လူၾကိဳက္နည္းမည့္ မွတ္ခ်က္မ်ား (၉)

(7-Day daily ေန႕စဥ္သတင္းစာ၊ ေမလ ၂၉ ရက္၊ ၂၀၁၅)
http://7daydaily.com/story/38224

 

လူၾကိဳက္နည္းမည့္ မွတ္ခ်က္မ်ား (၉)

ေအာင္ဒင္

(၁၀/ ၃) ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းမွ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီသို႕
 

က်ေနာ္က ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ အေျပာင္းအလဲကာလမွာ ၂ဝ၁၁ ကေန ၂ဝ၁၅ အထိကို ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြကေန ေျဖေလွ်ာ့ေပးတဲ့ ပထမ ၅ႏွစ္၊ အပိုင္းတစ္ (Decentralization Phase 1) လို႔ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီ မရေသးပါ။ ဒါေပမည့္ ေျဖေလ်ာ့မႈေတြ စတင္ေနပါျပီ။ ၂ဝ၁၆ ကေန ၂ဝ၂ဝ ကို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ကိုင္မႈေတြေလ်ာ့ေပးတဲ့ အပိုင္း ၂ (Phase 2) လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ၂ဝ၂၁ ကေန ၂ဝ၂၅ ထိကို အပိုင္း ၃ (Phase 3) လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒီလိုဆုိေတာ့ အပိုင္း ၁ ကေန အပိုင္း ၂ ကို ကူးေျပာင္းျခင္းက အင္မတန္အေရးႀကီးပါတယ္။ အဲဒီလို ကူးေျပာင္းရာမွာလည္း ေရြးေကာက္ပြဲကတဆင့္ ကူးေျပာင္းရမွာမို႕ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ အင္မတန္အေရးႀကီးတယ္လို႕ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကို အစုိးရက အေၾကာင္းျပခ်က္ တစ္စုံတစ္ရာနဲ႔ ေရႊ႕ဆုိင္းလိမ့္မယ္လို႕  က်ေနာ္မထင္ပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲေရႊ႕ဆုိင္းရေလာက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာလည္း မရွိပါ။ 

မရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲက ႏိုဝင္ဘာလမွာ ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီေရြးေကာက္ပြဲကို ျဖတ္သန္းတဲ့အခါမွာ လူထုအားလုံးက တက္ၾကြစြာပါဝင္ၾကမယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲကလည္း အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ သန္႔ရွင္းမွ်တမယ္၊ ျပည္တြင္းနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာေလ့လာသူေတြက မဲ႐ံုေတြကို အနီးကပ္ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာျပီး အမွားမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ၾကမယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြကလည္း ျမိဳ႕နယ္ျပည္သူက လက္ခံႏိုင္တဲ့ လူေကာင္းေတြကို သမာသမတ္က်က် ေရြးခ်ယ္ျပီး လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားအျဖစ္ မွ်မွ်တတ ယွဥ္ျပိဳင္ၾကမယ္ဆိုရင္ ဒီေရြးေကာက္ပြဲကေန ေကာင္းမြန္တဲ့၊ သန္႔ ရွင္းစင္ၾကယ္တဲ့ လူထုကိုယ္စားလွယ္ေတြ အမ်ားႀကီးကို လႊတ္ေတာ္ထဲ ပို႕ေဆာင္ေပးႏိုင္မွာပါ။ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္တင္မကပါဘူး။ ျပည္နယ္၊ တုိင္းေဒသႀကီးလႊတ္ေတာ္ေတြကိုပါ လူထုကိုယ္စားလွယ္အစစ္အမွန္ေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲကတဆင့္ ျပည္သူမ်ားက ပို႕ေဆာင္ေပးႏိုင္ၾကမွာပါ။ အဲလိုမ်ဳိး ပုိ႔ေဆာင္ေပးႏိုင္မယ္ဆုိလို႔ရွိရင္ တိုင္းျပည္ရဲ့ ဥပေဒျပဳယႏၲရားၾကီးက ပို၍အားေကာင္းလာမွာ ျဖစ္ျပီး ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြကေန ေျဖေလွ်ာ့ေပးတဲ့ ဒုတိယပိုင္း (Phase 2) ကာလသည္ အင္မတန္မွေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ရိွလာပါလိမ့္မယ္။

အဲဒီလို ျဖစ္မလာပဲ အားနည္းခ်က္တစ္စုံတစ္ရာေၾကာင့္၊ ဥပမာ လူထုက ေရြးေကာက္ပြဲဆုိင္ရာအေတြ႕အႀကံဳမျပည့္ဝလို႔ဘဲျဖစ္ေစ၊ မေတာ္မတရားမႈေတြရွိလို႔ပဲျဖစ္ေစ၊ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြေၾကာင့္ျဖစ္ေစ လူေကာင္းသူေကာင္းေတြကို ျပည္သူေတြက မွန္မွန္ကန္ကန္ မေရြးခ်ယ္ေပးႏိုင္ဘူးဆုိလို႔ရွိရင္ ဒုတိယပိုင္းငါးႏွစ္ဟာ လက္ရွိ ငါးႏွစ္နဲ႕ထူးမျခားနားဘဲျဖစ္ေန ပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီလိုဆုိရင္ ေနာက္လာမယ့္ အပိုင္းသုံး (Phase 3) မွာလည္း တုိးတက္မႈသိပ္ရွိမွာ မဟုတ္ေတာ့ပါ။ ဒါေၾကာင့္မို႕ လာမည့္ႏွစ္ေတြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ့ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲေတြ မွန္မွန္ကန္ကန္ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းဖို႕အတြက္ ၂ဝ၁၅ ေရြး ေကာက္ပြဲဆိုတဲ့ သမိုင္းမွတ္တိုင္ကို ျပည္သူေတြအားလုံး အေလးအနက္ထား ျဖတ္သန္းၾကရမယ္လို႕ က်ေနာ္ယံုၾကည္ပါတယ္။

