What's Gone Wrong with Democracy, Part (3)

(ေခတ္ရနံ႕မဂၢဇင္း၊ အတြဲ ၁၊ အမွတ္ ၂၊ ဇြန္လ၊ ၂၀၁၄)

ဒီမိုကေရစီစနစ္ ဘယ္လိုမွားယြင္းေနသလဲ !!!!

The Economist (March 1, 2014)
 

(ဘာသာျပန္သူ၊ ေအာင္ဒင္)

အပိုင္း (၃) ဒီမိုကေရစီ ပန္းနာရင္ၾကပ္ျဖစ္ျခင္း (The Democratic Distemper)

ဒီမိုကေရစီဟာ သူ႕ရဲ့ အရင္းအျမစ္မွာေတာင္ ဖြဲ႕စည္းမႈဆိုင္ရာျပႆနာေတြကို အေလးအနက္ ခံစားေနရတာပါ၊ ဒီျပႆနာေတြဟာ ရံဖန္ရံခါျဖစ္တတ္တဲ့ သီးျခားေနမေကာင္းမႈမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး၊ ေခတ္ေပၚဒီမိုကေရစီကာလ စတင္ထြန္းကားတဲ့ ၁၉ ရာစုေနာက္ပိုင္းႏွစ္မ်ားမွာ ကတည္းက ဒီမိုကေရစီဆိုတာကို ႏိုင္ငံမ်ားဖြဲ႕စည္းျခင္းနဲ႕ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္မ်ားေပၚေပါက္လာျခင္းတို႕နဲ႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုၾကတာပါ၊ ျပည္သူလူထုက ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို သူတို႕ကိုယ္စား သတ္မွတ္ထားတဲ့ ကာလတစ္ခုအတြင္း ကိုင္တြယ္က်င့္သုံးမည့္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ၾကပါတယ္၊ အဲဒီလို ဒီမိုကေရစီကို ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္မႈနဲ႕ ေဖာ္ျပတဲ့အစဥ္အလာဟာ အခုအခ်ိန္မွာ အေပၚဘက္ကေရာ၊ ေအာက္ဘက္ကပါ တိုက္ခိုက္ခံေနရပါျပီ၊

အေပၚဘက္ကဆိုရင္ ကမၻာျပဳျခင္း (Globalization) က အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးေတြကို အၾကီးအက်ယ္ေျပာင္းလဲပစ္လိုက္ပါတယ္၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ သူတို႕ကိုင္တြယ္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာအေတာ္မ်ားမ်ား၊ ဥပမာအားျဖင့္ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႕ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈ ကို ကမၻာလုံးဆိုင္ရာ ေစ်းကြက္နဲ႕ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းၾကီးေတြထံ စြန္႕လႊတ္လိုက္ရပါျပီ၊ ဒါေၾကာင့္မို႕ သူတို႕ဟာ သူတို႕ရဲ႕ မဲဆနၵရွင္ေတြကို သူတို႕ေပးခဲ့တဲ့ ကတိေတြကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္စြမ္းမရွိေတာ့တာ ေတြ႕ရပါတယ္၊ ႏိုင္ငံတကာေငြေၾကးရန္ပံုေငြအဖြဲ႕ (International Monetary Fund)၊ ကမၻာ႕ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕အစည္း (World Trade Organization)၊ ဥေရာပသမဂၢ (European Union) စတဲ့ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းၾကီးမ်ားဟာ သူတို႕ရဲ့ ဩဇာအာဏာနဲ႕ လႊမ္းမိုးႏိုင္စြမ္းေတြကို ခ်ဲ႕ထြင္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္၊ ဒီ႕အတြက္လည္း လံုေလာက္တဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ရွိပါတယ္၊ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲ (Climate Change) လို၊ အခြန္တိမ္းေရွာင္မႈ (Tax Evasion) လို ၾကီးမားတဲ့ ျပႆနာၾကီးေတြကို ႏိုင္ငံတစ္ခုတည္းက မေျဖရွင္းႏိုင္ပါ၊ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ သူတို႕ရဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ပိုင္ခြင့္ေတြကို ကန္႕သတ္ျခင္းနဲ႕ အခ်ိဳ႕အေရးကိစၥေတြမွာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ပိုင္ခြင့္အာဏာကို အေရြးခ်ယ္ခံမဟုတ္တဲ့ ကြၽမ္းက်င္သူပညာရွင္မ်ားထံ လႊဲေျပာင္းေပးျခင္းျဖင့္ ကမၻာျပဳျခင္းကို တုန္႕ျပန္ၾကပါတယ္၊ ဥပမာအားျဖင့္ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မွာ ကိုယ္ပိုင္ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ခြင့္ရွိတဲ့ ဗဟိုဘဏ္ေပါင္း ၂၀ ေလာက္သာရွိခဲ့ရာက ဒီကေန႕မွာျဖင့္ ၁၆၀ ေက်ာ္ ရွိေနပါျပီ၊

