်ေနာ္အေတာ္အတန္ရင္းႏွီးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတုိ႔ကဗ်ာေတြ႕႔ရဲ႕ ၾသဇာအရိပ္အေငြ႕မ်ိဳးကုိ ကုိေအာင္ဒင္ရဲ႕ ကဗ်ာေတြထဲမွာ သိသိသာသာ တခုမွ ရွာလုိ႔မေတြ႔ပါ။ အစပုိင္းက ေပ်ာက္ဆုံးသြားတာေတြထဲမွာ ပါသြားေကာင္းပါသြားႏုိင္ပါတယ္။ ဒါဆုိကံေကာင္းတာပါပဲ။ ေထာင္က်လုိက္ျခင္းနဲ႔ ျပည္ပေရာက္သြားျခင္းဆုိတာကလဲ သူတုိ႔ခုနွစ္ေယာက္ရဲ႕ ၾသဇာပ်က္သြားခဲ့တာျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီအုပ္စုသုံးခုလုံးဟာ ေခတ္ၿပိဳင္ေတြပါပဲ။

က်ေနာ္တုိ႔မႏၱေလးတကသုိလ္အစုဟာ ေခတ္စမ္းကဗ်ာအရိပ္ဟာ ရုန္းထြက္လာခဲ့ရတာပါ။ က်ေနာ္တုိ႔အားလုံးဟာ ေဇာ္ဂ်ီ၊ မင္းသုဝဏ္ကဗ်ာေတြအားလုံးေလာက္ကုိ အာဂုံေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရုန္းထြက္ရတာ ခက္ခဲပါတယ္။ က်န္လူေတြက က်ေနာ္တုိ႔ေလာက္ ေခတ္စမ္းကုိ မစဲြခဲ့လုိ႔ ေခတ္စမ္း ၾသဇာရွင္းသြားခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မဂၢဇင္းကဗ်ာေတြေလာက္ကုိပဲ အခ်င္းခ်င္းျပန္ဖတ္္ၿပီး ႀကီးျပင္းခဲ့ၾကလုိ႔ သူတုိ႔မွာ စု-တု-ျပဳ အဆင့္သုံးဆင့္အတြင္း ‘စု’ ကုိ ေက်ာ္ျဖတ္တာ ျမန္လြန္းၿပီး  တုၾက ျပဳၾကျခင္းက အေျခယုိင္သြားေစတယ္ထင္ပါတယ္။ အေျခယုိင္တာေတြမ်ားေနခ်ိန္မွာ ကုိေအာင္ဒင္က ကဗ်ာေလာကထဲ ေခါင္းျပဴ၀င္လာတယ္။ 

ဒါေပမဲ့ ရွစ္ေလးလုံးအေရးေတာ္ပုံႀကီးရဲ႕  မုန္တိုင္းထဲမွာ လြင့့္ပါသြားတဲ့အတြက္ အုပ္စုေတြအျပင္ဖက္ေဝးရာမွာ ကုိယ့္ဝါသနာကုိ ကုိယ္ဖာသာပ်ိဳးေထာင္ခဲ့ရပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ေနာင္္ေတာ္ေတြရဲ႕ ၾသဇာကင္းေဝးခဲ့တယ္လုိ႔ ယူဆပါတယ္၊ တကယ္ေတာ့ ေခတ္ၿပိဳင္ခ်င္း အႀကိဳက္ခ်င္း သိပ္မကြာၾကပါဘူး၊ ေအာင္ဒင္ရဲ႕ “ကုိယ္အေၾကာင္းကုိယ္ေရးတဲ့ကဗ်ာ’’ ထဲမွာ စာပုိဒ္အမွတ္(၃)က- ဒီလုိရွိထားပါတယ္။

ငယ္ငယ္ကေတာ့
အုိမာခရမ္ျဖစ္ခ်င္တယ္။
ကဗ်ာတပုဒ္စပ္လုိက္၊ ဝိုင္တစ္ခြက္ေသာက္လုိက္။
ပင္လယ္ဓားျပလဲျဖစ္ခ်င္တယ္။
ေပ်ာက္ဆုံးေနတဲ့ ရတနာသုိက္ကုိရွာေဖြဖုိ႔
ေရာ္ဘင္ဟုလဲ ျဖစ္ခ်င္တယ္
လူေတြကုိကယ္တင္ခ်င္းခဲ့တာကုိ။

နည္းနည္းသိတတ္လာေတာ့
ေအာင္ဆန္းျဖစ္ခ်င္တယ္
သန္းထြန္းျဖစ္ခ်င္တယ္၊
ေဒါက္တာေရခ်မ္းျဖစ္တယ္၊
ရဲေဘာ္ေအာင္ဒင္ျဖစ္ခ်င္တယ္၊
ရွယ္လီေဝလင္ရဲ႕ ကြိလဲျဖစ္ခ်င္တယ္
ခုေတာ့…ဘီလ္ဂိတ္ပဲပဲ ျဖစ္ခ်င္ေတာ့တယ္။’’

က်ေနာ္ ငယ္ရြယ္စဥ္က ျဖစ္ခ်င္တာေတြကုိ ကဗ်ာဖဲြ႕ျဖစ္မယ္ဆုိရင္ ဒီလုိပဲထပ္တူနီးပါးဖဲြ႕ျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္၊ ဒါဟာ “ ေခတ္ၿပိဳင္ပါပဲ” က်ေနာ္တုိ႔တေတြဟာ သစၥာနီရဲ႕ အမွာစာ အမွာေျပာသလုိ “ကဗ်ာ ဆရာနဲ႔ႏုိင္္ငံေရးသမားဟာ အမွန္တရားကုိ ျမတ္ႏုိ္းတာရယ္၊ အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူဘက္ကရပ္တည္တာရယ္မွာတူတယ္။ ၿပီးေတာ့ ႏိုင္္ငံေရးသမားနဲ႔ ကဗ်ာဆရာဟာခဲြလုိ႔မရဘူး” စသျဖင့္။ 

ခုကာလက“ ႏိုင္ငံေရးဆုိတဲ့ယုံၾကည္ခ်က္” က အားလုံးမွာ ေရွ႕တန္းကိုု တက္လာေနေတာ့ ကဗ်ာဆရာေတြအားလုံးဟာ တစ္ျခားလူေတြထက္ စည္းလုံးလာတယ္လုိ႔ ဆုိခ်င္ပါတယ္။ ကဗ်ာမွာေတာ့ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္မတူၾကတာဟာ “အလွ” ပါ။ တူရင္သြားၿပီ။ ေအာင္ဒင္ဟာ တစ္သီးတစ္သန္႔ပြင့္လန္းလာတဲ့ “ ေခတ္ၿပိဳင္” ကဗ်ာပန္းေတြထဲက “ေခတ္ေပၚကဗ်ာပန္း” တပြင့္ပါပဲ။

က်ေနာ္တုိ႔မွာ စုေပါင္းေလ့လာအားထုတ္ျခင္းဟာ “အလွ”ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေအာင္ဒင္က “ သင္းကဲြ” အလွပါ။ တစ္မ်ဳိးတစ္ဖုံ ဂုဏ္တင့္တယ္တဲ့ “အလွ”ပါ။

ေမာင္စြမ္းရည္

(၂၀၁၄ ေမ)