(၁၁) နအဖ၏ လမ္းျပေျမပံုအလြန္ႏွင့္ ျပည္သူလူထု 
 

စစ္အစိုးရက အဆင့္ (၇) ဆင့္ လမ္းျပေျမပံုကို ဖန္တီးျပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အခါ ေနာက္ဆုံးအဆင့္ျဖစ္တဲ့ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအရဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ေရြးခ်ယ္တာဝန္ေပးျပီးတဲ့ ေနာက္မွာ အာဏာကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ေရးအတြက္ လွ်ိဳ႕ဝွက္အစီအစဥ္ရွိတယ္ဆိုရင္ အဲဒီအစီအစဥ္ဟာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနဲ႕ ခြင့္ျပဳထားတဲ့ တပ္မေတာ္ရဲ့ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မႈကို အခိုင္အမာကာကြယ္ႏိုင္ေရးအတြက္ ပုဒ္မ (၄၃၆) ျပင္ဆင္ေရးၾကိဳးစားမႈကို ဆန္႕က်င္ရန္ပဲ ျဖစ္လိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။

၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအရ ႏိုင္ငံေတာ္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ေပၚေပါက္လာတဲ့အခါ ျပည္သူလူထုအေပၚ အစိုးရရဲ့ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ ေလ်ာ့နည္းလာသလို အာဏာကို ကိုင္တြယ္ထားသူမ်ားကိုယ္တိုင္လည္း သူတို႕ရဲ့ အထက္က အမိန္႕ေပးၾကိဳးကိုင္မႈေတြ ေလ်ာ့နည္းလာခဲ့တာပါ။ စစ္အစိုးရလက္ထက္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးၾကီး သန္းေရႊရဲ့ တစ္ေသြး၊ တစ္သံ၊ တစ္မိန္႕ကို နာခံေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကရတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေတြဟာ အခုေတာ့ အစိုးရအာဏာ၊ လႊတ္ေတာ္အာဏာ၊ ပါတီအာဏာ၊ တပ္မေတာ္အာဏာမ်ားကို သီးျခားစီ ကိုင္တြယ္ခြင့္ရသူမ်ား ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ကိုယ္ဦးေဆာင္ခြင့္ရတဲ့ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းကို အထက္ကအမိန္႕မရွိပဲ ကိုယ္တိုင္က အမိန္႕ေပးေနၾကရပါျပီ။ အဲဒီ အာဏာအသီးသီးကို ပိုင္ဆိုင္ၾကတဲ့ ပုဂိၢဳလ္မ်ားအတြက္ လမ္းျပေျမပံုရဲ့ သတၱမအဆင့္ အလြန္ လုပ္ငန္းစဥ္ဟာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ဆက္လက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းနဲ႕ အတိုက္အခံအင္အားစုမ်ား အားလုံး ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေဘာင္ထဲ ဝင္ေရာက္လာေအာင္ စည္းရုံးျခင္းပဲ ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။

ႏိုင္ငံတကာက ဖိအားေပးမႈေတြ ရုပ္သိမ္းျပီး အစိုးရကို တရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳလာေအာင္၊ ျပည္တြင္းဒီမိုကေရစီအင္အားစုမ်ားနဲ႕ နယ္စပ္ေဒသအေျခစိုက္ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုမ်ားက ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုကို လက္ခံလာေအာင္ အေပးအယူျပဳ၊ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈေတြ လုပ္ရမယ္လို႕ အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ားက နားလည္လာၾကပါျပီ။ ျပည္သူလူထုကို စည္းရုံးႏိုင္ဖို႕အတြက္ ဖိႏွိပ္မႈေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးရမယ္လို႕ သေဘာေပါက္လာၾကပါျပီ။ တရုတ္အစိုးရအေပၚ အလြန္အမင္းမွီခိုေနရျခင္းနဲ႕ တရုတ္အစိုးရရဲ့ ႏိုင္ငံေရးဗိုလ္က်မႈ၊ စီးပြါးေရးေသြးဆုတ္မႈမ်ားကေန လြတ္ေျမာက္ဖို႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ အေနာက္အုပ္စုႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ ဆက္ဆံေရးေကာင္းဖို႕လိုတယ္လို႕ သိျမင္ေနၾကပါျပီ။ ဒီလို သိျမင္နားလည္မႈေတြနဲ႕ လက္ရွိအစိုးရက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးတံခါးကို ဖြင့္လိုက္ပါျပီ။