ေအာက္ဘက္ကလည္း အေပၚဘက္ကတိုက္ခိုက္မႈနဲ႕ တန္းတူအားေကာင္းတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြ ရွိလာပါတယ္၊ အဲဒီစိန္ေခၚမႈေတြက မူရင္းႏိုင္ငံမွ ခြဲထြက္ဖို႕ ၾကိဳးစားေနတဲ့ ကက္တလန္ (Catalans) နဲ႕ စေကာ့ (Scots) စတဲ့  ေဒသေတြ၊ အိနိၵယႏိုင္ငံရဲ့ ျပည္နယ္မ်ားနဲ႕ အေမရိကန္ျမိဳ႕ေတာ္ဝန္မ်ားထံက လာပါတယ္၊ အားလုံးက သူတို႕ေဒသေတြရဲ့ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာကို ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရမ်ားထံက ျပန္ေတာင္းယူဖို႕ ၾကိဳးစားေနၾကတာပါ၊ ျပီးေတာ့ ကာေနးဂ်ီးႏိုင္ငံတကာျငိမ္းခ်မ္းေရး႒ာန (Carnegir Endowment for International Peace) က မိြဳင္႕ဆက္ႏိုင္ (Moises Naim) က "အေသးစားအာဏာေတြ" (Micro-Powers) လို႕ ကင္ပြန္းတပ္တဲ့ အစိုးရမဟုတ္ေသာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား (NGOs) နဲ႕ အစိုးရနဲ႕ပါလီမန္ရဲ့ အဆုံးအျဖတ္ေတြကို လႊမ္းမိုးဖို႕ၾကိဳးစားေနတဲ့ အက်ိဳးစီးပြါးကိုယ္စားျပဳ လံႈ႕ေဆာ္သူမ်ား (Lobbyists) ဆီကလည္း လာပါတယ္၊ သူတို႕ေတြဟာ သမား႐ိုးက်ႏိုင္ငံေရးအစဥ္အလာေတြကို အေႏွာက္အယွက္ျပဳျပီး ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္၊ အာဏာရွင္ေခါင္းေဆာင္ အားလုံးရဲ့ ဘဝေတြကို ပိုျပီးခက္ခဲေအာင္ ျပဳလုပ္ေနၾကပါတယ္၊ အင္တာနက္ကလည္း လူေတြကို စည္းရုံးလံႈ႕ေဆာ္ရာမွာ ပိုျပီးလြယ္ကူေစပါတယ္၊ လူေတြက (Reality-TV) တယ္လီဗီးရွင္းေပၚမွာ အပါတ္တိုင္း ပါဝင္မဲေပးႏိုင္တဲ့၊ ဒါမွမဟုတ္လည္း ကလစ္တစ္ခ်က္ႏွိပ္ရုံနဲ႕ ကြန္ျပဴတာဖန္သားျပင္ေပၚက အသနားခံစာ၊ ေတာင္းဆိုစာတစ္ေစာင္ကို ေထာက္ခံမႈေပးႏိုင္တဲ့ ဒီေန႕ကမာၻၾကီးမွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို ပံုမွန္က်င္းပျပီး လူထုဆနၵေဖာ္ထုတ္ခြင့္ရေအာင္ ဖန္တီးတည္ေဆာက္ထားတဲ့ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ရဲ့ အေျခခံအဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ ယနၱရားေတြဟာ မဟုတ္တဲ့အခ်ိန္မွာ မဟုတ္တဲ့ေနရာကို ေရာက္ေနၾကရသလိုပါ (Wrong Place, Wrong Time)၊ ျဗိတိသွ်ပါလီမန္အမတ္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ေဒါက္ဂလတ္စ္ ကာစ္ဝဲလ္ (Douglas Carswell) က သမား႐ိုးက်ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို အခုေတာ့မရွိေတာ့ျပီျဖစ္တဲ့ HMV လို႕ေခၚတဲ့ ျဗိတိသွ် သီခ်င္း၊ ဓာတ္ျပားေရာင္းတဲ့ ဆိုင္မ်ားနဲ႕ ႏိႈင္းယွဥ္ျပပါတယ္၊ ဒီကေန႕လို လူေတြဟာ သူတို႕နားေထာင္ခ်င္တဲ့၊ ဝယ္ခ်င္တဲ့ သီခ်င္းေတြကို အင္တာနက္ေပၚကေန ေရာင္းတဲ့ ကုမၸဏီမ်ားကတဆင့္ အေႂကြးဝယ္ယူကဒ္နဲ႕ ဝယ္ယူႏိုင္ျပီး အင္တာနက္ေပၚကပဲ ရယူပိုင္ဆိုင္ႏိုင္တဲ့ ကမၻာၾကီးမွာ HMV ဆိုင္ေတြ မလိုအပ္ေတာ့ပါ၊