ဒီမိုကေရစီေရးလႈပ္ရွားမႈၾကီးရဲ့ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ခရီးစဥ္တေလွ်ာက္လုံးမွာလည္း ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားသူေတြ တစိုက္မတ္မတ္ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကတာက ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျခင္းျဖင့္ တိုင္းျပည္ရဲ့ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ အစိုးရကို ယံုၾကည္ဖို႕ မလိုေပမည့္၊ အစိုးရကို မုန္းတီးေပမည့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးကို လက္ခံဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တစ္ဦးေကာင္း၊ တစ္ဖြဲ႕ေကာင္း သီးျခားေဆြးေႏြးမႈေတြကေန ဘက္ႏွစ္ဘက္ တန္းတူညီမွ်ေဆြးေႏြးပြဲမ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားစည္းရုံးသင့္ပါတယ္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈေတြကေန ရႏိုင္သမွ် သေဘာတူညီမႈေတြ ရေအာင္ယူျပီး မတူညီႏိုင္ေသးတဲ့ ျပႆနာမ်ားအတြက္ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးေနၾကဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ 

ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒကို ျပင္ဆင္ဖို႕ ၾကိဳးစားရင္းနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေဘာင္ထဲက ရႏိုင္သမွ် အခြင့္အေရးေတြကို အမိအရယူျပီး ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရးေတြကို တိုးခ်ဲ႕ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အာဏာပိုင္မ်ားဘက္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလိုလားသူမ်ားကို ေႏြးေထြးစြာ လက္ခံၾကိဳဆိုဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဘက္ႏွစ္ဘက္စလုံးက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလိုလားသူမ်ား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကဖို႕ လိုပါတယ္။

ကမ႓ာ႔ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ ႏိႈင္းယွဥ္ရင္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြါးေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရး၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ဘ႑ာေရး၊ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး၊ သဘာဝပါတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး၊ စက္မႈလက္မႈ၊ နည္းပညာ၊ ကြၽမ္းက်င္လုပ္သား အစစအရာရာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနာက္က်က်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ တိုင္းျပည္ကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ရမည့္ကာလမွာ ျဖိဳလွဲတိုက္ဖ်က္ေရးစိတ္ဓာတ္ေတြကို ဆက္လက္ကိုင္ဆြဲျပီး ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေရးနည္းလမ္းနဲ႕ပဲ ဆက္လက္ဆန္႕က်င္ေနၾကဦးမယ္ဆိုရင္ တိုင္းျပည္ပဲ ပိုျပီးနစ္နာပါလိမ့္မယ္။ ျပည္သူေတြပဲ ပိုျပီးထိခိုက္ခံစားရပါလိမ့္မယ္။ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲမ်ားနဲ႕ ပိုျပီး အလွမ္းေဝးေနပါလိမ့္မယ္။

က်န္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္မ်ားမွာ စစ္အာဏာရွင္မ်ားနဲ႕ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုတို႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ခဲ့ၾကရာမွာ အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူတစ္ရပ္လုံးက အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆန္႕က်င္ျပီး ဒီမိုကေရစီအင္အားစုၾကီးဘက္က ရွိခဲ့တယ္လို႕ က်ေနာ္တို႕ ယံုၾကည္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီကေန႕မွာေတာ့ ျပည္သူလူထုဟာ အနည္းဆုံး အုပ္စုသုံးစု ကြဲေနပါပါျပီ။ အတိုက္အခံအင္အားစုေတြကို ဆန္႕က်င္ျပီး အစိုးရကို ခါးခါးသီးသီးမုန္းတီးတဲ့ ျပည္သူေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ အစိုးရနဲ႕ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီကို ေထာက္ခံၾကတဲ့ ျပည္သူေတြလည္း သန္းနဲ႕ခ်ီျပီး ရွိေနပါတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႕ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္နဲ႕ ၈၈ မ်ိဳးဆက္ (ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပြင့္လင္းလူ႕အဖြဲ႕အစည္း) က ပုဒ္မ (၄၃၆) ျပင္ေရး လူထုဆႏၵလက္မွတ္မ်ားေကာက္ခံတာ ေလးသန္းေက်ာ္ ရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အမ်ိဳး၊ ဘာသာ၊ သာသနာထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအဖြဲ႕ၾကီးက မ်ိဳးေစာင့္ဥပေဒမ်ား ျပ႒ာန္းေရးအတြက္ အစိုးရနဲ႕ လႊတ္ေတာ္ကို အဆိုျပဳဖို႕ လက္မွတ္ေတြ ေကာက္ခံတာ ငါးသန္းေက်ာ္ရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ရဲ့ ပါတီဝင္အင္အားက သိန္းဂဏန္းပဲရွိျပီး  ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီဝင္အင္အားက သုံးသန္းေက်ာ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ဆယ္တန္းစာေမးပြဲေအာင္စာရင္းထြက္ျပီးလို႕ စစ္တကၠသိုလ္ဗိုလ္ေလာင္းသင္တန္းမ်ားအတြက္ ေလွ်ာက္လႊာေခၚရာမွာ သင္တန္းတက္ခြင့္ရဖို႕ ေလွ်ာက္ထားၾကတဲ့ အမ်ိဳးသား၊ အမ်ိဳးသမီးအေရအတြက္က လက္ခံႏိုင္တဲ့ သင္တန္းသားအေရအတြက္ထက္ ၁၅ ဆေလာက္ ပိုမ်ားပါတယ္။ အတိုက္အခံဘက္မွာတင္မကပဲ အစိုးရဘက္မွာပါ ေထာက္ခံသူ ျပည္သူေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနတာ အထင္အရွားပါ။