ဒီမိုကေရစီအတြက္ အေရးအၾကီးဆုံးစိန္ေခၚမႈကေတာ့ အေပၚ၊ ေအာက္ ႏွစ္ဘက္စလုံးကမဟုတ္ပဲ ဒီမိုကေရစီစနစ္ရဲ့ အတြင္းဘက္က လာပါတယ္၊ အဲဒါကေတာ့ မဲဆနၵရွင္ျပည္သူေတြကိုယ္တိုင္ပါပဲ၊ ဒီမိုကေရစီနဲ႕ပါတ္သက္ျပီး ပေလတို (Plato) တစ္ခ်ိန္က ခန္႕မွန္းပူပင္ခဲ့တဲ့ "ႏိုင္ငံသားေတြဟာ အခိုက္အတန္႕သာယာမႈေတြအေပၚ ေက်နပ္ျပီး တစ္ေန႕ျပီးတစ္ေန႕ကုန္ဆုံးလိမ့္မယ္" ဆိုတာ မွန္ကန္တဲ့ ခန္႕မွန္းခ်က္ျဖစ္ေနပါျပီ၊ ဒီမိုကေရစီအစိုးရေတြဟာ  မဲဆနၵရွင္ျပည္သူေတြရဲ့ ကာလတိုတစ္ခုအတြက္ လိုအင္ဆနၵကို ျဖည့္ဆီးေပးႏိုင္ဖို႕ အတြက္ ပိုက္ဆံေတြ ေခ်းငွါးရင္း အနာဂတ္အတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳတ္ႏွံမႈေတြမလုပ္ႏိုင္ပဲ အေႂကြးေတြ၊ ဘတ္ဂ်က္လိုေငြျပမႈေတြနဲ႕ အျမဲရင္ဆိုင္ေနၾကရတာ အစဥ္အလာလို ျဖစ္ေနပါျပီ၊ ျပင္သစ္နဲ႕ အီတလီအစိုးရေတြဟာ ဘတ္ဂ်က္လိုေငြျပမႈကို မရပ္တန္႕ႏိုင္တာ ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ေက်ာ္ပါျပီ၊ ကမၻာ႕ေငြေရးေၾကးေရးအၾကပ္အတည္း (Financial Crisis) က အေႂကြးေတြနဲ႕ ရပ္တည္ရွင္သန္ေနရတဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ရဲ့ မတည္ျငိမ္၊ မေအာင္ျမင္ႏိုင္မႈကို ထင္ထင္ရွားရွားေဖာ္ထုတ္ျပသလိုက္ပါတယ္၊

တိုင္းျပည္ဘဏၰာထဲက ျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံတကာေငြေၾကးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ရတဲ့ ေခ်းေငြနဲ႕ျဖစ္ေစ ေငြေရးေၾကးေရးအၾကပ္အတည္းကို ေျပလည္ေစျပီးတဲ့ေနာက္ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြအဖို႕ ပံုမွန္စီးပြါးေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈေတြရွိခဲ့တုံးက၊ ေငြေၾကးေတြကို အလြယ္တကူေခ်းငွါးႏိုင္ခဲ့တဲ့ ကာလေတြတုံးက  ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေရွာင္လြဲခဲ့တဲ့ ခက္ခဲတဲ့ လက္ရွိကာလမွာ ခ်ိဳးျခံေခြၽတာျပီး အနာဂတ္ကာလအတြက္ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈေတြကို မလြဲမေသြေဆာင္ရြက္ရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္၊ ဒါေပမည့္လည္း ျပည္သူလူထုကို ခ်ိဳးျခံေခြၽတာၾကဖို႕ တိုက္တြန္းရင္း အသုံးစားရိတ္ေတြနဲ႕ လခေတြကို ေလွ်ာ့ခ်တာ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ လူၾကိဳက္မ်ားတဲ့ ကိစၥမဟုတ္ပါ၊ 

ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈႏႈံး ေႏွးေကြးတာနဲ႕ တိုင္းျပည္ရဲ့အသုံးစားရိတ္ေတြကို ျဖတ္ေတာက္ကန္႕သတ္ရတာေတြက အကန္႕အသတ္ရွိတဲ့ အရင္းအျမစ္ေတြကို အလုအယက္ျပိဳင္ဆိုင္ရတဲ့ ပ႗ိပကၡေတြကို လံႈ႕ေဆာ္ေပးလိုက္ပါတယ္၊ ပိုျပီးဆိုးတာတာ အဲဒီလိုအက်ိဳးစီးပြါးျပိဳင္ဆိုင္မႈေတြက အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ သက္ၾကီးရြယ္အိုေတြ ပိုျပီးမ်ားျပားလာတဲ့ အခ်ိန္တဲ့ တိုက္ဆိုင္ျဖစ္ေပၚေနတာပါ၊ အသက္ၾကီးတဲ့ ပုဂိၢဳလ္ေတြက သူတို႕ရဲ့အသံကို ႏိုင္ငံေရးသမားေတြက ၾကားေအာင္ေဆာင္ရြက္ရာမွာ လူငယ္ေတြထက္ အျမဲပိုသာပါတယ္၊ အစိုးရနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကို သူတို႕ရဲ့ မဲဆနၵေပးႏိုင္တဲ့ အင္အားပမာဏကိုျပျပီး ထိထိေရာက္ေရာက္ဖိအားေပးႏိုင္ပါတယ္၊ သူတို႕ရဲ့ မဲေပးႏိုင္တဲ့ အေရအတြက္ကလည္း အျမဲတိုးပြါးေနတာပါ၊ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အခုဆိုရင္ အတိတ္ကာလနဲ႕ အနာဂတ္ကာလ အၾကားတိုက္ပြဲ၊ အျငိမ္းစားလစာနဲ႕ ေထာက္ပံ့ေၾကးေတြကို ခံစားပိုင္ခြင့္ရွိတဲ့ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားနဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ လိုအပ္ေနတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳတ္ႏွံမႈမ်ားအၾကား ပ႗ိပကၡေတြကို ရင္ဆိုင္ေနၾကရပါျပီ၊

ျပည္သူေတြရဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္အေပၚ၊ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြအေပၚ သံသယစိတ္ေတြ ပိုျပီးၾကီးမားလာတာကလည္း ခက္ခဲတဲ့ကာလတစ္ခုကို ျဖတ္သန္းႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ရတာကို ပိုျပီးခက္ခဲေစပါတယ္၊ ျပည္သူေတြရဲ့ ႏိုင္ငံေရးပါတီဝင္မႈႏႈံးထားဟာလည္း ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံေတြအားလုံးမွာ ေလ်ာ့က်ေနပါတယ္၊ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံမွာဆိုရင္ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ားဆီက လူဦးေရရဲ့ (၂၀) ရာခိုင္ႏႈံးေလာက္က ႏိုင္ငံေရးပါတီဝင္မ်ားျဖစ္ခဲ့ၾကျပီး ဒီေန႕မွာေတာ့ စုစုေပါင္းလူဦးေရရဲ့ (တစ္) ရာခိုင္ႏႈံးသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီဝင္ၾကတာ ေတြ႕ရပါတယ္၊ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ မဲေပးၾကတဲ့ မဲဆနၵရွင္မ်ားရဲ့ အေရအတြက္ဟာလည္း က်ဆင္းလာပါတယ္၊ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေပါင္း (၄၉) ႏိုင္ငံကို ေလ့လာၾကည့္ရာမွာ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္နဲ႕ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြင္း ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားမွာ မဲဆနၵေပးသူမ်ားဟာ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္နဲ႕ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း မဲဆနၵေပးသူမ်ားထက္ (၁၀) ရာခိုင္ႏႈံး ေလ်ာ့နည္းတာေတြ႕ရပါတယ္၊ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ဥေရာပႏိုင္ငံ (၇) ႏိုင္ငံမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ စစ္တမ္းတစ္ခုမွာ (၅၀) ရာခိုင္ႏႈံးေက်ာ္တဲ့ မဲဆနၵရွင္မ်ားက သူတို႕ရဲ့ အစိုးရအေပၚ လုံးဝအယံုအၾကည္မရွိဘူးလို႕ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုၾကပါတယ္၊ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံမွာ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာပဲ ေကာက္ခံတဲ့ ျပည္သူ႕ဆနၵခံယူမႈ (Public Opinion Poll) တစ္ခုမွာ ေျဖဆိုသူမ်ားရဲ့ (၆၂) ရာခိုင္ႏႈံးက ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ မုသာဝါဒေတြကိုပဲ တစ္ခ်ိန္လုံးေျပာေနၾကတယ္လို႕ သေဘာတူၾကပါတယ္၊