အစိုးရဘက္ေရာ၊ အတိုက္အခံေတြဘက္ေရာ မပါပဲ ၾကားမွာ ရပ္တည္တဲ့ ျပည္သူေတြလည္း ရွိၾကပါတယ္။ အဲဒီျပည္သူေတြက သူတို႕ကို အစိုးရလူေတြလို႕လည္း အျမင္မခံႏိုင္ၾကသူေတြပါ။ အတိုက္အခံေတြက သူတို႕ကို "သာကူး" လို႕ ေျပာမွာကိုလည္း ေၾကာက္ရြံ႕ၾကသူေတြပါ။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခံစားခဲ့ရတဲ့ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြကေန အတန္ငယ္လြတ္ေျမာက္လာတာကို ေက်နပ္ဝမ္းသာျပီး ေရွ႕မွာလည္း တိုင္းျပည္ၾကီး တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းလို႕ ပိုျပီးတိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးဖို႕ကို ေမွ်ာ္လင့္ေနၾကသူေတြပါ။ အဲဒီျပည္သူေတြက အုပ္စု သုံးစုထဲမွာ အင္အားအမ်ားဆုံး ျဖစ္မယ္ထင္ပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္သူကမွ၊ ဘယ္ဘက္ကမွ "က်ဳပ္တို႕ဘက္မွာ ျပည္သူလူထုၾကီး တစ္ရပ္လုံးရွိတယ္" လို႕ မေႂကြးေၾကာ္ႏိုင္ၾကေတာ့ပါ။

(၁၂) အဆိပ္ခြက္ကို ေရြးခ်ယ္ျခင္း
 

အထက္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ က်ေနာ္႔ရဲ့ အေတြးအျမင္ေတြကို က်ေနာ္႕မိတ္ေဆြအမ်ားစုက သေဘာမတူၾကပါ။ အစိုးရကို ပက္ပက္စက္စက္ေဝဘန္႐ံႈ႕ခ်မွ လူၾကိဳက္မ်ားတဲ့ ေခတ္မွာ က်ေနာ္႕အျမင္ေတြဟာ လူၾကိဳက္နည္းမွာ အေသအခ်ာပါ။ ဒီအျမင္ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ေရးသားျခင္းျဖင့္ ေဝဘန္ကန္႕ကြက္မႈေတြ၊ စြပ္စြဲသံေတြ အမ်ားအျပား ထြက္ေပၚလာမွာကိုလည္း ၾကိဳတင္ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရ ေဝဘန္တာေတြတင္မကပဲ ပုဂိၢဳလ္ေရးမုန္းတီးမႈနဲ႕ ေစာ္ကားတိုက္ခိုက္တာေတြလည္း ရွိလာမွာပါ။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ က်ေနာ္ကေတာ့ လြတ္လပ္စြာေတြးေခၚခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာေရးသားေဖာ္ထုတ္ခြင့္ကို အျပည့္အဝတန္ဘိုးထားပါတယ္။ က်ေနာ္ယံုၾကည္ရာကို အမ်ားသိေအာင္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုဖို႕ တာဝန္ရွိတယ္လို႕လည္း ယံုၾကည္ပါတယ္။ ဒီယံုၾကည္မႈမ်ားနဲ႕အတူ က်ေနာ္႔ရဲ့ "လူၾကိဳက္နည္းမည့္ မွတ္ခ်က္မ်ား" ကို ျပည္သူလူထုထံ တင္ျပလိုက္ပါတယ္။ "ဆိုကေရးတီး" လိုပဲ က်ေနာ္လည္း အဆိပ္ခြက္ကို ေရြးခ်ယ္လိုက္ပါျပီ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အာဏာရွင္စနစ္ အျမန္ဆုံး နိဂုံးခ်ဳပ္ပါေစ။ ဒီမိုကေရစီ ၊ တရားမွ်တမႈနဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးမ်ား ရွင္သန္ထြန္းကားပါေစ။ အာဃာတနဲ႕ ေဒါသတရားၾကီးမားသူမ်ား ျငိမ္းခ်မ္းေအးျမႏိုင္ၾကပါေစ။

ေလးစားစြာ၊

ေအာင္ဒင္
(ဧျပီလ ၂၆ရက္၊ ၂၀၁၅)

[စာေရးသူ ေအာင္ဒင္သည္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီမိုကေရစီအေရးေတာ္ပံုၾကီးတြင္ ပါဝင္လႈပ္ရွားခဲ့ျပီး ဝန္ၾကီးခ်ဳပ္ဦးႏုေခါင္းေဆာင္သည့္ စင္ျပိဳင္အစိုးရအဖြဲ႕ အတြင္းဝန္၊ ဗမာႏိုင္ငံလုံးဆိုင္ရာေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ဒုဥကၠ႒ (၂) စသည့္တာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၈၉ မွ ၁၉၉၃ အထိ ၄ ႏွစ္ သုံးလေက်ာ္ အက်ဥ္းက်ခဲ့ျပီး ၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထြက္ခြါ၍ စကၤာပူႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေနထိုင္ခဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသို႕ ေရာက္ရွိျပီး U.S. Campaign for Burma အဖြဲ႕ၾကီးအား တည္ေထာင္၍ ျမန္မာစစ္အစိုးရအား ႏိုင္ငံတကာဖိအားေပးမႈမ်ား ျမႇင့္တင္ေရး၊ ကုလသမဂၢလံုျခံုေရးေကာင္စီမွ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရးကိစၥအား တာဝန္ယူေျဖရွင္းေရး အတြက္ ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားခဲ့ပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ အဖြဲ႕အစည္းတာဝန္မ်ားမွ အနားယူျပီး ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေဝဘန္ခ်က္ေဆာင္းပါးမ်ားကို ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ စာေစာင္မ်ားတြင္ ေရးသားလ်က္ရွိပါသည္။]