ဒီအေတာအတြင္းမွာပဲ ရယ္စရာတစ္ခုျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးျခင္းနဲ႕ တစ္စုံတစ္ရာကို အမွန္တကယ္ ဆန္႕က်င္ဆနၵျပဖို႕ လံႈ႕ေဆာ္ျခင္းတို႕ၾကားက နယ္နမိတ္စည္းဟာလည္း အလ်င္အျမန္ ပ်က္သုံးေနပါတယ္၊ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္က အိုင္းစလန္ႏိုင္ငံ (Iceland) ရဲ့ ေရၾကာဗစ္ျမိဳ႕ေတာ္ေကာင္စီ (Reykjavik’s City Council) ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရရင္ ေျဗာင္လာဘ္စားမယ္လို႕ အတိအက်ေႂကြးေၾကာ္မဲဆြယ္ခဲ့တဲ့ "အေကာင္းဆုံးပါတီ" (Best Party) က ဒုတိယအေက်ာ့ ယွဥ္ျပိဳင္ခြင့္ရဖို႕ လံုေလာက္တဲ့ ေထာက္ခံမဲေတြ ရခဲ့ပါတယ္၊ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ အီတလီႏိုင္ငံက မဲဆနၵရွင္မ်ားရဲ့ (၂၅) ရာခိုင္ႏႈံးက လူရႊင္ေတာ္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ဘက္ပီဂရီလို (Beppe Grillo) ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ပါတီကို မဲေပးခဲ့ၾကပါတယ္၊  ျပည္သူေတြကိုယ္တိုင္က အစိုးရေတြဆီက သိပ္ျပီးမေမွ်ာ္လင့္ထားဘူးဆိုရင္ အဲဒီလို ျပည္သူလူထုရဲ့ ႏိုင္ငံေရးစနစ္အေပၚ သံသယရွိမႈေတြဟာ ၾကံ့ခိုင္ ေကာင္းမြန္တဲ့ အားတစ္ခုျဖစ္ပါလိမ့္မယ္၊ ဒါေပမည့္ ျပည္သူေတြဟာ သူတို႕မယံုၾကည္ဘူးဆိုတဲ့ အစိုးရမ်ားဆီက အမ်ားၾကီးရဖို႕ ဆက္ျပီးေမွ်ာ္လင့္ေနၾကျပန္တယ္၊ အဲဒီလို သံသယနဲ႕ လိုခ်င္မႈေတြ တစ္ျပိဳင္ထဲရွိျခင္းရဲ့ ရလဒ္ကေတာ့ အဆိပ္အေတာက္နဲ႕ မတည္ျငိမ္မႈေတြ ေရာေထြးေနတဲ့ မေသခ်ာမႈ၊ သူတို႕မေလးစားတဲ့အစိုးရအေပၚ သူတို႕ကိုယ္တိုင္က မွီခိုေနရမႈပါ၊ သူတို႕ရဲ့ မွီခိုမႈေၾကာင့္ အစိုးရေတြက အလြန္အကြၽံသုံးစြဲတာေတြျပဳလုပ္ျပီး ေႂကြးျမီေတြပိုျပီးမ်ားျပားလာပါတယ္၊ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ လူထုရဲ့ မေလးစားမႈက အစိုးရရဲ့ တရားဝင္လူထုကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္မႈကို ေမွးမွိန္ေစပါတယ္၊ ဒီလိုနဲ႕ ဒီမိုကေရစီ ဖရိုဖရဲျဖစ္မႈနဲ႕ ဒီမိုကေရစီပန္းနာရင္ၾကပ္ေရာဟာတို႕ တစ္ခ်ိန္တည္း၊ တစ္ျပိဳင္တည္းျဖစ္ေပၚေနၾကပါတယ္၊

ဒီမိုကေရစီရဲ့ မူလအတြင္းသဏၰန္မွာ တည္ရွိေနတဲ့ ျပႆနာေတြက ေနရာအႏွံ႕မွာ ဒီမိုကေရစီဆုတ္ယုတ္မႈေတြ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ေနရသလဲဆိုတာကို နားလည္ေစပါတယ္၊ ၂၀ ရာစုႏွစ္ေတြထဲမွာ ဒီမိုကေရစီရွင္သန္ ေအာင္ျမင္ရျခင္းရဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခ်က္က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ ျပိဳင္ဘက္ကင္းတဲ့ အားေကာင္းလႊမ္းျခံုမႈ (American Hegemony) ျဖစ္ပါတယ္၊ ႏိုင္ငံအမ်ားစုဟာ သဘာဝက်စြာပဲ ကမၻာ႕ဦးေဆာင္ အင္အားၾကီးအေမရိကန္ႏိုင္ငံကို အတုယူၾကတယ္၊ ပံုတူကူးခ်ၾကတယ္၊ စနစ္ခ်င္းတူေအာင္ ၾကိဳးစားၾကတယ္၊ 

ဒါေပမည့္ တရုတ္ႏိုင္ငံ အားေကာင္းၾကံ့ခိုင္လာျပီး တရုတ္ရဲ့ ကမၻာတစ္ဝွမ္းလႊမ္းျခံုႏိုင္မႈေတြ ျမင့္မားလာခ်ိန္မွာ အေမရိကန္နဲ႕ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္က စံျပႏိုင္ငံမ်ားအျဖစ္ကေန ေလ်ာက်ခဲ့ၾကတယ္၊ ဒီမိုကေရစီ ျဖန္႕က်က္ႏိုင္စြမ္းေတြ ေလ်ာ့နည္းလာၾကတယ္၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ အိုဘားမားရဲ့အစိုးရဟာ “ဒီမိုကေရစီျဖန္႕က်က္ျခင္းကလည္း အာဏာရွင္အစိုးရေတြ၊ အစြန္းေရာက္အစၥလမ္ဝါဒီေတြကို ေမြးဖြားေပးႏိုင္တယ္” ဆိုတဲ့ အေၾကာက္တရားနဲ႕ မလႈပ္မရွက္ျဖစ္ေနသလို ထင္ရတယ္၊ ျပီးေတာ့ ကမၻာ႕ထိပ္တန္းဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံၾကီးျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ အနာဂတ္အတြက္ ျပင္ဆင္မႈေတြလုပ္ဖို႕ မေျပာနဲ႕ ႏွစ္တစ္ႏွစ္စာ ဘတ္ဂ်က္ကိုေတာင္မွ အလြယ္တကူ၊ အခ်ိန္မီအတည္မျပဳႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ  ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြက ဒီမိုကေရစီကို သူတို႕ႏိုင္ငံမ်ားအတြက္သင့္ေတာ္တဲ့ စံျပႏိုင္ငံေရးစနစ္အျဖစ္ ဘယ္လိုလုပ္ျပီး လက္ခံႏိုင္ၾကမွာလဲ၊ ဥေရာပမွာဆိုရင္လည္း ထိပ္တန္းဥေရာပေခါင္းေဆာင္ေတြက လူထုေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ အစိုးရေတြကို ျဖဳတ္ခ်ျပီး နည္းပညာကြၽမ္းက်င္သူေတြနဲ႕ အစားထိုးလို႕ တိုင္းျပည္တစ္ျပည္ရဲ့ စီးပြါးေရး က်ဆင္းမႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕ၾကိဳးစားေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ဘယ္လို အာဏာရွင္မ်ိဳးက ဥေရာပရဲ့ ဒီမိုကေရစီေဟာေျပာမႈေတြကို နားေထာင္ၾကမွာလဲ၊

တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ထြန္းသစ္စဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားမွာလည္း ခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံမ်ားမွာလိုပဲ ျပႆနာေတြ ေတြ႕ၾကံုေနရပါတယ္၊ အဲဒီႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ေရရွည္ကာလအတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳတ္ႏွံမႈေတြမလုပ္ပဲ ကာလတိုအတြက္ အလြန္အကြၽံသုံးစြဲခဲ့ၾကတယ္၊ ဘရာဇီးႏိုင္ငံမွာဆိုရင္ အစိုးရဝန္ထမ္းေတြကို အသက္ (၅၃) ႏွစ္မွာ အျငိမ္းစားယူဖို႕ ခြင့္ျပဳခဲ့တယ္၊ ဒါေပမည့္ တိုင္းျပည္ရဲ့ ေခတ္ေနာက္က်ေနတဲ့ ေလဆိပ္မ်ားကို ျပင္ဆင္မြမ္းမံဖို႕၊ ေခတ္မီေအာင္လုပ္ဖို႕ ပ်က္ကြက္ခဲ့ပါတယ္၊ အိနိၵယႏိုင္ငံမွာ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ အခြင့္အေရးေတာင္းခံသူအုပ္စုမ်ား (Interest Groups) အတြက္ ေငြေၾကးအေျမာက္အမ်ားသုံးစြဲေနရေပမည့္ တိုင္းျပည္ရဲ့ ေခတ္ေနာက္က်ေနတဲ့ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြအေပၚမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳတ္ႏွံမႈက နည္းလွပါတယ္၊ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဟာ အခြင့္အေရးေတာင္းခံသူအုပ္စုမ်ား ရဲ့ သိမ္းပိုက္မႈနဲ႕ ဒီမိုကေရစီမဆန္တဲ့ အေလ့အက်င့္မ်ားရဲ့ ဖ်က္ဆီးမႈေတြကို ခံေနရပါတယ္၊ ပက္ထရစ္ဖရန္႕ (Patrick French) လို႕ေခၚတဲ့ ျဗိတိသွ်သမိုင္းပညာရွင္က အိနိၵယ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ အသက္ (၃၀) ေအာက္ အမတ္မ်ားအားလုံးဟာ ႏိုင္ငံေရးထိပ္သီးမ်ားရဲ့ မ်ိဳးဆက္မ်ား (Political Dynasty) ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္၊ အရင္းရွင္ေလာကရဲ့ ထိပ္သီးေခါင္းေဆာင္ေတြထဲမွာေတာင္မွ ဒီမိုကေရစီအေပၚေထာက္ခံမႈက က်ဆင္းေနပါတယ္၊ 