 

လူၾကိဳက္နည္းမည့္ မွတ္ခ်က္မ်ား (၈)

(7-Day daily ေန႕စဥ္သတင္းစာ၊ ေမလ ၂၈ ရက္၊ ၂၀၁၅)
http://7daydaily.com/story/38151

လူၾကိဳက္နည္းမည့္ မွတ္ခ်က္မ်ား (၈)

ေအာင္ဒင္

(၉/၃) လႊတ္ေတာ္အေပၚ အေကာင္းျမင္မိရျခင္း အေၾကာင္းရင္း။

က်ေနာ္႔ရဲ့ တင္ျပခ်က္ေတြမွာ လႊတ္ေတာ္ကို ခ်ဥ္းကပ္စည္းရုံးျပီး ဥပေဒမ်ားကို ျပင္ဆင္ေရး၊ မေကာင္းတဲ့ ဥပေဒမ်ားကို ရုပ္သိမ္းေရး အၾကိမ္ၾကိမ္ေဆြးေႏြးခဲ့တဲ့အတြက္ စာဖတ္သူမ်ားက က်ေနာ္႕ကို ဒီလႊတ္ေတာ္အေပၚ အယံုအၾကည္ၾကီးလြန္းရဲ့လို႕ အျမင္ကပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကပ္လည္း ကပ္သင့္ပါတယ္။ က်ေနာ္လည္း ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုကို လက္မခံခဲ့သူပါ။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကေန ေပၚေပါက္လာတဲ့ လႊတ္ေတာ္၊ အစိုးရ၊ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ စတဲ့ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေပၚ အယံုအၾကည္မရွိခဲ့သူပါ။ ဒါေပမည့္ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုၾကီးရဲ့ ဦးစီးဦးေဆာင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကိုယ္တိုင္က ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုကို လက္ခံျပီး ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲက တဆင့္ လႊတ္ေတာ္ထဲေရာက္သြားျပီးမွေတာ့ က်ေနာ္႕လို သာမာန္လူတစ္ေယာက္ရဲ့ မယံုၾကည္မႈဟာ အေရးမပါေတာ့ပါ။ က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္ တစ္တပ္တစ္အားပါဝင္ တည္ေဆာက္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံတကာဖိအားေပးမႈမ်ားနဲ႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ့ စီးပြါးေရးပိတ္ဆို႕အေရးယူမႈေတြပါ တေျဖးေျဖး ရုပ္သိမ္းသြားျပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္နဲ႕ ေဘးထြက္ထိုင္မေနပဲ၊ အေဝးကေန လက္သီးလက္ေမာင္းတန္းမေနပဲ အေျပာင္းအလဲမ်ား အမွန္တကယ္ျဖစ္ေပၚႏိုင္ေရးအတြက္ လက္ရွိအေျခအေနနဲ႕ အျဖစ္သင့္ဆုံးလမ္းေၾကာင္းတစ္ခုကို ရွာေဖြတင္ျပေနတာပါ။

ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကလည္း အတန္အသင့္ တိုးတက္ေျပာင္းလဲေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုနဲ႕ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ့ ရလဒ္ေၾကာင့္ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီနဲ႕တပ္မေတာ္က ကိုယ္စားလွယ္အမ်ားစုနဲ႕လႊမ္းမိုးထားျပီး တိုင္းရင္းသားနဲ႕ အတိုက္အခံအင္အားစုက ကိုယ္စားလွယ္အနည္းငယ္သာရွိတဲ့ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ဟာ က်ေနာ္တို႕ထင္ျမင္ခဲ့သလို အစိုးရေဆာင္ရြက္သမွ်ကို တံဆိတ္တုံးထု အတည္ျပဳေပးရတဲ့ ဟန္ျပလႊတ္ေတာ္ သက္သက္မဟုတ္ေတာ့ပါ။ အာဏာရပါတီကိုယ္စားျပဳ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကိုယ္တိုင္က အစိုးရရဲ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို တက္တက္ႂကြႂကြစီစစ္တာ၊အစိုးရတင္တဲ့ဘတ္ဂ်က္မွာ မလိုအပ္ဘူးထင္တာေတြကို ရဲရဲတင္းတင္း ျဖတ္ေတာက္ဖို႕ ၾကိဳးစားၾကတာ၊ အစိုးရရဲ့ကတိကဝတ္ေတြကို လက္ေတြ႕က်က်ေဝဘန္စီစစ္တာ၊ ျပည္သူေတြရဲ့အသံကို နားေထာင္ဖို႕ၾကိဳးစားတာေတြကို ေတြ႕ျမင္ေနရပါတယ္။ တကယ္႔ ဒီမိုကေရစီလႊတ္ေတာ္တစ္ခုလို ရာႏႈံးျပည့္ေက်နပ္အားရစရာ မရွိေသးေပမည့္ က်ေနာ္တို႕ ၾကိဳတင္ေမွ်ာ္လင့္ထားတာထက္ ပိုျပီးတက္ႂကြတဲ့ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕အစည္းျဖစ္လာတာကို ေတြ႕႕ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီလႊတ္ေတာ္မွာ ျပည္သူလူထုက အမွန္တကယ္ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ ပိုျပီးမ်ားျပားလာရင္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ဟာ ပိုျပီးအားေကာင္းလာလိမ့္မယ္။ အစိုးရနဲ႕ တရားစီရင္ေရးစနစ္ကို ပိုျပီး စီစစ္ေဝဘန္ႏိုင္မယ္။ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲအတြက္ ပိုျပီးအားကိုးရတဲ့ အင္စတီက်ဴးရွင္းၾကီး ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႕ ယံုၾကည္လာမိပါတယ္။ ဒီလိုယံုၾကည္မႈနဲ႕ ၂၀၁၅ခုႏွစ္၊ႏိုဝင္ဘာလမွာ က်င္းပမယ္ဆိုတဲ့အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲကို ပိုျပီးစိတ္ဝင္စားလာခဲ့ပါတယ္။

(၁၀) ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ပါတ္သက္၍…။

ေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္က ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ျဖတ္သန္းသြားရမည့္ မွတ္တိုင္တစ္ခုျဖစ္တယ္။ ခရီးဆုံးပန္းတိုင္မဟုတ္ဘူးလို႕ ေျပာတာ ၾကားဘူးပါတယ္။ မွန္ပါတယ္။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ ဒီမိုကေရစီေရးေျပာင္းလဲမႈေတြအတြက္ ခရီးဆုံးပန္းတိုင္မဟုတ္ပါ။ ျဖတ္သန္းသြားရမည့္ မွတ္တိုင္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမည့္ ေလးေလးနက္နက္ျဖတ္သန္းသြားရမည့္ အေရးၾကီးတဲ့ မွတ္တိုင္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရြးေကာက္ပြဲကို ဒီမိုကေရစီအင္အားစုဘက္က စနစ္တက်၊ စည္းစည္းရုံးရုံး မျဖတ္သန္းႏိုင္ရင္ ေရွ႕ဆက္ရမည့္ခရီးမွာ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲမ်ားကို အားနည္းေႏွးေကြးေစႏိုင္ပါတယ္။

အထက္မွာ တင္ျပခဲ့သလိုပဲ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာ စတင္တာဝန္ယူမည့္ ဒုတိယအၾကိမ္ ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ကို ျပည္သူလူထုက အမွန္တကယ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္တဲ့ ျပည္သူ႕ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႕ ဖြဲ႕စည္းႏိုင္မယ္ဆိုရင္ အဲဒီလႊတ္ေတာ္ထဲမွာ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈံးရွိဦးေတာ့ လႊတ္ေတာ္ဟာ ပိုျပီးေတာ့အားေကာင္းလာမယ္။ လူထုအသံကို ပိုျပီးနားေထာင္လာမယ္။ လူထုအလိုရွိတဲ့ ဥပေဒျပင္ဆင္ခ်က္ေတြ ပိုျပီးေဆာင္ရြက္ႏိုင္မယ္။ ျပည္သူလူထုရဲ့ လြတ္လပ္မႈေတြ၊ အခြင့္အေရးေတြကို ကန္႕သတ္ထားတဲ့ တည္ဆဲဥပေဒေတြကို ရုပ္သိမ္းႏိုင္မယ္။ အစိုးရကို ပိုျပီး စီစစ္ႏိုင္မယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ထဲက အဂတိလိုက္စားမႈေတြ၊ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈေတြ၊ အရည္အခ်င္းမျပည့္ဝတာေတြကို ပိုျပီးေဝဘန္ႏိုင္မယ္။ တရားစီရင္ေရးစနစ္ကို ေျဖာင့္မတ္မွန္ကန္ေစမယ္။ တပ္မေတာ္နဲ႕ အရပ္ဘက္ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားအၾကား ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ ပိုမ်ားျပီး စစ္ဘက္-အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရး တိုးတက္ေကာင္းမြန္ႏိုင္မယ္။ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲကို ပိုျပီးအားေကာင္းေစလိမ့္မယ္လို႕ က်ေနာ္ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ အဲဒီလို ျဖစ္ႏိုင္ဖို႕ အေရးအၾကီးဆုံးက ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲကို သန္႕ရွင္းမွ်တစြာ က်င္းပႏိုင္ေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားနဲ႕ မဲဆႏၵရွင္မ်ားက ေရြးေကာက္ပြဲဗဟုသုတအျပည့္အဝနဲ႕ တက္ႂကြႏိုးၾကားစြာ ပါဝင္ဆင္ႏႊဲေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ 