အိနိၵယႏိုင္ငံရဲ့ စီးပြါးေရးထိပ္သီးၾကီးမ်ားက ေျပာပါတယ္၊ "တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ့ အာဏာရွင္စနစ္က အေဝးေျပးလမ္းမၾကီးေတြ၊ ေတာက္ေျပာင္ခန္းနားတဲ့ ႏိုင္ငံတကာေလဆိပ္ၾကီးေတြ၊ ျမန္ႏႈံးျမင့္ရထားေတြ တည္ေဆာက္ေပးေနခ်ိန္မွာ အိနိၵယႏိုင္ငံရဲ့ ျပႆနာေပါင္းစံုလွတဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္က ပုတ္သိုးေဆြးေျမ့ေနတဲ့ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြကိုပဲ ဖန္တီးေပးတယ္၊" တဲ့၊

ဒီမိုကေရစီစနစ္ဟာ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ရတဲ့အေျခအေနမ်ိဳးနဲ႕ အရင္တုန္းကလည္း ၾကံုခဲ့ဘူးပါတယ္၊ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္မ်ားနဲ႕ ၁၉၃၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာ ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒနဲ႕ ဖက္ဆစ္ဝါဒေတြကို အလားအလာေကာင္းတယ္လို႕ ထင္ခဲ့ၾကဘူးပါတယ္၊  စပိန္ႏိုင္ငံမွာ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္မွာ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီအစိုးရကို အခိုက္အတန္႕အားျဖင့္ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္၊ အဲဒီတုံးက မူဆိုလိုနီ (benito Mussolini) က ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ ျပန္လည္ရွင္သန္လာတာကို လွ်ပ္စစ္ေခတ္ၾကီးမွာ ဆီမီးခြက္ထြန္းရတဲ့ ဘဝကို ျပန္သြားတာပဲလို႕ ရွုပ္ခ်ခဲ့ဘူးပါတယ္၊ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မ်ားအလယ္ေလာက္မွာ ဂ်ာမန္ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဝီလီဘရန္႕ (Willy Brandt) က "အေနာက္ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီရွင္သန္ဖို႕ ေနာက္အႏွစ္ ၂၀ သို႕မဟုတ္ ၃၀ ေလာက္ပဲ က်န္ေတာ့တယ္၊ အဲဒီေနာက္မွာ အေနာက္ဥေရာပဟာ ေမာင္းႏွင္အားမဲ့၊ အခုအခံမဲ့ျဖစ္ျပီး ပါတ္ဝန္းက်င္က အာဏာရွင္စနစ္ပင္လယ္ၾကီးထဲကို က်ဆင္းသြားလိမ့္မယ္" လို႕ ေဟာကိန္းထုတ္ခဲ့ပါတယ္၊ ဒီေန႕အခ်ိန္မွာ အေျခအေနက အဲဒီေလာက္ေတာ့ မဆိုးေသးပါ၊ ဒါေပမည့္ တရုတ္ရဲ့ စီးပြါးေရးတိုးတက္မႈနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးဩဇာျဖန္႕က်က္မႈေတြက ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ကြန္ျမဴနစ္ဝါဒက ျခိမ္းေျခာက္ႏိုင္ခဲ့တာထက္ ပိုျပီးၾကီးၾကီးမားမား ျခိမ္းေျခာက္ေနတာ အထင္အရွားပါ၊