လက္ရွိအေျခအေနမွာ ေရြးေကာက္ပြဲကို တာဝန္ခံက်င္းပေပးမည့္ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္အေပၚ ေဝဘန္ေနၾကတာေတြ၊ ေကာ္မရွင္ကို ျပန္လည္ဖြဲ႕စည္းဖို႕ ေတာင္းဆိုေနၾကတာေတြကို ၾကားသိေနရပါတယ္။ က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္လည္း ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒က ဒုဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေဟာင္းနဲ႕ ၾကံ့ခိုင္ေရးပါတီေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနတာ၊ ေကာ္မရွင္ရုံးအဆင့္ဆင့္မွာ တပ္မေတာ္အရာရွိေဟာင္းမ်ားက တာဝန္ယူထားတာေတြကို ေထာက္ျပေဝဘန္ခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ဘယ္လိုပုဂိၢဳလ္ေတြနဲ႕ ဖြဲ႕ဖြဲ႕၊ မေက်နပ္သူ၊ မယံုၾကည္သူေတြက အျမဲတမ္းရွိေနဦးမွာပါ။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို သမၼတက ခန္႕အပ္တာဝန္ေပးရတာမို႕ ဘယ္သူေတြပဲ ပါဝင္သည္ျဖစ္ေစ၊ သမၼတ စိတ္တိုင္းက် ခန္႕အပ္တဲ့ ေကာ္မရွင္အျဖစ္ စြပ္စြဲခံရမွာပါ။ ဒီေတာ့ ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕စည္းမႈထက္ ေကာ္မရွင္ရဲ့ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မႈေတြကို ေလ့လာၾကည့္တာ ပိုျပီးသင့္ေတာ္မယ္ ထင္ပါတယ္။

(၁၀/၁) ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး၊

ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ဟာ ဥေရာပသမဂၢ၊ အေမရိကန္အစိုးရစတဲ့ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရမ်ားနဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ယင္းအစိုးရမ်ားရဲ့ ကိုယ္စား European Union Election Support Team နဲ႕ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံအေျခစိုက္ International Institute for Democracy and Election Assistance (IDEA) ၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ International Foundation for Electoral System (IFES) မ်ားက ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီ သန္႕ရွင္းမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ား၊ မဲစာရင္းေကာက္ယူျခင္းမ်ား၊ ဥပေဒ၊ နည္းဥပေဒနဲ႕ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ား ေရးဆြဲထုတ္ျပန္ေရးအတြက္အနီးကပ္ကူညီေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ေကာ္မရွင္ကိုယ္တိုင္ကလည္း ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာနဲ႕ ျပည္တြင္းအရပ္ဘက္လူထုအဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျပီး ေရြးေကာက္ပြဲေအာင္ျမင္ေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။

အထူးျခားဆုံးကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာဖို႕ ဖိတ္ေခၚထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကေန႕အထိ ေကာ္မရွင္ဟာ ဥေရာပသမဂၢကိုယ္စား IDEA၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကိုယ္စား IFES နဲ႕ အေမရိကန္သမၼတေဟာင္း ဂ်င္မီကာတာ ဦးေဆာင္တဲ့ The Carter Center တို႕ကို ႏိုင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူမ်ား ေစလႊတ္ခြင့္ျပဳဖို႕ သေဘာတူထားတယ္လို႕ သိရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံျခားသံရုံးမ်ား၊ အာဆီယံအဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံမ်ားကိုလည္း ေရြးေကာက္ပြဲေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ခြင့္ျပဳမယ္လို႕ သိရပါတယ္။ ျပည္တြင္းက အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကလည္း မဲ႐ံုမ်ားမွာ ကိုယ္စားလွယ္ေစလႊတ္ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာႏိုင္ၾကပါလိမ့္မယ္။

အဲဒီလို ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာျခင္းမ်ားကို ခြင့္ျပဳတာက ေရြးေကာက္ပြဲရဲ့ သန္႕ရွင္းမွ်တမႈကို အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ အာမခံခ်က္ေပးျပီး မသမာမႈေတြရွိရင္လည္း ခ်က္ခ်င္းေဖာ္ထုတ္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ ျပည္တြင္းအရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ ညွိႏိႈင္းတိုင္ပင္ျပီး ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၂၀ ရက္ေန႕မွာ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ထုတ္ျပန္ေၾကညာတဲ့ "ျပည္တြင္းေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူမ်ား၏ က်င့္ဝတ္မ်ား" နဲ႕ "ႏိုင္ငံတကာေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူမ်ား၏ က်င့္ဝတ္မ်ား" ဟာလည္း လက္ခံႏိုင္စရာျဖစ္တယ္လို႕ ၾကားသိရပါတယ္။

(၁၀/၂) ၾကိဳတင္မဲျပႆနာႏွင့္ လူထု၏အခန္းက႑

ျပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အတိုက္အခံကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအမ်ားစုဟာ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့ေန႕၊ မဲစာရင္းေရတြက္ခ်ိန္မွာ ေထာက္ခံမဲအမ်ားစုနဲ႕ အႏိုင္ရခဲ့ၾကျပီး ေနာက္တစ္ေန႕မွာ ဘယ္ကေရာက္လာမွန္းမသိတဲ့ ၾကိဳတင္မဲေတြေၾကာင့္ ရွုံးနိမ့္ခဲ့ရတာကို သတိရေနၾကဆဲပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ဒီျပႆနာ ထပ္မျဖစ္ေစဖို႕ ၾကိဳတင္မဲဆိုင္ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားကို ၾကိဳတင္ေၾကညာထားပါတယ္။ မဲဆႏၵနယ္တစ္ခုမွာ ၾကိဳတင္မဲ ေပးခြင့္ရွိသူဟာ အနည္းစုသာျဖစ္ျပီး ၾကိဳတင္မဲေပးခြင့္ရွိသူမ်ားရဲ့ အမည္စာရင္းကို မဲ႐ံုအလိုက္၊ မဲဆႏၵနယ္အလိုက္ ၾကိဳတင္ေၾကညာထားမွာမို႕ အနည္းဆုံး မဲ႐ံုတစ္႐ံုမွာ ရွိမည့္ ၾကိဳတင္မဲအေရအတြက္ကို ၾကိဳတင္သိျပီးသား ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေန႕မွာ ေရတြက္တဲ့ ၾကိဳတင္မဲအေရအတြက္က ၾကိဳတင္ေၾကညာထားတာထက္ ပိုမ်ားေနရင္ မ႐ိုးသားမႈျဖစ္ေနျပီဆိုတာ ခ်က္ခ်င္းသိႏိုင္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ၾကိဳတင္မဲေပးသူမ်ားဟာလည္း လွ်ိဳ႕ဝွက္မဲေပးစနစ္နဲ႕ မဲေပးရမွာျဖစ္ျပီး မဲလက္မွတ္နဲ႕ အတူရရွိမည့္ စာအိပ္ထဲမွာ မိမိတို႕ရဲ့ ဆႏၵမဲလက္မွတ္ကိုထည့္၊ စာအိပ္ကို ပိတ္ျပီး သက္ဆိုင္ရာကတဆင့္ သက္ဆိုင္ရာ မဲ႐ံုဆီ ျပန္ပို႕ေပးရမွာပါ။ ရပ္ကြက္ထဲက က်န္းမာေရးမေကာင္းသူမ်ားထံ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ဝင္မ်ားက ၾကိဳတင္မဲ သြားေရာက္ေကာက္ခံရာမွာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားရဲ့ မဲ႐ံုကိုယ္စားလွယ္မ်ားနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာသူမ်ား လိုက္ပါၾကည့္႐ႉခြင့္ရွိပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ မဲရုံကို ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့ေန႕ ညေန (၄) နာရီ ေနာက္ဆုံးထားျပီး ေရာက္လာတဲ့ ၾကိဳတင္မဲမ်ားကိုသာ မဲစာရင္းေရတြက္ရာမွာ ထည့္သြင္း ေရတြက္ရမွာျဖစ္ျပီး ညေန (၄) နာရီေနာက္ပိုင္းေရာက္လာတဲ့ ၾကိဳတင္မဲမ်ားဟာ ပယ္မဲမ်ား ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ 

ေနာက္တစ္ခုက မဲဆႏၵရွင္လူထုရဲ႕အခန္းက႑ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုကုိယ္၌ကလည္း မိမိတို႕ရဲ႕တာဝန္နဲ႔ အခြင့္အေရးကုိ ေသခ်ာသိဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ လူထုကုိယ္၌က မိမိကုိယ္တုိင္က မဲေပးပုိင္ခြင့္ရွိတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ မဲစာရင္းေၾကျငာတဲ့အခ်ိန္မွာ ကိုယ္တိုင္သြားေရာက္ စစ္ေဆးၾကည့္႐ႉဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ မဲစာရင္းမွာ မထည့္ထားဘူးဆုိလုိ႔ရွိရင္ အခ်ိန္မီ သက္ဆုိင္ရာကုိ အေၾကာင္းၾကားၿပီးေတာ့ ကိုယ့္နာမည္ကုိ မဲစာရင္းမွာ ပါဝင္ဖုိ႔ ေတာင္းဆုိရပါမယ္။ အလားတူပဲေသဆုံးၿပီးသားလူေတြ၊ တုိင္းျပည္အတြင္းမွာမရွိေတာ့တဲ့လူေတြ မဲစာရင္းမွာ ပါေနတယ္ဆုိလုိ႔ရွိရင္ အဲဒီမဲေတြကုိ ဖ်က္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိရပါမယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲေန႕မွာလည္း မဲေပးတဲ့စနစ္ကို နားလည္ဖို႕လိုပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္က ဘယ္လို မဲေပးရမယ္ဆုိတာ ေသခ်ာနားမလည္ဘူးဆုိရင္ သူ႕ရဲ့ မဲလက္မွတ္ဟာ အလြယ္တကူ ပယ္မဲျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ပယ္မဲေတြမ်ားျပီဆိုရင္ လူထုက သူတုိ႔တကယ္ယုံၾကည္တဲ့ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းကို ေရြးေကာက္ပြဲကတစ္ဆင့္ တင္ေျမႇာက္ဖုိ႔ဆုိတာ အေတာ္ ခက္ခဲသြားႏိုင္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္ကစၿပီးေတာ့ သတင္းမီဒီယာေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကိုယ္တိုင္က လူထုကိုေရြးေကာက္ပြဲဆုိင္ရာ ပညာေပးျခင္းေတြလုပ္မယ္၊ ေနာက္ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြကလည္း ကူညီၾကမယ္ဆိုရင္ လူထုမွာေရြးေကာက္ပြဲမတုိင္ခင္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ နားလည္သိျမင္မႈေတြရွိလာပါလိမ့္မယ္။