တကယ္ေတာ့ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ့ အံ့ဩစရာေကာင္းလွတဲ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြကလည္း ပိုျပီးနက္႐ိႈင္းတဲ့ ျပႆနာေတြကို ဖုန္းကြယ္ထားတာပါ၊ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ တေျဖးေျဖးနဲ႕ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယံုၾကည္မႈေတြ လြန္ကဲျပီး ကိုယ္က်ိဳးစီးပြါးဦးစားေပးတဲ့ အုပ္စုေတြျဖစ္လာၾကပါတယ္၊ တရုတ္ျပည္ရဲ့ လႊတ္ေတာ္ျဖစ္တဲ့ တရုတ္အမ်ိဳးသားျပည္သူ႕ကြန္ဂရက္ (China’s National People’s Congress) အဖြဲ႕ဝင္ေတြထဲက အခ်မ္းသာဆုံး ပုဂိၢဳလ္ (၅၀) ေပါင္းျပီး စုစုေပါင္း အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္းေထာင္ေပါင္း (၉၄ ဒႆမ ၇) ေလာက္ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာၾကပါတယ္၊ အဲဒီပမာဏဟာ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္က အခ်မ္းသာဆုံး လႊတ္ေတာ္အမတ္ (၅၀) စုေပါင္းပိုင္ဆိုင္တာထက္ အဆေပါင္း (၆၀) ပိုမ်ားပါတယ္၊ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ့ စီးပြါးေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မႈဟာလည္း အရင္တုံးက (၁၀) ရာခိုင္ႏႈံးေလာက္ ရွိခဲ့ရာကေန (၈) ရာခိုင္ႏႈံးအထိ က်ဆင္းလာခဲ့ျပီး ဆက္လက္ျပီး က်ဆင္းမဲ့အေျခအေနရွိပါတယ္၊ ဒါဟာျဖင့္ စီးပြါးေရးပံုမွန္တိုးတက္မႈေတြနဲ႕ ျပည္သူလူထုလက္ခံေအာင္ ၾကိဳးစားေနရတဲ့ တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္အစိုးရအတြက္ ၾကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမႈၾကီးပါ၊

တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ၁၉ ရာစုႏွစ္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚရွင္ အလက္ဆစ္ ဒီေတာ္ကူဗဲလ္ (Alexis de Tocqueville) က "ဒီမိုကေရစီစနစ္ဟာ အျမဲတမ္းပဲ အမွန္တကယ္ထက္ပိုျပီး အားနည္းတယ္လို႕ ျမင္ရလိမ့္မယ္" လို႕ ညႊန္ျပခဲ့သလိုပါပဲ၊ အေပၚယံမွာ စိတ္ရွုပ္ေထြးစရာေကာင္းလွတဲ့ ျပႆနာေတြနဲ႕ ျမင္ေတြ႕ေနရေပမည့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ အလြယ္တကူမျမင္ေတြ႕ရတဲ့ ခြန္အားေတြအမ်ားၾကီး ရွိေနပါေသးတယ္၊ တကယ္ေတာ့လည္း ပံုမွန္က်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲကတဆင့္ ျပည္သူမၾကိဳက္ေတာ့တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ကို ဖယ္ရွားျပီး ေခါင္းေဆာင္အသစ္တင္ေျမႇာက္လို႕ မူဝါဒအသစ္ေတြနဲ႕ တိုင္းျပည္ရဲ့ ျပႆနာေတြကို ဦးေဆာင္ေျဖရွင္းေစႏိုင္တာကိုက ဒီမိုကေရစီစနစ္က အာဏာရွင္စနစ္ထက္ အမ်ားၾကီးပိုေကာင္းမြန္ေနပါျပီ၊ အထူးသျဖင့္ ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းဖို႕ ပိုမိုေကာင္းမြန္တဲ့နည္းလမ္းမ်ားကို ရွာေဖြၾကရာမွာ၊ အင္မတန္ၾကီးမားလွတဲ့ စိန္ေခၚမႈေတြကို တိုးျမႇင့္ရင္ဆိုင္ရာမွာ ဒီမိုကေရစီက အာဏာရွင္စနစ္ထက္ ပိုျပီးသာလြန္ပါတယ္၊ ဒါေပမည့္လည္း မွန္ကန္တဲ့ မူဝါဒနဲ႕ ေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့နည္းလမ္းမ်ားဆီ မေရာက္မီ ေရွ႕တိုးရ၊ ေနာက္ဆုတ္ရတဲ့ ကာလတစ္ခုကိုေတာ့ မလြဲမေသြျဖတ္သန္းရမွာပါ၊ ဒါေပမည့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ခိုင္မာျပီးသားႏိုင္ငံမ်ားမွာေရာ၊ စတင္က်င့္သုံးစႏိုင္ငံမ်ားမွာေရာ၊ ေအာင္ျမင္မႈေတြရဖို႕ ဒီမိုကေရစီကို ခိုင္မာတဲ့ အေျခခံေပၚမွာ တည္ေဆာက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္၊